Marian Uklejewski (ur. 1930, Augustów) od urodzenia mieszka w Augustowie. Był świadkiem okupacji niemieckiej i sowieckiej.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Augustowie.
[00:00:35] Przedstawienie rodziców: Poli i Wincentego. Przed wojną boh. chodził do pierwszej klasy szkoły w Augustowie. Jej kierownikiem był Jonkajtys, w czasie okupacji sowieckiej aresztowano go, podobnie jak wiele innych osób, z których część wywieziono. Po ataku Niemiec na ZSRR odkryto groby w Katyniu. Utworzona komisja znalazła wiele dokumentów. Niemcy wydawali gazetę i drukowali nazwiska znalezionych ofiar, m.in. kpt. Folejewskiego [pracownik Banku Spółdzielczego w Augustowie] i policjanta Zacharewicza. Rodzina Zacharewiczów mieszkała po sąsiedzku przy ul. Nowomiejskiej.
[00:06:10] Kolega z Białobrzeg Izydor Bronakowski będąc na rybach widział, jak 23 września [1939] w Białobrzegach sowiecka tankietka ostrzelała jadących samochodem polskich żołnierzy, którzy wywiesili białą flagę na znak poddania się. Wszystkich zabito. Rosjanie kazali wykopać dół koło drogi, w którym pochowano dziewięć osób. Gdy sowieci wycofali się, zwłoki ekshumowano i przewieziono na cmentarz w Augustowie. Potem postawiono nagrobki. Izydor Bronakowski – świadek mordu na polskich żołnierzach, został razem z matką wywieziony na Syberię i był tam przez sześć lat. [+]
[00:11:00] Przed wojną w Augustowie mieszkało wielu Żydów – wzajemne relacje. Sytuacja podczas okupacji niemieckiej. Babkowski ukrywał żydowską dziewczynkę.
[00:14:05] W mieście utworzono getto – jego lokalizacja. Żydów z getta zapędzano do różnych prac. Potem Żydów wypędzono w kierunku Grajewa. Kilku miejscowych chłopów jechało furmankami za kolumną Żydów i zabierano na wozy osoby, które nie mogły iść. W okolicy Grajewa furmanki odprawiono, a ludzi zabierano do samochodów. Boh. jako dziecko nie bywał w okolicach getta. [+]
[00:18:45] Boh. całą okupację spędził w Augustowie. Kolega Bronakowski, łowiąc ryby, widział jak z sowieckiej tankietki strzelano do polskich żołnierzy. W czasie okupacji niemieckiej były kartki na żywność, dostawali je robotnicy. Zasady obowiązujące rolników. Rodzice byli rolnikami, mieli 4,5 hektara ziemi. Władze zabrały ziemię i Niemiec utworzył tam gospodarstwo, ale po roku ziemię oddano.
[00:22:20] W czasie okupacji sowieckiej boh. chodził do szkoły, w której uczono głównie rosyjskiego, białoruskiego. W czasie okupacji niemieckiej zapisywano do szkoły, potem okazało się, że to spis osób do pracy. Boh. sprzątał ulice, latem musiał w lesie zbierać jagody dla Niemców.
[00:24:28] W czasie obławy augustowskiej miasto było zamknięte, nie wolno było opuszczać miejsca zamieszkania. Niemcy [sic!] zakazali chodzenia po ulicach – godzina policyjna. Zarządzenia władz rosyjskich.
[00:27:10] Po wojnie w Domu Turka mieściła się Urząd Bezpieczeństwa. Ludzi bito i zastraszano w czasie przesłuchań. Przed wojną była tam cukiernia. Boh. chodził do kawiarni bliżej domu, narzeczony siostry dawał mu pieniądze na ciastka.
[00:30:48] Po wojnie szwagier Stefanowski miał masarnię i boh. u niego uczył się zawodu, a chodził do szkoły wieczorowej. W masarni robiono kiełbasy, salcesony. Szynki i polędwice solono w beczce, potem wędliny wędzono i sprzedawano.
[00:34:04] Jan Szostak mieszkał w domu nad rzeką. Po wojnie w mieście była grupa Rosjan i Szostak z nimi współpracował, bano się go. Boh. widywał go na ulicy.
[00:35:56] W Augustowie powstało kilka zakładów masarskich, władze je zamknęły. Został tylko zakład Rutkowskiej. Boh. pomagał ojcu pracować na roli.
[00:38:16] Przed wojną boh. mieszkał przy ul. Nowomiejskiej 3 (obecnie nr 8). Niedaleko był należący do Żyda narożny dom przy Nowomiejskiej i Mostowej. Był tam żydowski sklep spożywczy, a w podwórku piekarnia, na Żyda mówiono Baśkun. Lokalizacja synagogi.
[00:42:30] W czasie likwidacji getta jeden z sąsiadów jechał furmanką za idącymi Żydami. Na wozy zabierano tych, którzy nie mogli iść. Potem furmanki odprawiono, a Żydów zabierano na ciężarówki.
[00:44:15] Przed wojną boh. chodził do pierwszej klasy. W koszarach były pokazy kawaleryjskie i boh. był tam z matką. Niedługo przed wybuchem wojny budowano bunkier przy szosie do Suwałk. W czasie budowy drogę maskowano drzewami. Drugi budowano przy moście na rzece. Gdy wybuchła wojna, zrobiono tam stanowiska przeciwlotnicze i strzelano do niemieckich samolotów. Jeden z nich został trafiony i spadł koło wsi Długie. Z tej wsi pochodziła żona boh., która opowiadała, że dzieciaki oglądały rozbity samolot.
[00:51:30] Boh. widział maszerujących czerwonoarmistów. W Zarządzie Wodnym sowieci zrobili areszt. Po ataku Niemiec na ZSRR Rosjanie wymordowali więźniów, ocalało tylko kilka osób. Ludzie chodzili potem oglądać miejsce tragedii.
[00:55:20] Po wojnie do boh. przychodził sąsiad, Aleksander Marcinkiewicz, który był w partyzantce. Marcinkiewicz opowiadał o swoich przeżyciach – m.in. aresztowaniu przez Niemców za handel niemieckimi płaszczami. Kłopoty z ubraniami w czasie okupacji.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..