Kozłowska Barbara
Barbara Kozłowska (ur. 1956, Gliwice) opowiada o działalności w NSZZ „Solidarność”, internowaniu w stanie wojennym oraz inwigilacji przez Służbę Bezpieczeństwa w latach 80., aż do 1989 roku.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. ur. 1956 r. w Gliwicach. Boh. skończyła architekturę, ale jej pasją jest ochrona zabytków. Przedstawienie syna i córki.
[00:00:52] Boh. dorastała w Gliwicach, gdzie mieszkało wielu kresowiaków, m.in. profesorowie ze Lwowa. Miała w klasie kolegę, którego ojciec służył w Wehrmachcie i zmarł po wojnie w obozie w Siemianowicach. Drugim kolegą był Janusz Moszyński. Rodzina boh. przyjechała na Śląsk po wojnie.
[00:03:06] Podczas studiów boh. pracowała jako wykwalifikowany zmiękczacz wody, w Hucie 1 Maja, gdzie poznała ludzi z różnych środowisk – autochtonów, pana Gregorowicza, który wrócił z Workuty. Działalność księdza Herberta Hlubka. Przyjaciółka Ewa Kipta przynosiła wydawnictwa drugoobiegowe, które boh. nosiła ze sobą do pracy – pożyczanie książek kolegom z huty. [+]
[00:04:35] Motywacja boh. do działania opozycyjnego. Historie rodzinne: pradziadek Legionista zaginął i prababcia za odszkodowanie otworzyła cukiernię na warszawskim Starym Mieście. Babcia po powstaniu warszawskim trafiła do obozu w Stutthofie, po wojnie wyjechała z rodziną na Śląsk. Krewni, którzy zginęli w obozach koncentracyjnych. Powojenna praca „drugiego” dziadka. Ojciec boh. miał nakaz pracy w Zbrosławicach i nie zajmował się jej wychowaniem – adoptowanie boh. przez dziadków.
[00:09:03] Początki działalności opozycyjnej – słuchanie piosenek Leszka Wójtowicza, Jacka Kaczmarskiego. Protesty studenckie w Krakowie w 1976 r. podczas wydarzeń w Ursusie i Radomiu, śmierć Stanisława Pyjasa. Lektura biuletynów KOR – reakcja boh. na opisywane wydarzenia. Ojciec koleżanki był oficerem milicji i z jego sejfu dotarły do młodzieży zarekwirowane ulotki. Boh. musiała odrobić praktyki robotnicze – opieka nad grupą studentów latem 1980 r., wspólne słuchanie radia Wolna Europa. Rozmowa z sekretarzem uczelnianej komórki partyjnej – postawa boh. Kilku chłopców z grupy pojechało w sierpniu [1980] do Gdańska, by zorientować się w sytuacji. [+]
[00:13:31] Pomysł założenia związku akademickiego, nawiązanie kontaktów ze środowiskiem warszawskim, wyjazdy do stolicy: spotkania z Jackiem Czaputowiczem i innymi działaczami SKS. Założenie NZS na uczelni w Gliwicach – sala spotkań, organizacja koncertów. Boh. została prezeską zarządu uczelnianego, potem działała w zarządzie komisji krajowej. Współpraca z Jarosławem Guzym, Maciejem Kuroniem, Janem Rokitą, Maciejem Płażyńskim. [+]
[00:16:58] Zgoda władz uczelni na działalność NZS, możliwość urlopów dziekańskich dla studentów-działaczy. Inwigilacja studentów. Nastroje jesienią 1981 r. – spotkanie zarządu krajowej komisji z Mieczysławem Rakowskim – propozycja kolaboracyjna. Strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej, strajk na Politechnice w Gliwicach – boh. została jego przewodniczącą. [+]
[00:22:14] Do strajkujących na uczelni studentów dotarły wiadomości o nocnych aresztowaniach, wyłączenie telefonów w budynku, interwencja rektora Ryszarda Peteli. Przemówienie gen. Jaruzelskiego – informacja o wprowadzeniu stanu wojennego. Boh. poszła do domu, by powiedzieć mamie o zaistniałej sytuacji i dowiedziała się, że w nocy chciano ją aresztować. Reakcja mamy – pakowanie jedzenia. Aresztowanie boh. i kolegów z „obstawy”. Reakcja rodziny na internowanie boh. [+]
[00:26:29] Boh. została przewieziona do męskiego zakładu karnego w Zabrzu, gdzie przebywała już grupa kobiet – reakcja więźniów. Pobyt w areszcie w Sosnowcu, pomoc innych więźniarek, przekazywanie wiadomości, wyżywienie, warunki w celi. Boh. nie dostała paczki na święta – obawa, że rodzina nie wie, gdzie jest przetrzymywana. [+]
[00:29:14] Sześciotygodniowy pobyt w areszcie, wizyta mamy, którą wcześniej przeszkolił kuzyn z przeszłością kryminalną ¬– nauka więziennego alfabetu. [+]
[00:30:36] Urągające warunki w areszcie, więzienny rygor, apele. Więzienne przyzwyczajenia w późniejszym życiu. [+]
[00:32:14] Wyjazd do ośrodka internowania w Darłówku, cukier i chleb od więźniarek. Strażnicy nie chcieli powiedzieć, jaki jest cel podróży. Spotkanie z posiwiałą mamą w Bytomiu-Miechowicach. Droga do Darłówka, na postojach kobiety śpiewały licząc na to, że ktoś je usłyszy. Zachowanie zomowców w czasie podróży i po dojechaniu na miejsce – budynek ozdobiony balonikami, zachowanie Marianny Rzepczyńskiej. [+]
[00:37:13] Ośrodek internowania mieścił się w ośrodku wczasowym dla matek z dziećmi – warunki bytowe. Zachowanie osadzonych kobiet. Przyjazd internowanych kobiet z Gołdapi, m.in. Gai Kuroń, Agnieszki Romaszewskiej, Haliny Mikołajskiej, Anki Kowalskiej. Zajęcia aktywizujące więźniarki. [+]
[00:40:41] Stan zdrowia grupy kobiet ze Śląska. Boh. wyrwano kilka zębów – wizyty u dentysty w towarzystwie strażnika. Wizyty u ginekologa, doktora Jankowskiego, który aranżował spotkania z rodzinami internowanych kobiet. Spotkanie boh. z narzeczonym. Przyjazdy Kaliny Jędrusik – przemycanie grypsów. Wizytacja Czerwonego Krzyża, wyżywienie w ośrodku. Refleksje na temat pobytu w ośrodku internowania, spotkanie z kobietami, które ukształtowały boh., wspomnienie Gai Kuroń. [+]
[00:44:06] Uwięzionym kobietom pozwolono na kontakt z internowanymi mężczyznami 65+, którzy przygotowywali pogadanki tematyczne. Różnice w zachowaniu uwięzionych kobiet i mężczyzn. [+]
[00:46:00] Pobyt w ośrodku internowania w Bytomiu-Miechowicach. Wizyta posiwiałej mamy i chłopaka boh., którego złapano podczas demonstracji 3 Maja i pobito – rozprawa w Warszawie. Kary w bytomskim obozie internowania. [+]
[00:47:23] Dzięki staraniom Ligi Kobiet boh. wyszła z obozu internowania na przepustkę. Pożegnanie z Krwawą Brygidą. Spotkanie z Maćkiem Kuroniem – boh. wracając z mieszkania Kuroniów zatrzymała „taksówkę” – inwigilacja działaczy opozycji. Życie po internowaniu – świadomość nadzoru SB. [+]
[00:51:00] Boh. zaangażowała się w organizowanie Duszpasterstwa Ludzi Pracy, które animował redemptorysta o. Jan Siemiński. Spotkania z aktorami Haliną Mikołajską, Maciejem Rayzacherem, ekonomistami. Boh. pracowała w sekretariacie episkopatu i uczestniczyła w przekazywaniu funduszy dla osób poszkodowanych.
[00:52:42] Boh. odwiedzała chorą Gaję Kuroń, która poznała ją z Markiem Edelmanem – jego pomoc. Boh. dowiedziała się od kolegi o śmierci Gai Kuroń, a tajniacy oddali jej listy do boh. [+]
[00:55:20] Po powrocie z internowania boh. pracowała na poczcie przy wydawaniu paczek, ale po wizycie SB została zwolniona. Boh. nie mogła wrócić na studia – nierealne terminy na wyrównanie różnic programowych. Wypchnięcie boh. z ruszającego autobusu, częste rewizje w domu, prewencyjne aresztowania przed 1 i 3 Maja – insynuowanie kradzieży. SB skonfiskowało archiwum fotograficzne męża. Pobyty w celi aresztu razem z prostytutkami. Zastraszanie boh. [+]
[01:00:18] Ucieczka z mieszkania przed milicjantami. Ucieczka z uczelni dzięki pomocy rektora prof. Stanisława Tomaszka. [+]
[01:01:49] Boh. działała w Komitecie Obywatelskim – zebrania w jej mieszkaniu. Wybory 4 czerwca [1989] – boh. była w komisji wyborczej – reakcja na wyniki. [+]
[01:03:27] Boh. skończyła studia w 1992 r., dalsza edukacja – studia podyplomowe. Boh. wyjechała ze Śląska w 2000 r. Zaangażowanie w działalność charytatywną i społeczną – założenie Towarzystwa Przyjaciół Szkoły, pomoc dzieciom z patologicznych rodzin. Zakładanie grup wsparcia dla kobiet – boh. otrzymała nagrodę Społecznik Roku. Pomoc Jacka Kuronia – boh. nadzorowała budowę szkoły. [+]
[01:07:37] Boh. ukształtowało internowanie – wychowanie dzieci, zwracanie im uwagi na rzeczy istotne. Ocena okresu internowania z perspektywy czasu.
[01:10:10] Odznaczenia boh., niedocenianie roli kobiet jako działaczek opozycji. Działalność w Stowarzyszeniu Wolnego Słowa, marginalizowanie kobiet. „Problemy” środowisk opozycyjnych – zdroworozsądkowe spojrzenie na kombatanctwo działaczy opozycji. [+]
[01:15:15] [Prowadząca opowiada o swojej pracy w latach 80. w chórze chłopięcym „Lutnia”].
[01:15:54] Porównanie życia we współczesnej Polsce z latami PRL-u. Opinia na temat współczesnej polityki, potrzeba ruchów oddolnych. Praca boh. przy rewitalizacji obiektów.
[01:19:03] [Dywagacje prowadzącej na temat niechęci ludzi do wspólnych działań społecznych].
[01:19:33] Wspomnienie Teosia Klincewicza, działacza opozycji, jego związek z Lindą Winsh. Opracowanie sposobu rozrzucania ulotek z dachów. Śmierć Teodora Klincewicza.
[01:22:50] [Opowieść prowadzącej o bracie Teodora Klincewicza].
[01:23:41] Początki Ruchu Wolność i Pokój – spotkania w domu Jacka Czaputowicza. Spotkanie w Gliwicach z Janem Rokitą.
[01:25:41] Boh. znała Maćka Kuronia z początków działań NZS-u i Solidarności – nocowanie w żoliborskim mieszkaniu Kuroniów, śniadania podawane przez Gaję Kuroń. Zachowanie jednego z mężczyzn internowanych w Darłówku – reakcje Gai Kuroń, jej postawa wobec kobiet, z którymi była w pokoju. [+]
[01:28:28] Sylwetka Haliny Mikołajskiej, więzi zawiązane podczas internowania. Boh. przyjeżdżając do stolicy zatrzymywała się w domu Haliny Mikołajskiej, spotkania z Marianem Brandysem. [+]
[01:29:51] Joanna Duda-Gwiazda i skupione wokół niej kobiety nie należały do kręgu znajomych boh. podczas internowania.
[01:30:24] Kalina Jędrusik odwiedzała internowane kobiety w Darłówku i Bytomiu-Miechowicach – paczki z odzieżą, przewożenie grypsów. Wpływ Kaliny Jędrusik na zomowców. [+]
[01:32:07] Boh. wyszła na dach i karmiła ptaki – przebiegający zomowiec krzyczał, że będzie do niej strzelał – odpowiedź Haliny Gmyrek. Jedna z osadzonych w Miechowicach dziewcząt uprzedziła, że podpisała wszystkie podsunięte dokumenty i musi donosić na współtowarzyszki. [+]
[01:34:15] W Darłówku byli młodzi żołnierze, którzy chcieli nawiązywać korespondencyjne znajomości z więźniarkami. W Bytomiu-Miechowicach pracował młody lekarz, który emablował internowane kobiety.
[01:36:12] Boh. dostała swoją teczkę z IPN-u, ale nie chciała zaglądać do teczek swoich koleżanek i kolegów, by szukać tajnych współpracowników.
more...
less