Barbara Kozłowska (ur. 1956, Gliwice) opowiada o działalności w NSZZ „Solidarność”, internowaniu w stanie wojennym oraz inwigilacji przez Służbę Bezpieczeństwa w latach 80., aż do 1989 roku.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. ur. 1956 r. w Gliwicach. Boh. skończyła architekturę, ale jej pasją jest ochrona zabytków. Przedstawienie syna i córki.
[00:00:52] Boh. dorastała w Gliwicach, gdzie mieszkało wielu kresowiaków, m.in. profesorowie ze Lwowa. Miała w klasie kolegę, którego ojciec służył w Wehrmachcie i zmarł po wojnie w obozie w Siemianowicach. Drugim kolegą był Janusz Moszyński. Rodzina boh. przyjechała na Śląsk po wojnie.
[00:03:06] Podczas studiów boh. pracowała jako wykwalifikowany zmiękczacz wody, w Hucie 1 Maja, gdzie poznała ludzi z różnych środowisk – autochtonów, pana Gregorowicza, który wrócił z Workuty. Działalność księdza Herberta Hlubka. Przyjaciółka Ewa Kipta przynosiła wydawnictwa drugoobiegowe, które boh. nosiła ze sobą do pracy – pożyczanie książek kolegom z huty. [+]
[00:04:35] Motywacja boh. do działania opozycyjnego. Historie rodzinne: pradziadek Legionista zaginął i prababcia za odszkodowanie otworzyła cukiernię na warszawskim Starym Mieście. Babcia po powstaniu warszawskim trafiła do obozu w Stutthofie, po wojnie wyjechała z rodziną na Śląsk. Krewni, którzy zginęli w obozach koncentracyjnych. Powojenna praca „drugiego” dziadka. Ojciec boh. miał nakaz pracy w Zbrosławicach i nie zajmował się jej wychowaniem – adoptowanie boh. przez dziadków.
[00:09:03] Początki działalności opozycyjnej – słuchanie piosenek Leszka Wójtowicza, Jacka Kaczmarskiego. Protesty studenckie w Krakowie w 1976 r. podczas wydarzeń w Ursusie i Radomiu, śmierć Stanisława Pyjasa. Lektura biuletynów KOR – reakcja boh. na opisywane wydarzenia. Ojciec koleżanki był oficerem milicji i z jego sejfu dotarły do młodzieży zarekwirowane ulotki. Boh. musiała odrobić praktyki robotnicze – opieka nad grupą studentów latem 1980 r., wspólne słuchanie radia Wolna Europa. Rozmowa z sekretarzem uczelnianej komórki partyjnej – postawa boh. Kilku chłopców z grupy pojechało w sierpniu [1980] do Gdańska, by zorientować się w sytuacji. [+]
[00:13:31] Pomysł założenia związku akademickiego, nawiązanie kontaktów ze środowiskiem warszawskim, wyjazdy do stolicy: spotkania z Jackiem Czaputowiczem i innymi działaczami SKS. Założenie NZS na uczelni w Gliwicach – sala spotkań, organizacja koncertów. Boh. została prezeską zarządu uczelnianego, potem działała w zarządzie komisji krajowej. Współpraca z Jarosławem Guzym, Maciejem Kuroniem, Janem Rokitą, Maciejem Płażyńskim. [+]
[00:16:58] Zgoda władz uczelni na działalność NZS, możliwość urlopów dziekańskich dla studentów-działaczy. Inwigilacja studentów. Nastroje jesienią 1981 r. – spotkanie zarządu krajowej komisji z Mieczysławem Rakowskim – propozycja kolaboracyjna. Strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej, strajk na Politechnice w Gliwicach – boh. została jego przewodniczącą. [+]
[00:22:14] Do strajkujących na uczelni studentów dotarły wiadomości o nocnych aresztowaniach, wyłączenie telefonów w budynku, interwencja rektora Ryszarda Peteli. Przemówienie gen. Jaruzelskiego – informacja o wprowadzeniu stanu wojennego. Boh. poszła do domu, by powiedzieć mamie o zaistniałej sytuacji i dowiedziała się, że w nocy chciano ją aresztować. Reakcja mamy – pakowanie jedzenia. Aresztowanie boh. i kolegów z „obstawy”. Reakcja rodziny na internowanie boh. [+]
[00:26:29] Boh. została przewieziona do męskiego zakładu karnego w Zabrzu, gdzie przebywała już grupa kobiet – reakcja więźniów. Pobyt w areszcie w Sosnowcu, pomoc innych więźniarek, przekazywanie wiadomości, wyżywienie, warunki w celi. Boh. nie dostała paczki na święta – obawa, że rodzina nie wie, gdzie jest przetrzymywana. [+]
[00:29:14] Sześciotygodniowy pobyt w areszcie, wizyta mamy, którą wcześniej przeszkolił kuzyn z przeszłością kryminalną ¬– nauka więziennego alfabetu. [+]
[00:30:36] Urągające warunki w areszcie, więzienny rygor, apele. Więzienne przyzwyczajenia w późniejszym życiu. [+]
[00:32:14] Wyjazd do ośrodka internowania w Darłówku, cukier i chleb od więźniarek. Strażnicy nie chcieli powiedzieć, jaki jest cel podróży. Spotkanie z posiwiałą mamą w Bytomiu-Miechowicach. Droga do Darłówka, na postojach kobiety śpiewały licząc na to, że ktoś je usłyszy. Zachowanie zomowców w czasie podróży i po dojechaniu na miejsce – budynek ozdobiony balonikami, zachowanie Marianny Rzepczyńskiej. [+]
[00:37:13] Ośrodek internowania mieścił się w ośrodku wczasowym dla matek z dziećmi – warunki bytowe. Zachowanie osadzonych kobiet. Przyjazd internowanych kobiet z Gołdapi, m.in. Gai Kuroń, Agnieszki Romaszewskiej, Haliny Mikołajskiej, Anki Kowalskiej. Zajęcia aktywizujące więźniarki. [+]
[00:40:41] Stan zdrowia grupy kobiet ze Śląska. Boh. wyrwano kilka zębów – wizyty u dentysty w towarzystwie strażnika. Wizyty u ginekologa, doktora Jankowskiego, który aranżował spotkania z rodzinami internowanych kobiet. Spotkanie boh. z narzeczonym. Przyjazdy Kaliny Jędrusik – przemycanie grypsów. Wizytacja Czerwonego Krzyża, wyżywienie w ośrodku. Refleksje na temat pobytu w ośrodku internowania, spotkanie z kobietami, które ukształtowały boh., wspomnienie Gai Kuroń. [+]
[00:44:06] Uwięzionym kobietom pozwolono na kontakt z internowanymi mężczyznami 65+, którzy przygotowywali pogadanki tematyczne. Różnice w zachowaniu uwięzionych kobiet i mężczyzn. [+]
[00:46:00] Pobyt w ośrodku internowania w Bytomiu-Miechowicach. Wizyta posiwiałej mamy i chłopaka boh., którego złapano podczas demonstracji 3 Maja i pobito – rozprawa w Warszawie. Kary w bytomskim obozie internowania. [+]
[00:47:23] Dzięki staraniom Ligi Kobiet boh. wyszła z obozu internowania na przepustkę. Pożegnanie z Krwawą Brygidą. Spotkanie z Maćkiem Kuroniem – boh. wracając z mieszkania Kuroniów zatrzymała „taksówkę” – inwigilacja działaczy opozycji. Życie po internowaniu – świadomość nadzoru SB. [+]
[00:51:00] Boh. zaangażowała się w organizowanie Duszpasterstwa Ludzi Pracy, które animował redemptorysta o. Jan Siemiński. Spotkania z aktorami Haliną Mikołajską, Maciejem Rayzacherem, ekonomistami. Boh. pracowała w sekretariacie episkopatu i uczestniczyła w przekazywaniu funduszy dla osób poszkodowanych.
[00:52:42] Boh. odwiedzała chorą Gaję Kuroń, która poznała ją z Markiem Edelmanem – jego pomoc. Boh. dowiedziała się od kolegi o śmierci Gai Kuroń, a tajniacy oddali jej listy do boh. [+]
[00:55:20] Po powrocie z internowania boh. pracowała na poczcie przy wydawaniu paczek, ale po wizycie SB została zwolniona. Boh. nie mogła wrócić na studia – nierealne terminy na wyrównanie różnic programowych. Wypchnięcie boh. z ruszającego autobusu, częste rewizje w domu, prewencyjne aresztowania przed 1 i 3 Maja – insynuowanie kradzieży. SB skonfiskowało archiwum fotograficzne męża. Pobyty w celi aresztu razem z prostytutkami. Zastraszanie boh. [+]
[01:00:18] Ucieczka z mieszkania przed milicjantami. Ucieczka z uczelni dzięki pomocy rektora prof. Stanisława Tomaszka. [+]
[01:01:49] Boh. działała w Komitecie Obywatelskim – zebrania w jej mieszkaniu. Wybory 4 czerwca [1989] – boh. była w komisji wyborczej – reakcja na wyniki. [+]
[01:03:27] Boh. skończyła studia w 1992 r., dalsza edukacja – studia podyplomowe. Boh. wyjechała ze Śląska w 2000 r. Zaangażowanie w działalność charytatywną i społeczną – założenie Towarzystwa Przyjaciół Szkoły, pomoc dzieciom z patologicznych rodzin. Zakładanie grup wsparcia dla kobiet – boh. otrzymała nagrodę Społecznik Roku. Pomoc Jacka Kuronia – boh. nadzorowała budowę szkoły. [+]
[01:07:37] Boh. ukształtowało internowanie – wychowanie dzieci, zwracanie im uwagi na rzeczy istotne. Ocena okresu internowania z perspektywy czasu.
[01:10:10] Odznaczenia boh., niedocenianie roli kobiet jako działaczek opozycji. Działalność w Stowarzyszeniu Wolnego Słowa, marginalizowanie kobiet. „Problemy” środowisk opozycyjnych – zdroworozsądkowe spojrzenie na kombatanctwo działaczy opozycji. [+]
[01:15:15] [Prowadząca opowiada o swojej pracy w latach 80. w chórze chłopięcym „Lutnia”].
[01:15:54] Porównanie życia we współczesnej Polsce z latami PRL-u. Opinia na temat współczesnej polityki, potrzeba ruchów oddolnych. Praca boh. przy rewitalizacji obiektów.
[01:19:03] [Dywagacje prowadzącej na temat niechęci ludzi do wspólnych działań społecznych].
[01:19:33] Wspomnienie Teosia Klincewicza, działacza opozycji, jego związek z Lindą Winsh. Opracowanie sposobu rozrzucania ulotek z dachów. Śmierć Teodora Klincewicza.
[01:22:50] [Opowieść prowadzącej o bracie Teodora Klincewicza].
[01:23:41] Początki Ruchu Wolność i Pokój – spotkania w domu Jacka Czaputowicza. Spotkanie w Gliwicach z Janem Rokitą.
[01:25:41] Boh. znała Maćka Kuronia z początków działań NZS-u i Solidarności – nocowanie w żoliborskim mieszkaniu Kuroniów, śniadania podawane przez Gaję Kuroń. Zachowanie jednego z mężczyzn internowanych w Darłówku – reakcje Gai Kuroń, jej postawa wobec kobiet, z którymi była w pokoju. [+]
[01:28:28] Sylwetka Haliny Mikołajskiej, więzi zawiązane podczas internowania. Boh. przyjeżdżając do stolicy zatrzymywała się w domu Haliny Mikołajskiej, spotkania z Marianem Brandysem. [+]
[01:29:51] Joanna Duda-Gwiazda i skupione wokół niej kobiety nie należały do kręgu znajomych boh. podczas internowania.
[01:30:24] Kalina Jędrusik odwiedzała internowane kobiety w Darłówku i Bytomiu-Miechowicach – paczki z odzieżą, przewożenie grypsów. Wpływ Kaliny Jędrusik na zomowców. [+]
[01:32:07] Boh. wyszła na dach i karmiła ptaki – przebiegający zomowiec krzyczał, że będzie do niej strzelał – odpowiedź Haliny Gmyrek. Jedna z osadzonych w Miechowicach dziewcząt uprzedziła, że podpisała wszystkie podsunięte dokumenty i musi donosić na współtowarzyszki. [+]
[01:34:15] W Darłówku byli młodzi żołnierze, którzy chcieli nawiązywać korespondencyjne znajomości z więźniarkami. W Bytomiu-Miechowicach pracował młody lekarz, który emablował internowane kobiety.
[01:36:12] Boh. dostała swoją teczkę z IPN-u, ale nie chciała zaglądać do teczek swoich koleżanek i kolegów, by szukać tajnych współpracowników.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..