Aleksander Kaczorowski (ur. 1927, Radom) – syn zawodowego oficera Wojska Polskiego. Uczestnik powstania warszawskiego, walczył na terenie Śródmieścia w I Obwodzie „Radwan” Armii Krajowej. Po powstaniu trafił do niewoli, przebywał w kilku niemieckich stalagach. 5 maja 1945 roku został wyzwolony przez armię amerykańską. Do listopada 1947 roku służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Po powrocie do kraju został inspektorem nadzoru budowlanego.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w styczniu 1927 r. w Radomiu.
[00:00:23] Ojciec był zawodowym wojskowym, rodzina często się przeprowadzała.
[00:00:35] Ojciec brał udział w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r., w tym czasie rodzina wyjechała z transportem rodzin wojskowych ze Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k/Ostrowi Mazowieckiej w okolice Pińska – niemiecki bombardowania, rozproszenie uchodźców, kierowca ciężarówki odmówił dalszej jazdy i rodzina jechała furmanką.
[00:02:08] Spotkanie z Armią Czerwoną w okolicach Pińska – wygląd czerwonoarmistów.
[00:02:59] Powrót na tereny zajęte przez Niemców, spotkanie z niemieckimi kawalerzystami. Rodzina zatrzymała się w Radomiu – droga rodziny (mama i pięcioro dzieci) do Warszawy – dobytek wieziono na rowerze. Mama pochodziła z Warszawy, więc zatrzymano się u krewnych.
[00:05:10] Powrót do domu w koszarach w Komorowie. Stosunek Niemców do rodzin wojskowych – leczenie Polaków przez niemieckiego lekarza wojskowego. [+]
[00:05:49] Przed napaścią Niemiec na Związek Radziecki oficer niemiecki kazał Polakom kopać rowy przeciwlotnicze – błyskawiczne natarcie niemieckie. Nocne wyprawy na tereny będące wcześniej pod sowiecką okupacją. [+]
[00:07:22] Boh. wyjechał do Warszawy i zamieszkał w bursie dla chłopców z rodzin wojskowych przy ul. Złotej. Na kilka dni przed wybuchem powstania został skierowany w Aleje Ujazdowskie – obok była restauracja tylko dla Niemców. Przygotowywanie powstańczego szpitala – boh. kupował leki w różnych aptekach – zgubienie „ogona” w tramwaju. [+]
[00:09:20] Przyjazd wozu po zaopatrzenie tuż przed godziną W – boh. wyszedł z budynku i poszedł za wozem, a gdy biegł z powrotem został ostrzelany przez niemieckiego żołnierza.
[00:13:12] Początek walk – powiadomienie oddziału znajdującego się w okolicy o szpitalu, niemiecki ostrzał Alej Ujazdowskich. Wykuwanie przejść w murze. Odepchnięcie Niemców do ul. Pięknej.
[00:16:08] Boh. wstąpił do II kompanii szturmowej. Niemieckie stanowiska karabinów maszynowych w parku Ujazdowskim. Ostrzelanie powstańczych pozycji z granatników. Boh., po śmierci wszystkich kolegów, utrzymał powstańczą placówkę aż do nadejścia posiłków.
[00:22:57] Walka z Niemcami na ul. Pięknej.
[00:24:29] Trzydniowe zawieszenie broni – rozmowy z przeciwnikami, którzy w większości byli Ukraińcami w niemieckich mundurach. Wejście Ukraińców do Warszawy na kilka dni przed powstaniem.
[00:25:30] Kapitulacja powstania, barykada w alejach Ujazdowskich róg Pięknej, odniesienie do lekarza rannej kobiety.
[00:26:32] Zawalenie się budynku po zbombardowaniu go przez niemiecki samolot.
[00:27:22] Spotkanie z pijanym polskim oficerem po kapitulacji powstania.
[00:28:05] Boh. dostał się do niewoli – wyjście powstańców z miasta, duża grupą kobiet-sanitariuszek i dowódcy powstania. Przejście z bronią przez ruiny miasta – zachowanie niemieckich żołnierzy i ich dowództwa. Złożenie broni przez powstańców.
[00:31:45] Pobyt w obozie przejściowym w Ożarowie – do jeńców przychodziły siostry z Czerwonego Krzyża. Przejazd bydlęcymi wagonami do Poznania – zupa z kuchni polowych. Dalsza droga w głąb Niemiec.
[00:32:52] Wyładowanie jeńców z pociągu, przemarsz kolumny do obozu z polską flagą i śpiewem. Rozdzielenie jeńców do Stalagu i Oflagu, zabranie kobiet. Boh. trafił do Stalagu – awans za utrzymanie powstańczej placówki.
[00:34:55] Wymiana ognia z Niemcami podczas powstania.
[00:36:00] W obozie nie było miejsc w barakach, więc jeńcy z powstania mieszkali w wojskowych namiotach – dobudowanie prycz w polskim baraku.
[00:37:29] Zbliżanie się frontu – Polacy dogadali się z komendantem obozu i wyszli do amerykańskiej strefy – marsz kolumny bocznymi drogami. Dotarcie do Amerykanów.
[00:39:26] Przejazd ciężarówkami do obozu Polskich Sił Zbrojnych, które walczyły razem z Brytyjczykami. Zakwaterowanie w koszarach – stosunki z Anglikami, napis na bramie koszar. Napływ Polaków uwolnionych z różnych obozów. [+]
[00:40:45] Jeden z Polaków jeździł do kraju i boh. wysłał przez niego list do domu – namowy rodziny, by wracał. Boh. przyjechał ostatnim transportem, razem z żołnierzami, i nie został zatrzymany przez NKWD, które sprawdzało, kto wjeżdża do Polski. Boh. otrzymał od polskich władz dokument pozwalający na trzymiesięczne podróże za darmo w celu poszukiwania rodziny. Wyjazd do Wrocławia, gdzie mieszkała rodzina.
[00:42:35] Boh. często się przeprowadzał, ponieważ ukrywał akowską przeszłość i udział w Powstaniu Warszawskim. Boh. sam wybudował dom w Sianowie.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
[00:44:00] Prezentacja rodziców. Przed wojną boh. mieszkał w koszarach i chodził do szkoły wojskowej.
[00:45:04] Boh. uciekł z łapanki na warszawskiej ulicy. [+]
[00:46:57] Uczestnictwo w spotkaniach konspiracyjnych przed wybuchem powstania – zapoznawanie młodzieży z regulaminem wojskowym i bronią. Zasady konspiracji – w spotkaniach uczestniczyło pięciu chłopaków, którzy się nie znali.
[00:47:55] Boh. nie pamięta powstania w getcie warszawskim, w czasie okupacji nie stykał się z Żydami. Żydowskie sklepiki przed wojną, wzajemne relacje Żydów i Polaków.
[00:49:25] „Wsparcie” radzieckiej artylerii – ostrzelanie powstańczych pozycji. Zrzucanie z kukuruźników broni i sucharów.
[00:51:15] Wyżywienie podczas powstania – na początku powstańcy mieli niemieckie suchary, kasza jęczmienna przyniesiona z młyna.
[00:52:35] Niemieckie stanowisko strzeleckie na dachu budynku Sejmu, ostrzał okolicy. Wybuch pocisku z granatnika w pobliżu boh.
[00:54:24] Umundurowanie podczas powstania – boh. miał granatowe spodnie, wojskową bluzę i beret z orzełkiem – dostał te rzeczy, gdy pomagał w organizowaniu szpitala powstańczego. Dwaj koledzy, którzy również wtedy pomagali, przeżyli powstanie.
[00:55:42] Przejścia między budynkami przez dziury wybite w ścianach, ostrzeliwanie ulic przez niemieckich „gołębiarzy”. Zranienie boh. podczas ostrzału goliata – boh. przez tydzień był w szpitalu, w którego zakładaniu uczestniczył.
[00:57:14] Boh. spotkał po powstaniu partyzantów z oddziałów komunistycznej partyzantki, którzy mieli dużo broni, ale nie podzielili się nią z akowcami.
[00:58:20] Jeńcy Stalagu byli pod opieką Czerwonego Krzyża z Genewy. Poranne apele – liczenie więźniów, rewizje, sprawdzanie dokumentów – boh. pokazał szkolną legitymację, gdzie były polskie i niemieckie napisy.
[00:59:50] Służba w Polskich Siłach Zbrojnych, wyżywienie i żołd, częste zmiany koszar. Relacje z miejscową ludnością.
[01:02:20] Nastroje wśród żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, niewielu z nich zdecydowało się na powrót do Polski.
[01:03:12] Boh. dostał wezwanie do wojska i stawił się w komisji uzupełnień we Wrocławiu – reakcja majora na widok książeczki Polskich Sił Zbrojnych. Rok później boh. dostał ponowne wezwanie na komisję wojskową, która skierowała go 72 Pułku Piechoty (karnego), ale potem zmieniono decyzję i zwolniono go do rezerwy. Zamieszanie z papierami w WKU.
[01:06:35] Wyjazdy na trzymiesięczne szkolenie rezerwistów. Boh. pełnił służbę w łączności – przekazywanie namiarów podczas ostrego strzelania na poligonie. [+]
[01:08:31] Podczas okupacji boh. uczęszczał na tajne komplety.
[01:09:09] Boh. nie ujawnił swojej powstańczej przeszłości, ale został odnaleziony i odznaczony w 1982 r. (Warszawskim Krzyżem Powstańczym).
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.