Zofia Niewiadomska z d. Sawicka (ur. 1944, Warszawa) pochodzi z rodziny inteligenckiej o przekonaniach lewicowych. Jej ojciec należał przed wojną do Polskiej Partii Socjalistycznej, zginął w powstaniu warszawskim. Matka po wojnie pracowała m.in. w Ministerstwie Kultury i Sztuki, zmarła w 1954 roku, po jej śmierci 9-letnią Zofią zaopiekował się stryj. W 1967 roku Zofia Niewiadomska ukończyła studia na wydziale chemii (specjalizacja: jądrowa inżynieria chemiczna) i rozpoczęła pracę w Centralnym Biurze Naukowo-Badawczym i Produkcyjnym w Warszawie. W latach 1970-72 pracowała w Biurze Projektów „Pewa” (ZPP PEWA), a potem do 1989 roku w Fabryce Półprzewodników „Tewa”. Od 1989 roku przez czternaście lat prowadziła z pomocą męża przedsiębiorstwo uprawy sadzonek kwiatowych. Obecnie na emeryturze. W 1967 roku Zofia Niewiadomska wyszła za mąż za Jerzego Niewiadomskiego, małżeństwo przetrwało dziesięć lat. W 1997 roku poślubiła Janusza Żaka (zm. 2021). Ma syna Janusza (ur. 1982) i wnuka Jakuba (ur. 2003).
więcej...
mniej
[00:00:32] Sąsiedzi z kamienicy przy ul. Stalowej: p. Ledóchowska, dozorca, p. Rojkiewicz z 4 piętra, obserwowanie zachowania psa podczas zaćmienia słońca [+]. Wyprawy z ciotką do zoo, dyrektor Żabiński. Budowa osiedla Praga II i szkoły tysiąclatki. Lekcje pianina u sąsiadki.
[00:05:10] Tramwaj jeżdżący ulica Stalową od lat 50., korzenie złej sławy ulicy Stalowej. Patologie wśród budowniczych osiedla Praga II, szkoła przy ul. Ratuszowej, „przerośnięci” chłopcy.
[00:07:12] Pejzaż Pragi: liczne sklepiki (warzywniak z alkoholem), bazarek ze zwierzętami. Duża stalownia przy ul. Stalowej przed wojną. Dom dziadka z 1912-13 r. zbudowany na kredyt, notes dziadka z zapisanymi wydatkami. Dziadek Henryk Kobylański, babcia Joanna Opalińska, zmarła na hiszpankę razem z synkiem. [+]
[00:10:30] Bazar Różyckiego, przestrach mieszkańców z powodu smugi po samolocie odrzutowym na niebie – strach przed kolejną wojną. Pod koniec lat 40. strzały przy bazarze – przypuszczalnie ubeckie. Wałęsanie się po Pradze z koleżankami ze szkoły, kino „Syrena” przy ul. Inżynierskiej, kino „Praha”, bilet ulgowy za 1,80 zł. Popularność kina, kolejki po bilety. Niezainteresowanie boh. modą.
[00:12:56] Wystawa u szewca przy ul. Targowej. Wyjazdy do Świdra, panie Szumskie, zajęcia w dziecięcym zespole pieśni tańca przy Domu Słowa Polskiego, przedstawienia, zdjęcie w „Trybunie Ludu” [+]. Próby w sali bilardowej klubu oficerskiego w al. Szucha. Sentyment do Świdra.
[00:16:04] Noszenie cegieł do odbudowy bazyliki św. Floriana. Częste wizyty w ogrodzie zoologicznym, dyr. Żabiński. Fabryka Schichta, „źródło smrodu okropnego”. Pobyt w szpitalu w 1955 r., leczenie dyfterytu końską surowicą. Dziewczynka wchodząca do mieszkania po drabinie. Bójka mężczyzn na Stalowej rozstrzygnięta przez motorniczego poprzez nokaut. [+] Niebezpieczne wypadki na Pradze: jazda tramwajem, strzelanie na Wielkanoc, palce obcięte na szynach. Zaczepki mężczyzn, spoliczkowanie molestującego mężczyzny w tramwaju. [+]
[00:21:10] Napady przy Parku Praskim, zabicie dziewczyny. Następstwa wojny w latach 50.: zabawy dzieci w wojnę, inwalidzi wojenni bez protez nóg i rąk. Handel na bazarze Różyckiego „wszelkim chłamem”, starzyzną.
[00:23:00] Życie towarzyskie młodzieży: zabawy w okolicznych szkołach, spacery po lesie, biwaki harcerskie, spanie w stodołach. Ufność wobec ludzi. Dzieci rolników pod opieką harcerzy podczas żniw. Przystępne ceny w kawiarniach, skromne życie, niezamożne koleżanki, donaszanie ubrań sprzed wojny.
[00:25:45] Płaszcz ortalionowy i koszula non-iron – nowoczesne wynalazki w modzie. Obóz harcerski koło Cisnej w Bieszczadach, budowa obwodnicy bieszczadzkiej. Zaopatrzenie w sklepie w Dołżycy przynoszone w plecakach, sery i mleko w proszku od UNNRA, ciężkie, dziurawe namioty z demobilu, spanie pod kocami. Wilki i żmije w lasach, wysokie trawy. Druh Brykowski, historyk sztuki. Zdobywanie stopni i sprawności harcerskich. Obawa przed junackimi hufcami pracy. Anegdoty obozowe, lekarz erotoman.
[00:30:40] Ruiny opuszczonych wsi, wyludnione obszary. Poszukiwanie grobu ojca, kuzynka Chodorowska dd. Sawicka. Ślady ojca ps. „Rafał” w dokumentach batalionu „Miotła” AK, grób na Powązkach Wojskowych, napis nagrobny. Odtworzone losy ojca z relacji kuzynki mieszkającej przy ul. Drewnianej. Działalność ojca w WRN Wolność-Równość-Niepodległość.
[00:36:33] Szykany wobec matki: zdegradowana w PZPR, zmuszona do samokrytyki na zebraniu, terror stalinowski. Czułe listy ojca do mamy. Konspiracyjne szkolenie młodzieży PPS-owskiej przez ojca. [+]
[00:39:27] Praktyka studencka w zakładach chemicznych Oświęcim, opis stosunków wśród pracujących, wydajność pracy robotników w czasie okupacji i w PRL. Dom kultury w Oświęcimiu, niedostatki pieniędzy. Zwiedzanie obozów Auschwitz i Treblinka.
[00:43:40] Opowieści sąsiadów z Jerzysk o czasach okupacji: sąsiad z Łosiewic dorobił się, wyrywając zęby Żydom, ekshumacje we wsi Szynkarzyzna, egzekucje leśne. Mogiła w Jerzyskach, ukradzione litery z grobu. Zakup obejścia w Jerzyskach w latach 80.
[00:47:09] Pierwsza praca przy półprzewodnikach w zakładzie doświadczalnym CBNBiPK (Centralne Biuro Naukowo-Badawcze i Produkcyjne) przy ul. Stępińskiej, obróbka chemiczna tranzystorów, produkcja diod. Praca w Tewie na Służewcu Przemysłowym, 3-letni urlop wychowawczy w 1982 r., losy drugiego małżeństwa. Produkcja optoelektroniki, brak zaangażowania pracowników w pracę, nieprzyjemne relacje personalne. Zakup mieszkania przy ul. Twardej za 13 tys. dolarów. [+]
[00:52:47] Zwolnienie z pracy w 1989 r., upadek zakładów TEWA. Założenie hodowli kwiatów i cebulek w gospodarstwie odkupionym od stryja męża. Trudy prowadzenia firmy „Ogrodnictwo Żak”, zdobywanie klientów, niepewny rynek, przegapione szanse. Przypadkowi pracownicy, brak kultury pracy, zdolności handlowe męża. [+]
[00:58:40] Losy męża. Rekordowo wysokie bezrobocie czasu transformacji, rozpacz ludzi na prowincji. Życie boh. na przeciętnym poziomie, zabezpieczenie na emeryturze.
[01:04:20] Traktowanie pracowników: wspólne drugie śniadanie, pożegnanie przy wódce. Losy rodziny, spływy kajakowe, pasierbica za granicą, aktywność ruchowa męża, choroba nowotworowa, śmierć.
[01:07:50] Decyzja o likwidacji firmy ogrodniczej, wychowywanie wnuka, przejście na emeryturę, wdowia renta.
[01:10:08] Wyjazd zarobkowy do Stanów Zjednoczonych w 1981 r., znajomy reżyser Ira Wohl, autor oscarowego dokumentu [„Najlepszy chłopiec”] . Po 2 miesiącach w Nowym Jorku przyspieszony powrót. Wprowadzenie stanu wojennego.
[01:13:11] Wpływ trudnego dzieciństwa i osierocenia na pierwsze małżeństwo boh. Stosunki z pasierbicą. Młodszy brat babci, Karol Sokolnik, studiował przed I wojną w Charkowie, w Rubiżnym (Rubieżnoje) w Ukrainie został dyrektorem rafinerii, w czasie rewolucji październikowej delegat do lokalnej rady, po powrocie do Polski operatywny biznesmen, anegdoty o Sokolniku.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.