Kajetan Hądzelek (ur. 1930, Ostrów Wielkopolski), były koszykarz, historyk sportu i działacz sportowy. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Łodzi, Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie i Wydział Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie studiów był koszykarzem KS „Spójni” Łódź i AZS AWF Warszawa oraz reprezentantem Polski. Na Igrzyskach Uniwersyteckich w Paryżu (1957) zdobył brązowy medal. W 1954 r. został pracownikiem dydaktyczno-naukowym Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, w kolejnych latach pełnił tam także funkcje kierownicze – prodziekana, dziekana i prorektora. Był także wykładowcą Wyższej Szkoły Suwalsko-Mazurskiej w Suwałkach. Od 1956 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ma w dorobku wiele cennych publikacji na temat historii sportu i olimpizmu. Jego „Mała Encyklopedia Sportu”, „Dzieje kultury fizycznej w Polsce”, „Igrzyska olimpijskie na przełomie wieków”, „Najlepsi z najlepszych – polscy złoci medaliści olimpijscy”, „90 lat na olimpijskim szlaku”, „Olimpijskie konkursy sztuki” czy „Wawrzyny olimpijskie” to ważne publikacje dokumentujące historię polskiego sportu i Ruchu Olimpijskiego. Przez blisko 50 lat poświęcił się pracy naukowej, był wykładowcą Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie oraz wiceprezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1999) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2005). 30 września 2010 r. został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, w marcu 2013 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie otrzymał Medal „Kalos Kagathos". Prezes Fundacji „Komitet Pierre’a de Coubertin w Polsce” oraz Prezes Honorowy Polskiego Związku Koszykówki. Ma córkę Aleksandrę. Źródła: Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Kajetan_H%C4%85dzelek – dostęp: 05.06.2023), MuzeumSportu.waw.pl (https://www.muzeumsportu.waw.pl/wystawy/archiwum/2020/928-90-urodziny-profesora-kajetana-hadzelka - dostęp: 05.06.2023), wywiad własny.
more...
less
[00:00:07] Ur. 26 maja 1930 r. w Ostrowie Wielkopolskim, ojciec pracownik warsztatów kolejowych przy ul. Mickiewicza, starsza o 2 lata siostra. Kibicowanie drużynie piłkarskiej Ostrovii. Zasady gry w siatkówkę, rozgrywki sportowe, drużyna koszykarska. Okręgowy związek gier sportowych w Poznaniu, rozgrywki w Krotoszynie, Kępnie, Kaliszu.
[00:04:20] Praca przymusowa od 13 roku życia w fabryce na zmiany, obiady regeneracyjne w fabryce, zupa z buraków pastewnych, żywność na kartki. Ojciec był ślusarzem, nielegalne mielenie ziarna na mąkę. [+]
[00:07:20] Edukacja domowa w czasie okupacji prowadzona przez ojca. Rekompensata od Niemców za pracę nieletnich po wojnie. Zabawy w dzieciństwie: piłka nożna, palant z użyciem pałki rzeźniczej, zbieranie chrustu, doglądanie królików. Koniec wojny: wyjazd Niemców, przybycie Rosjan z Sandomierza do Ostrowa. Radość z wyzwolenia, powroty przedstawicieli inteligencji z Generalnej Guberni, pierwsza msza.
[00:11:55] Ojciec pomocnik maszynisty, raniony bombą we wrześniu 1939 r, losy ojca. Wypędzenie 300 kolejarzy na wschód do Baranowicz, ostrzeżeni przed inwazją Rosjan zdążyli dotrzeć do granicy na Bugu. Przeprawa ojca z powrotem przez rzekę, parowozownia w Brześciu nad Bugiem, skierowanie przez Niemców do Ostrowa.
[00:16:23] [W 1939] Ucieczka boh. z rodziną przed Niemcami na wschód, dobytek spakowany na drogę na wózku i rowerze. Złapanie przez Niemców w Uniejowie. Pierwsze zetknięcie boh. z wojną: ostrzał maszerującego wojska polskiego na moście w Uniejowie.
[00:19:40] Przekierowanie rodziny na zachód: droga do Zduńskiej Woli, Sieradza, Błaszek, Kalisza i Ostrowa. 80-letni dziadek boh. pozostały w domu, nachodzony przez patrole Niemców. Żywność od niemieckich żołnierzy dla dziadka, weterana I wojny światowej odznaczonego niemieckim orderem. [+]
[00:23:35] Początki okupacji: kartki na żywność, handlarze folksdojcze, rowery Polaków malowane na biało, kłanianie się Niemcom. Praca ojca w warsztacie kolejowym. Wyjazd szkolnego kolegi folksdojcza do Wrocławia. Rozkradanie majątku kolejowego przez Rosjan. Kryjówka siostry przed Rosjanami w domu boh. Zachowania Rosjan w mieszkaniach – widok lustra. [+]
[00:29:05] 19 stycznia [1945] wejście oficera niemieckiego uciekającego przed frontem do domu boh., rozmowa z ojcem, świętowanie urodzin ojca (urodzony w Wilhelmsburgu pod Hamburgiem). Dziadek pracował przy budowie tunelu [St. Pauli-Elbtunnel] pod Łabą. [+]
[00:32:11] Nauka w gimnazjum, dyrektor Jachimek, 4 klasy w 2 lata. Klasa humanistyczna, nauka łaciny i francuskiego, romanistka Rościszewska „zakochana w Normandii”. Przyjazd boh. z drużyną koszykarską do Normandii, odśpiewanie całego hymnu Normandii z merem i mieszkańcami. [+]
[00:38:05] Rozgrywki koszykarskie we Francji, Puchar Europy w Saragossie (Final Four). Komisja pucharów koszykarskich, wymuszenie przez boh. zamknięcia imprezy poprzez odśpiewanie hymnu „My Normandie”. [+]
[00:42:00] W 1935 r. śmierć Piłsudskiego i babci Marii, dziadek Franciszek zmarł w 1944 r. Rodzice: Władysława, Franciszek, siostra Mirosława. Mąż siostry Stanisław Augustyniak (ur. 1923), syn maszynisty z Ostrowa. Losy siostrzenic: Marii (Maja), Doroty, Aleksandry i ich rodzin. Małżonka Izabela, córka Aleksandra.
[00:48:31] Spotkania rodzinne, córka Aleksandra mieszka niedaleko Sydney, grób rodziny w Ostrowie.
[00:49:59] Niespodziewana śmierć Józefa Piłsudskiego – spontaniczne „manifestacje” w Ostrowie.
[00:53:30] Mecze pierwszoligowej drużyny koszykarskiej w Ostrowie. Studia w Łodzi od 1950 r., zajęcia wychowania fizycznego, trener Zenon Nonas, wstąpienie boh. do łódzkiego klubu Spójnia, kolega [Bogdan] Przywarski. Opieka trenera Jerzego Dowgirda, szybka kariera boh. i drużyny – mistrzostwo Polski w następnym roku „i to było oczywiście nieszczęście”.
[00:59:02] Powołanie boh. do kadry przedolimpijskiej, przygotowania do igrzysk w Helsinkach. Turniej 4 drużyn. Werbowanie boh., Przywarskiego i Kasińskiego do WKS Śląsk Wrocław w 1953 r. – praca jako wykładowca w szkole oficerskiej.
[01:03:08] Ośrodek Przygotowań Olimpijskich „Spójni Warszawa” w Wałczu – obozy w sierpniu. Trener Pachla z AWF – przejście boh. i Przywarskiego do AZS AWF. Walka o zwolnienie z nakazu pracy nauczyciela historii, pomoc szatniarza w ministerstwie. Rozmowa z dyrektorem generalnym Ministerstwa Oświaty, zwolnienie z nakazu pracy [++]. Pozycja boh. na AWF: jako student i jako asystent.
[01:13:54] Dokumenty ukończenia trzech uczelni: PWSP w Łodzi, Uniwersytet Warszawski, AWF, przebieg studiów na AWF, dobra pozycja na uczelni. Egzamin z marksizmu-leninizmu w 1951 r. na 3-, reforma walutowa 1950 r.
[01:19:39] Przekonanie boh. o szczęściu w życiu. Zainteresowanie historią, wsparcie nauczyciela historii Bożka z liceum, prof. historii [Józef] Wolski.
[01:23:01] Trenowanie koszykówki w 2 lidze do 1958 r. Wyjazdy koleją po Polsce, kurs organizatorów turystyki szkolnej w Kasinie. Zafascynowanie koszykówką.
[01:27:32] Wyjazd do Paryża na uniwersjadę, ostatnie mecze w 1959 r., nowoczesna strategia gry w koszykówkę: dynamiczne rzuty, zachowanie rytmu gry. Decyzja o podjęciu pracy naukowej, zainteresowanie problematyką bibliografii.
[01:34:00] Współpraca z klubem Spójnia, wyjazdy do ośrodka w Spale. Wszechstronne przygotowanie trenerskie boh.: lekkoatletyka, koszykówka. Udział uczniów w akcjach żniwnych organizowanych przez Służbę Polsce. 6-tygodniowy wyjazd boh. i kolegi Andrzejewskiego do Złocieńca na kurs przodowników wychowania fizycznego, zajęcia z gier sportowych, lekkiej atletyki, pływania, gimnastyki, wybitni wykładowcy z Krakowa.
[01:38:20] W latach 50. egzamin ideologiczno-polityczny dla wykładowców akademickich, przygotowanie asystentów zakończone porażką. Pomoc boh. w przygotowaniu ideologicznym asystentów. Poszukiwanie odpowiedzi na problem egzaminacyjny: „Jedność przeciwieństw” za pomocą analizy postaw sportowców – budowanie pozycji zawodowej boh. i szacunku. [+]
[01:44:28] Egzamin wstępny boh. na studia, sprawdzian sportowy (biegi na 100 i 1000 m, skok wzwyż i w dal, pchnięcie kulą), prof. Ważny. [+]
[01:46:57] Rektor prof. Bilewicz, relacja boh. na zebraniu kadry akademickiej wydziału z wyjazdu do Bolonii. Popiersie Kopernika w westybulu Uniwersytetu Bolońskiego. Zwiedzanie Uniwersytetu w Salamance, oglądanie cennych dokumentów z XIII w. [+]
[01:49:27] Pismo „Kultura fizyczna”, redaktor Krzysztof Zuchora. Kwartalnik wydawany pod auspicjami PAN. Współpraca z prof. Wroczyńskim, fizjolog sportu prof. Missiuro. Zasady ustalania zarobków asystenckich. [+] Obchody 400-lecia gimnazjum w Toruniu. Sylwetka prof. Wroczyńskiego (historia oświaty, pedagogika społeczna), bliskie relacje z rodziną.
[01:58:49] Przeniesienie pedagogiki na uniwersytet, podzielenie studentów między dwie uczelnie. Propozycja pracy na wydziale pedagogicznym w Łodzi od dziekan – przez 2 lata.
[02:02:02] Zmiany na AWF przez 70 lat: zmniejszenie formalizmu z czasu podległości wojskowej (początkowo kadra wojskowa). Zamieszkanie boh. w przedwojennej kawalerce na terenie uczelni, kłopoty ze zdobyciem mieszkania, Witold Zagórski, wybitny trener. Kwalifikacje na igrzyska olimpijskie w Meksyku, szóste miejsce.
[02:06:12] Życzenia dla uczelni, różnice w stosunku pracowników do funduszy uczelni amerykańskiej i australijskiej, chęć niesienia pomocy przez absolwentów, podarowanie książek do biblioteki i materiałów do archiwum.
[02:12:40] Braki dobrej, własnej kadry profesorskiej na AWF, profesor jako mistrz dla kolejnych pokoleń studentów.
[02:14:20] Trudna do połączenia praca profesora AWF z działalnością w Polskim Związku Koszykówki i Polskim Komitecie Olimpijskim, wsparcie żony i córki. Rozwój zagranicznej kariery naukowej córki (Hiszpania, Pittsburgh w USA). Zakończenie działalności w związku koszykówki i PKOl po 70 roku życia.
[02:21:25] Prowadzenie kwartalnika, wielokrotne korekty tekstów, praca o poranku.
[02:23:39] Najważniejsze osiągnięcia zawodowe: członek komitetu redakcyjnego w kwartalniku „Wychowanie Fizyczne i Sport” wydawanym przez PWN. Zastąpienie Jadwigi Sadowskiej na stanowisku sekretarza redakcji, współpraca z prof. Missiuro. [+]
[02:31:30] Nagroda dla boh. od MKOl w 150-lecie urodzin Pierre’a de Coubertin (2013 r.), laureaci Wojciech Zabłocki, Krzysztof Zuchora. Ważne zadanie: zbliżyć sport z kulturą. Zakup obrazu z funduszy związku koszykówki. Plakaty sportowe i znaczki projektowane przez artystów. [+]
[02:36:20] Historia słynnego plakatu na XIII Mistrzostwa Europy Mężczyzn w 1963 r. [++]. Niedostatki w finansowaniu publikacji o historii sportu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.