Krystyna Raczko z d. Kowalska (ur. 1927, Orzeszówka, Mazowsze) wychowała się w dobrze sytuowanej rodzinie, posiadającej sad i dużą pasiekę. W czasie wojny uczęszczała na tajne komplety w Węgrowie, od 1942 roku działała w Armii Krajowej. W działalność konspiracyjną był także zaangażowany ojciec pani Krystyny, a w domu rodzinnym odbywały się narady komendantów Armii Krajowej. W latach 1945-47 uczęszczała do liceum rachunkowego w Warszawie przy ul. Emilii Plater. Po jego ukończeniu wyszła za mąż i przeprowadziła się do Ostrowi Mazowieckiej. Wraz z mężem należała do miejscowego Klubu Motocyklowego. Od 1969 r. przez kolejne 22 lata pracowała jako taksówkarz. Obecnie na emeryturze, mieszka w Ostrowi Mazowieckiej.
[00:00:50] Ur. 27 stycznia 1927 r. we wsi Orzeszówka, gm. Miedzna, powiat Węgrów, rodzice ojciec Wacław Kowalski i Filomena Kowalska. Po ukończeniu 6 klasy nauka w gimnazjum, w drugiej klasie tajne komplety w Węgrowie dla 9 uczniów, przerwanie nauki ze względu na zainteresowanie władz okupacyjnych, burmistrz Bahne, znajomy ojca.
[00:03:03] Poznanie męża Mariana Raczko z Ostrowi Mazowieckiej. W domu rodzinnym boh. spotkania komendantów AK z rejonu. Zdobywanie przepustki na przejazdy pociągami dla „narzeczonego” boh. − pułkownika AK z Warszawy, zezwolenie Gestapo. [+] Przechowywanie przez rodziców mężczyzny z grupą akowców poszukiwanych przez Niemców. Boh. była łączniczką z jego rodziną, woziła rowerem listy z lasu do Miedzny.
[00:05:40] Mąż boh. był akowcem, wywieziony w listopadzie 1944 r. przez Rosjan do obozu w głębi Rosji, powrót w 1946 r. Wywiezienie wówczas 5700 akowców, do Polski wróciło ok. 2000 osób. Mąż pochodził ze Stoczka Węgrowskiego.
[00:07:10] Poznanie męża, ślub i przenosiny do Ostrowi. Inwigilacja milicji – dom teściów naprzeciwko posterunku, represje wobec całej rodziny związanej z AK. Aresztowanie boh i męża, przechowywanie ciężarnej boh. na mrozie w chlewiku, w następstwie zapalenia pęcherza.
[00:09:33] Pilnowanie drogi we wsi podczas spotkań AK w domu rodzinnym. Ukrywanie przed boh. nauczyciela przyjeżdżającego na spotkania. Tartak męża przy ul. Różańskiej, zabrany przez władze razem z wyposażeniem: utrata mieszkania i źródła dochodu w początku lat 50. Wynajęcie mieszkania, zatrudnienie męża w [Bepie].
[00:13:46] Pomoc rodziny przy zakupie placu i maszyn, otwarcie stolarni, kłopoty ze zgodą na budowę domu. Działalność kombatancka boh. – byłej członkini AK.
[00:16:19] Przeprowadzka do Ostrowi po ślubie w 1947 r., poniemiecki motocykl dekawka w prezencie ślubnym od rodziców. Urodzenie syna w 1948 r. Klub motocyklowy, osiągnięcia boh. w zawodach zręcznościowych i na czas. Spotkania klubowiczów w domu rodziców.
[00:21:45] Fotograf ostrowski Dembek (zakład fotograficzny przy ul. Warszawskiej) zainicjował działalność klubu. Nauka w liceum w Warszawie, po powrocie przeprowadzka do Ostrowi. Powojenna odbudowa miasta.
[00:24:20] Utrata zdrowia przez męża w ZSRR, odwszawianie po powrocie [+]. Zawody w obozie, kto zabije więcej wszy. Obóz aresztowanych akowców „między Moskwą a Leningradem” (od listopada 1944 do kwietnia 1946 r.), praca w kopalni przez pół roku. Przez kradzież pieczonego kartofla ukrywanie się przed kierownikiem. [+]
[00:28:58] Działalność męża w AK w Stoczku Węgrowskim, liceum w Wilnie, jego rodzice mieli duży sklep. Kontakty zawodowe ojców, ojciec boh. prowadził cegielnię. Zarobkowanie obwoźnym młóceniem zboża. Historia poznania się i zakochania boh. [+]
[00:34:25] Edukacja: w 1945 r. przyjazd do Warszawy, nauka w dwuletnim liceum dla dziewcząt przy ul. Emilii Plater, zamieszkanie u ciotecznego brata Jerzego, który odbudowywał Warszawę.
[00:37:02] Warszawa w gruzach, cztery linie autobusowe w całym mieście. Spadające cegły zagrażały życiu. Organizowanie jadalni przez kobiety w ocalałych częściach budynków. Nauka palenia papierosów, walka z nałogiem.
[00:40:52] Praca przez 22 lata jako kierowca taksówki. Trudna nauka w liceum rachunkowym w Warszawie.
[00:43:25] Aresztowania męża za przynależność do AK. Działalność boh. w AK, komendantem był brat proboszcza, prowadził zebrania komendantów z okolicy. Przysięga boh., pseudonim „Sława”, ps. ojca „Nowak”.
[00:45:23] Napady złodziei na domy bogatszych gospodarzy. Napad na dom boh. Wytropienie śladów złodziei przez ojca, złapanie złodziei w lesie, zastrzelenie przez milicję. Porachunki partyzantów AK i AL, przetrzymywanie ojca boh. w areszcie przez 2 tygodnie.
[00:50:00] Zatrzymanie boh. przez Niemców podczas łapanki we wsi ciotki, przetrzymywanie w Warszawie przez dwa tygodnie. Pomoc ojca w wydostaniu boh., fałszywe badanie lekarskie: niezdolność do pracy boh., chore serce.
[00:52:24] Kurs pielęgniarski w AK w Miedznej, lekarz ze szpitala na Klimowiźnie w Węgrowie uczył pielęgniarstwa. Praktyka w szpitalu, udział boh. w amputacji ręki, operacji ust mężczyzny, usunięcia ciąży pozamacicznej. [+]
[00:56:50] Pomoc kobiecie rannej podczas przechodzenia frontu, Rosjanie w Woli Orzeszowskiej, ustalenia kontyngentów dla Armii Czerwonej.
[00:59:45] Spalenie domu rodzinnego i gospodarstwa przez żołnierzy niemieckich, „bo zasłaniało widok” na pole walki. Ule zniszczone przez Rosjan. Miód dla domu dziecka w Al. Jerozolimskich w Warszawie. [++]
[01:04:49] Powojenna Warszawa: „coś potwornego, same ruiny”. Cegły spadające na chodniki z wyburzanych domów. Jadłodajnie z zupą przy ul. Marszałkowskiej.
[01:06:17] Edukacja: brak książek, notatki w zeszytach, profesorowie akademiccy. Nauczyciele z gimnazjum w Węgrowie (germanista Żagan, dyrektor Wangrat, Ratajski). Burmistrz Bahne. Tajne komplety w domu dyrektora. [+]
[01:09:02] Wybuch wojny: spokój we wsi. Kontakty Niemców z sołtysem. Represje ze strony Niemców: poszukiwanie „komunistów”, rewizja w domu boh., wywiezienie mężczyzn do obozu.
[01:13:50] Wykorzystywanie Polaków do podwożenia Żydów do Kosowa Lackiego na transporty do Treblinki: nieudana ucieczka zaprzyjaźnionego Żyda z wozu ojca. [++]
[01:17:00] Antysemicka akcja „nie kupuj u Żyda”, karanie kupujących. Ukrywany przez ojca młynek do mielenia zboża. Dokarmianie przez ojca Żyda chowającego się w stodole nieopodal, zastrzelony przez rosyjskich kolaborantów. [+]
[01:21:48] Żydzi ukrywani przez sąsiada Pogorzelskiego, „ludzie nie lubili Żydów”.
[01:24:05] Ucieczki Żydów, a później jeńców rosyjskich, z transportów we wsi Kostki. Zatrudnienie przez 2 tygodnie zbiegłych jeńców rosyjskich do pracy w sadzie ojca. Zadenuncjowanie ojca przez sąsiada z Kolonii – powód aresztowania. Pieniądze na wykupienie ojca.
[01:27:50] Dochodowe gospodarstwo rodziców: 14 ha sadu i 194 ule, sprzedaż jabłek i miodu. Rozwój gospodarstwa, zakup pobliskiej cegielni. Mama pochodziła z Woli Orzeszowskiej. Wypas krów z Orzeszówki „na wyrębie”.
[01:33:42] Obozy pracy męża: w Borowiczach, Ostaszkowie. Praca na jeziorze przy wyciąganiu lodu, w kopalni po kolana w wodzie. Krwawe rany na nogach leczone naparem z siana. [+]
[01:35:52] Marzenie boh. o prowadzeniu taksówki, praca na taksówce przez 22 lata od 1969 r., wożenie ludzi do księdza irydologa Jana Kukawskiego z Mińska Mazowieckiego, który leczył ziołami. Życie codzienne taksówkarki, nieuczciwy pasażer. [+]
[01:42:20] Pasja motorowa porzucona po urodzeniu dzieci, motory rodzinne: dekawka, BMW 750. Fotograf Dembek z klubu motocyklowego.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.