Daszkiewicz Alfons
Alfons Daszkiewicz (ur. 1920, Cucki, obecnie Białoruś) przed wojną należał do organizacji „Strzelec”. W 1942 roku został zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej. Do marca 1943 roku działał w wywiadzie, a następnie został skierowany do oddziałów partyzanckich. Żołnierz Antoniego Burzyńskiego ps. Kmicic. Brał udział w wielu potyczkach, m.in. we wsi Gieladnia. Uczestniczył w Operacji Ostra Brama, po rozbrojeniu przez Sowietów trafił do Miednik. Po odmowie wstąpienia do radzieckiej armii przewieziony do Kaługi. W listopadzie 1944, po odmowie przysięgi na wierność Związkowi Sowieckiemu, został wywieziony pod Ural do obozu Malejcha w rejonie korobowskim. W styczniu 1946 przez Terespol wrócił do kraju i osiedlił na Ziemiach Odzyskanych. Zatrudnił się jako strażak w Zjednoczeniu Przemysłu Lniarskiego w Wałbrzychu, tam ukończył kurs strażacki oraz technikum wieczorowe. Pracował jako energetyk w Zjednoczeniu Przemysłu Lniarskiego. Dwukrotnie próbował dostać się na studia na Politechnikę Wrocławską, ale nie został przyjęty.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. Gospodarstwo rodziców 17 ha, zwierzęta gospodarskie. Wieś średniej wielkości, nauka do 4 klasy w szkole wiejskiej, potem trzy klasy w gminie, gimnazjum w Postawach.
[00:02:52] Mieszkańcy wsi: Polacy, Tatarzy i Żydzi. Działalność w harcerstwie, Związek Strzelecki. Przyjście Niemców, potem Rosjan. Pierwsze wywózki na Syberię w 1940 r. Decyzja o ucieczce boh. ze wsi. Kontakt z ZWZ (Związek Walki Zbrojnej) poprzez koło strzeleckie, dyrektor szkoły legionista.
[00:06:50] Ucieczka z domu z pierwszym leśnym oddziałem „Kmicica” po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej, w 1942 r.
[00:10:00] Obawy przed wywózką do III Rzeszy, ostrzeżenie przed łapanką przez oficera niemieckiego zakwaterowanego w domu boh., ucieczka boh. do lasu. Zaprzysiężenie do ZWZ, praca w podziemnym „wywiadzie”, przekazywanie zebranych informacji do „Kmicica”. 23 pułk ułanów w Postawach. Partyzantka rosyjska w rejonie Postaw (dowódca Markow). 82 osoby rozstrzelane przez Rosjan.
[00:13:45] Zbieranie informacji wśród szkolnych kolegów, kaptowanie chłopców do radzieckiej partyzantki – samoobrony („samochowa”). Mieszkanie polskich partyzantów w ziemiankach w lesie lub w gospodarstwach wiejskich.
[00:17:30] Konieczność zachowania pełnej konspiracji, zagrożenie zdemaskowaniem. Przynależność do leśnego oddziału „Kmicica”, wybór pseudonimu boh.: „Lot”.
[00:20:10] Szwagier boh. zatrzymany w areszcie przez półtora roku po wojnie, torturowany przez ubeków: stanie w wodzie, deprywacja snu. Akcje przeciw Niemcom w miejscowości Gieladnia [Geledne, obecnie Litwa]. Dylemat moralny boh.: niemożność dobicia rannego niemieckiego oficera. [+]
[00:24:10] Podczas ataku na Wilno razem z Armia Czerwoną podpalenie łanów wyrośniętego zboża, w których ukrywali się Niemcy. Wybuch pocisku uszkodził boh. słuch w lewym uchu.
[00:30:00] Odwaga i brawura młodych ludzi, chęć „darowania życia dla ojczyzny”. Wspomnienie rannego w brzuch partyzanta. Złożona przyjacielowi obietnica dobicia w razie poważnego zranienia.
[00:33:14] Operacja „Ostra Brama” we współpracy z Armią Radziecką – odbicie Wilna. Szok boh. wobec postawy Rosjan, namawianie do wstąpienia do Ludowego Wojska Polskiego, rozbrojenie oddziału, ok. 4 tys. osób, wywiezienie do obozu „jenieckiego”. Zaprowiantowanie na drogę: suchary i suszone ryby, brak wody do picia podczas transportu. Groźba kary śmierci w razie ucieczki z obozu w Kałudze.
[00:39:07] Prof. Ginko, rektor Akademii Medycznej w Gliwicach, Bernard Ładysz – współtowarzysze w obozie. Robactwo, świerzb. Uroczysty przyjazd do Kaługi, zakwaterowanie w koszarach, parciane buty.
[00:42:35] Szkolenie wojskowe, przydział: 361 pułk zapasowy 18 dywizji smoleńskiej. Po kilku miesiącach przysięga na wierność Stalinowi i ZSRR. Warunki w obozie, zakaz korespondencji.
[00:44:40] Losy rodziny po przyjściu Rosjan: pozostawienie ojca we wsi jako potrzebnego w kołchozie fachowca, stolarza. Siostra ze szwagrem wywiezieni do Kazachstanu, brat walczył pod Leningradem. Nachodzenie rodziców w celu znalezienia boh., „bandyty”.
[00:46:30] Oficer polityczny w każdym batalionie w obozie, utrudniona korespondencja z rodziną. Kaptowanie do armii sowieckiej w Miednikach, odmowa boh.
[00:49:20] Po 4 miesiącach szkolenia frontowego w Kałudze przysięga na wierność Stalinowi i Związkowi Radzieckiemu. Zdanie broni po szkoleniu, stare radzieckie mundury, wywiezienie za Ural (rejon korobowski). Wykopywanie ziemianek, dowódca mjr Grużniajew, potem kpt Sas. Podkradanie żywności podczas dyżurów w kuchni, kara aresztu za kradzież, donosiciele.
[00:55:32] Praca ponad siły przy wyrębie lasu, norma 6 metrów sześciennych, załadunek 2-metrowych bali drewna na ciężarówki. Osłabienie jeńców, wyczerpanie, marne jedzenie. Szpital oddalony o 185 km. Zjedzenie jeża. Przygnębienie jeńców, pocieszająca historia więźnia Józefa Piłsudskiego.
[01:00:10] 4 tysiące jeńców, podział na 4 bataliony. Rosyjski lekarz w batalionie kpt. Tamara, pomocnik polski felczer. Określanie stanu zdrowia poprzez badanie napięcia skóry. Ucieczka kolegi z batalionu: Władysław Domejko z Wilna, spotkanie po latach w Grodnie.
[01:05:43] Organizacja obozu: ogrodzony drutem. Przyrządzanie jeża do jedzenia. Nagrody za wykonanie normy – dodatkowa żywność. Nauka palenia papierosów, żeby zyskać czas na „przerwę na papierosa”. Trudne rzucenie nałogu. Przydział krojonych łodyg tytoniu („karaszki”).
[01:12:30] Wycieczka do Kazachstanu z siostrą i szwagrem, odwiedzenie rodzinnego domu. Zatrzymanie siostry we wsi przez władze.
[01:15:12] Symulowanie choroby przez niektórych więźniów, przydział lżejszych zadań. Możliwość otrzymania paczki żywnościowej od 1945 r.
[01:19:20] Informacja o końcu wojny od oficera politycznego. Zachęcanie do większej wydajności, „by wyniszczyć Niemców”. Apele poranne.
[01:21:55] Przekroczenie granicy polskiej 12 stycznia 1946 r. Ci, którzy wrócili do rodzinnych domów na Kresach Wschodnich, mordowani przez Rosjan jako „izmiennik rodiny” (zdrajca ojczyzny). Powrót w radzieckim ubraniu. Ziemianki pod Smoleńskiem, lepsze wyżywienie od października. Nowe, angielskie umundurowanie z UNRRA.
[01:25:50] Postanowienie o wyjeździe w głąb Polski, ucieczka całej wsi na Ziemie Odzyskane, pozostali we wsi rodzice. Niepełna dokumentacja zwolnienia z obozu. Odtworzenie historii jenieckiej, otrzymanie karty repatriacyjnej i skierowania na osiedlenie. Zapomogi na bezpłatne przejazdy.
[01:30:07] Pierwsze spotkanie z rodzicami jesienią 1956 r., poznanie młodszej siostry [+]. Rozmowa na temat repatriacji, zachowawcza postawa ojca.
[01:33:13] Po powrocie do Polski kontakt z PUR w Warszawie, skierowanie na Ziemie Odzyskane, unikanie pracy w kopalni. Przyjazd do Wrocławia, stan bezprawia: Niemcy, szabrownicy. 100 zł na podróż, przejazd do Legnicy, potem Wałbrzycha. Zatrudnienie na krótko w ochronie zakładów przemysłowych przed szabrownikami. Straż przeciwpożarowa w Zakładach Zjednoczenia Przemysłu Lniarskiego.
[01:38:25] Nauka przez 5 lat w wieczorowym technikum górniczym w Wałbrzychu, kierunek: maszyny energetyczne. Dwukrotna odmowa przyjęcia boh. na studia politechniczne „z braku miejsc”.
[01:41:40] Namawianie boh. przez ubeków do współpracy. Poznanie żony w Olsztynie. Praca przy inwestycjach modernizacyjnych w Świebodzicach.
more...
less