Kajetan Hądzelek (ur. 1930, Ostrów Wielkopolski), były koszykarz, historyk sportu i działacz sportowy. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Łodzi, Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie i Wydział Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie studiów był koszykarzem KS „Spójni” Łódź i AZS AWF Warszawa oraz reprezentantem Polski. Na Igrzyskach Uniwersyteckich w Paryżu (1957) zdobył brązowy medal. W 1954 r. został pracownikiem dydaktyczno-naukowym Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, w kolejnych latach pełnił tam także funkcje kierownicze – prodziekana, dziekana i prorektora. Był także wykładowcą Wyższej Szkoły Suwalsko-Mazurskiej w Suwałkach. Od 1956 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ma w dorobku wiele cennych publikacji na temat historii sportu i olimpizmu. Jego „Mała Encyklopedia Sportu”, „Dzieje kultury fizycznej w Polsce”, „Igrzyska olimpijskie na przełomie wieków”, „Najlepsi z najlepszych – polscy złoci medaliści olimpijscy”, „90 lat na olimpijskim szlaku”, „Olimpijskie konkursy sztuki” czy „Wawrzyny olimpijskie” to ważne publikacje dokumentujące historię polskiego sportu i Ruchu Olimpijskiego. Przez blisko 50 lat poświęcił się pracy naukowej, był wykładowcą Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie oraz wiceprezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1999) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2005). 30 września 2010 r. został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, w marcu 2013 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie otrzymał Medal „Kalos Kagathos". Prezes Fundacji „Komitet Pierre’a de Coubertin w Polsce” oraz Prezes Honorowy Polskiego Związku Koszykówki. Ma córkę Aleksandrę. Źródła: Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Kajetan_H%C4%85dzelek – dostęp: 05.06.2023), MuzeumSportu.waw.pl (https://www.muzeumsportu.waw.pl/wystawy/archiwum/2020/928-90-urodziny-profesora-kajetana-hadzelka - dostęp: 05.06.2023), wywiad własny.
więcej...
mniej
[00:00:07] Ur. 26 maja 1930 r. w Ostrowie Wielkopolskim, ojciec pracownik warsztatów kolejowych przy ul. Mickiewicza, starsza o 2 lata siostra. Kibicowanie drużynie piłkarskiej Ostrovii. Zasady gry w siatkówkę, rozgrywki sportowe, drużyna koszykarska. Okręgowy związek gier sportowych w Poznaniu, rozgrywki w Krotoszynie, Kępnie, Kaliszu.
[00:04:20] Praca przymusowa od 13 roku życia w fabryce na zmiany, obiady regeneracyjne w fabryce, zupa z buraków pastewnych, żywność na kartki. Ojciec był ślusarzem, nielegalne mielenie ziarna na mąkę. [+]
[00:07:20] Edukacja domowa w czasie okupacji prowadzona przez ojca. Rekompensata od Niemców za pracę nieletnich po wojnie. Zabawy w dzieciństwie: piłka nożna, palant z użyciem pałki rzeźniczej, zbieranie chrustu, doglądanie królików. Koniec wojny: wyjazd Niemców, przybycie Rosjan z Sandomierza do Ostrowa. Radość z wyzwolenia, powroty przedstawicieli inteligencji z Generalnej Guberni, pierwsza msza.
[00:11:55] Ojciec pomocnik maszynisty, raniony bombą we wrześniu 1939 r, losy ojca. Wypędzenie 300 kolejarzy na wschód do Baranowicz, ostrzeżeni przed inwazją Rosjan zdążyli dotrzeć do granicy na Bugu. Przeprawa ojca z powrotem przez rzekę, parowozownia w Brześciu nad Bugiem, skierowanie przez Niemców do Ostrowa.
[00:16:23] [W 1939] Ucieczka boh. z rodziną przed Niemcami na wschód, dobytek spakowany na drogę na wózku i rowerze. Złapanie przez Niemców w Uniejowie. Pierwsze zetknięcie boh. z wojną: ostrzał maszerującego wojska polskiego na moście w Uniejowie.
[00:19:40] Przekierowanie rodziny na zachód: droga do Zduńskiej Woli, Sieradza, Błaszek, Kalisza i Ostrowa. 80-letni dziadek boh. pozostały w domu, nachodzony przez patrole Niemców. Żywność od niemieckich żołnierzy dla dziadka, weterana I wojny światowej odznaczonego niemieckim orderem. [+]
[00:23:35] Początki okupacji: kartki na żywność, handlarze folksdojcze, rowery Polaków malowane na biało, kłanianie się Niemcom. Praca ojca w warsztacie kolejowym. Wyjazd szkolnego kolegi folksdojcza do Wrocławia. Rozkradanie majątku kolejowego przez Rosjan. Kryjówka siostry przed Rosjanami w domu boh. Zachowania Rosjan w mieszkaniach – widok lustra. [+]
[00:29:05] 19 stycznia [1945] wejście oficera niemieckiego uciekającego przed frontem do domu boh., rozmowa z ojcem, świętowanie urodzin ojca (urodzony w Wilhelmsburgu pod Hamburgiem). Dziadek pracował przy budowie tunelu [St. Pauli-Elbtunnel] pod Łabą. [+]
[00:32:11] Nauka w gimnazjum, dyrektor Jachimek, 4 klasy w 2 lata. Klasa humanistyczna, nauka łaciny i francuskiego, romanistka Rościszewska „zakochana w Normandii”. Przyjazd boh. z drużyną koszykarską do Normandii, odśpiewanie całego hymnu Normandii z merem i mieszkańcami. [+]
[00:38:05] Rozgrywki koszykarskie we Francji, Puchar Europy w Saragossie (Final Four). Komisja pucharów koszykarskich, wymuszenie przez boh. zamknięcia imprezy poprzez odśpiewanie hymnu „My Normandie”. [+]
[00:42:00] W 1935 r. śmierć Piłsudskiego i babci Marii, dziadek Franciszek zmarł w 1944 r. Rodzice: Władysława, Franciszek, siostra Mirosława. Mąż siostry Stanisław Augustyniak (ur. 1923), syn maszynisty z Ostrowa. Losy siostrzenic: Marii (Maja), Doroty, Aleksandry i ich rodzin. Małżonka Izabela, córka Aleksandra.
[00:48:31] Spotkania rodzinne, córka Aleksandra mieszka niedaleko Sydney, grób rodziny w Ostrowie.
[00:49:59] Niespodziewana śmierć Józefa Piłsudskiego – spontaniczne „manifestacje” w Ostrowie.
[00:53:30] Mecze pierwszoligowej drużyny koszykarskiej w Ostrowie. Studia w Łodzi od 1950 r., zajęcia wychowania fizycznego, trener Zenon Nonas, wstąpienie boh. do łódzkiego klubu Spójnia, kolega [Bogdan] Przywarski. Opieka trenera Jerzego Dowgirda, szybka kariera boh. i drużyny – mistrzostwo Polski w następnym roku „i to było oczywiście nieszczęście”.
[00:59:02] Powołanie boh. do kadry przedolimpijskiej, przygotowania do igrzysk w Helsinkach. Turniej 4 drużyn. Werbowanie boh., Przywarskiego i Kasińskiego do WKS Śląsk Wrocław w 1953 r. – praca jako wykładowca w szkole oficerskiej.
[01:03:08] Ośrodek Przygotowań Olimpijskich „Spójni Warszawa” w Wałczu – obozy w sierpniu. Trener Pachla z AWF – przejście boh. i Przywarskiego do AZS AWF. Walka o zwolnienie z nakazu pracy nauczyciela historii, pomoc szatniarza w ministerstwie. Rozmowa z dyrektorem generalnym Ministerstwa Oświaty, zwolnienie z nakazu pracy [++]. Pozycja boh. na AWF: jako student i jako asystent.
[01:13:54] Dokumenty ukończenia trzech uczelni: PWSP w Łodzi, Uniwersytet Warszawski, AWF, przebieg studiów na AWF, dobra pozycja na uczelni. Egzamin z marksizmu-leninizmu w 1951 r. na 3-, reforma walutowa 1950 r.
[01:19:39] Przekonanie boh. o szczęściu w życiu. Zainteresowanie historią, wsparcie nauczyciela historii Bożka z liceum, prof. historii [Józef] Wolski.
[01:23:01] Trenowanie koszykówki w 2 lidze do 1958 r. Wyjazdy koleją po Polsce, kurs organizatorów turystyki szkolnej w Kasinie. Zafascynowanie koszykówką.
[01:27:32] Wyjazd do Paryża na uniwersjadę, ostatnie mecze w 1959 r., nowoczesna strategia gry w koszykówkę: dynamiczne rzuty, zachowanie rytmu gry. Decyzja o podjęciu pracy naukowej, zainteresowanie problematyką bibliografii.
[01:34:00] Współpraca z klubem Spójnia, wyjazdy do ośrodka w Spale. Wszechstronne przygotowanie trenerskie boh.: lekkoatletyka, koszykówka. Udział uczniów w akcjach żniwnych organizowanych przez Służbę Polsce. 6-tygodniowy wyjazd boh. i kolegi Andrzejewskiego do Złocieńca na kurs przodowników wychowania fizycznego, zajęcia z gier sportowych, lekkiej atletyki, pływania, gimnastyki, wybitni wykładowcy z Krakowa.
[01:38:20] W latach 50. egzamin ideologiczno-polityczny dla wykładowców akademickich, przygotowanie asystentów zakończone porażką. Pomoc boh. w przygotowaniu ideologicznym asystentów. Poszukiwanie odpowiedzi na problem egzaminacyjny: „Jedność przeciwieństw” za pomocą analizy postaw sportowców – budowanie pozycji zawodowej boh. i szacunku. [+]
[01:44:28] Egzamin wstępny boh. na studia, sprawdzian sportowy (biegi na 100 i 1000 m, skok wzwyż i w dal, pchnięcie kulą), prof. Ważny. [+]
[01:46:57] Rektor prof. Bilewicz, relacja boh. na zebraniu kadry akademickiej wydziału z wyjazdu do Bolonii. Popiersie Kopernika w westybulu Uniwersytetu Bolońskiego. Zwiedzanie Uniwersytetu w Salamance, oglądanie cennych dokumentów z XIII w. [+]
[01:49:27] Pismo „Kultura fizyczna”, redaktor Krzysztof Zuchora. Kwartalnik wydawany pod auspicjami PAN. Współpraca z prof. Wroczyńskim, fizjolog sportu prof. Missiuro. Zasady ustalania zarobków asystenckich. [+] Obchody 400-lecia gimnazjum w Toruniu. Sylwetka prof. Wroczyńskiego (historia oświaty, pedagogika społeczna), bliskie relacje z rodziną.
[01:58:49] Przeniesienie pedagogiki na uniwersytet, podzielenie studentów między dwie uczelnie. Propozycja pracy na wydziale pedagogicznym w Łodzi od dziekan – przez 2 lata.
[02:02:02] Zmiany na AWF przez 70 lat: zmniejszenie formalizmu z czasu podległości wojskowej (początkowo kadra wojskowa). Zamieszkanie boh. w przedwojennej kawalerce na terenie uczelni, kłopoty ze zdobyciem mieszkania, Witold Zagórski, wybitny trener. Kwalifikacje na igrzyska olimpijskie w Meksyku, szóste miejsce.
[02:06:12] Życzenia dla uczelni, różnice w stosunku pracowników do funduszy uczelni amerykańskiej i australijskiej, chęć niesienia pomocy przez absolwentów, podarowanie książek do biblioteki i materiałów do archiwum.
[02:12:40] Braki dobrej, własnej kadry profesorskiej na AWF, profesor jako mistrz dla kolejnych pokoleń studentów.
[02:14:20] Trudna do połączenia praca profesora AWF z działalnością w Polskim Związku Koszykówki i Polskim Komitecie Olimpijskim, wsparcie żony i córki. Rozwój zagranicznej kariery naukowej córki (Hiszpania, Pittsburgh w USA). Zakończenie działalności w związku koszykówki i PKOl po 70 roku życia.
[02:21:25] Prowadzenie kwartalnika, wielokrotne korekty tekstów, praca o poranku.
[02:23:39] Najważniejsze osiągnięcia zawodowe: członek komitetu redakcyjnego w kwartalniku „Wychowanie Fizyczne i Sport” wydawanym przez PWN. Zastąpienie Jadwigi Sadowskiej na stanowisku sekretarza redakcji, współpraca z prof. Missiuro. [+]
[02:31:30] Nagroda dla boh. od MKOl w 150-lecie urodzin Pierre’a de Coubertin (2013 r.), laureaci Wojciech Zabłocki, Krzysztof Zuchora. Ważne zadanie: zbliżyć sport z kulturą. Zakup obrazu z funduszy związku koszykówki. Plakaty sportowe i znaczki projektowane przez artystów. [+]
[02:36:20] Historia słynnego plakatu na XIII Mistrzostwa Europy Mężczyzn w 1963 r. [++]. Niedostatki w finansowaniu publikacji o historii sportu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.