Stefan Chmiel (ur. 1933, Warszawa) wspomina okupację i Powstanie Warszawskie, sytuację ludności cywilnej na Czerniakowie, kontakty rodziny z AK, tułaczkę po powstaniu z mamą i młodszym bratem i trudny powrót do Warszawy. Opisuje też powojenne problemy mieszkaniowe, wyjazdy do PGR-ów w ramach Ochotniczych Hufców Pracy, pracę w zakładach energetycznych, m.in. instalacje wykonywane w kolejnych mieszkaniach ministrów, a przy okazji porównuje warunki życia PRL-owskich prominentów z sytuacją „szarego człowieka”.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!) C0001
[00:00:30] - przedstawienie osoby, w 1933r. Czerniaków był wioską w Warszawie
[00:01:16] - opis rodziny
[00:03:00] - sprzeczka w kościele, boh. został posądzony niesłusznie, że wraz z kolegą zabrał jabłka z ogrodu. Został zwolniony z funkcji ministranta
[00:06:20] – kontynuacja opisu rodziny, dziadek pana Stefana miał piekarnię przy ul. Polkowskiej, jako „najmilszy” wnuczek pan Stefan nosi medalik z datą śmierci dziadka. Matka pracowała w fabryce żydowskiej przy ul. Czerskiej (robili tuby do past do zębów), ojciec pracował na poczcie
[00:11:25] – wybuch wojny, 1 września 1939 r. Czerniaków nie był bombardowany. Gdy wybuchła wojna, przenieśli się do kościoła do stryjka, nocowali w podziemiach kościoła
[00:13:55] – wspomnienia z czasów wojny, pan Stefan uczęszczał do szkoły, rodzice pracowali, w 1942 r. zmarł ojciec, co pogorszyło sytuację rodzinną
[00:14:54] – wyprowadzenie Żyda, gestapo zabiera właściciela domu, w którym mieszkali
[00:15:32] – stryjeczni bracia działają w AK
[00:15:50] – działalność pocztowców, w tym ojca. Transporty z Rosji do Niemiec, przechwytywanie poczty niebezpieczne - groziło śmiercią
[00:18:00] – wyprowadzenie Żyda, kontynuacja, p. Srul
[00:19:48] – kilka dni przed wybuchem powstania nerwowe rozmowy w domu. [30 lipca 1944 r.] zastrzelono na rogu ul. Chełmskiej i Czerniakowskiej Niemca
[00:21:27] – przeniesienie do kościoła [Św. Kazimierza, Chełmska], akowcy dali znać, że będą atakowane wodociągi, dlatego rodzina musi się przenieść
[00:22:30] – pierwsze dni powstania, Niemcy zajmują kościół. Mieszkańcy w kościele opiekują się rannymi Niemcami, dzięki czemu ich nie rozstrzelano
[00:25:34] – pomoc AK, pan Stefan pomaga AK jako mały chłopiec
[00:27:08] – Niemcy ostrzeliwują kościół, strzał ranił ciotkę, organistę, koleżanka Marysia zginęła
[00:28:24] – Niemcy zabrali mieszkańców z kościoła do fortu, gdzie pojawił się generał von dem Bach [Zalewski] i powiedział, że wyzwolili ich od bandytów
c0002
[00:00:30] – pociąg do Pruszkowa, podział na matki z dziećmi, na starców i na osoby, które zostaną wywiezione do obozu. stryjek i jego syn trafiają do obozu
[00:02:13] – kontynuacja podróży, pan Stefan zostaje wywieziony wagonem bydlęcym, postój w szczerym polu. Zatrzymują się w pobliskim gospodarstwie, następnie trafiają do Opoczna, gdzie mieszkają przez 3 tygodnie. Potem zostają zabrani w inne miejsce, gdzie zostają rozdzieleni po różnych gospodarstwach, pan Stefan osobno od matki
[00:04:32] – w nowym gospodarstwie
[00:06:44] – liczne zgrupowanie partyzantów w lesie, mieszkający w wiosce obok pan Stefan zaprzyjaźnia się z nimi, odnalezienie przez ciotkę.
[00:14:02] – partyzant zauważa Niemców, partyzanci uciekają do lasu, ostrzał Niemców, pan Stefan ucieka do mamy do chałupy. Gospodyni wynosi rzeczy na zewnątrz w obawie przed pożarem domu
[00:15:20] –pan Stefan z matką i ciotką uciekają przed strzelającymi Niemcami (ogniste kule) pociągiem do Skierniewic
[00:16:50] – Skierniewice, tu zatrzymuje się ocalała rodzina. Brat choruje, umiera w wieku 7 lat
[00:19:35] – 17 stycznia 1945 r., wyzwolenie, oficerowie radzieccy są na kolacji u rodziny. Jeden z oficerów zainteresowany ciotką pana Stefana, kobieta się chowa
[00:21:13] – narada o powrocie do Warszawy, ciężka wyprawa do stolicy
[00:24:13] – Warszawa, po gruzach docierają do domu babci, do kościoła, których już nie znajdują
[00:28:19] – koleżanka mamy oddaje im mieszkanie
c0003
[00:00:16] – dom na Czerniakowskiej, na dom mówiono „czerwoniak”
[00:01:16] – wyjazd do wujka do Kocka, pan Stefan chodzi do szkoły, miło wspomina ten czas
[00:03:40] – wszy, pan Stefan próbuje sam je zwalczyć
[00:05:30] – powrót do Warszawy, matka pana Stefana zajmuje się handlem, pan Stefan jej pomaga
[00:07:30] – rozpoczęcie edukacji i pracy, praca elektryka w budownictwie, jest przez murarzy nazywany „pajączkiem”, bo pracuje na drabinie
[00:11:35] – praca w ministerstwie energetyki
[00:14:06] – Ochotnicze Hufce Pracy, OHP, pomaganie przy żniwach i wykopkach. Spory o posiłki z kierownikiem
c0004
[00:00:25] – piłka nożna, pan Stefan gra w reprezentacji Czerniakowa, ma większe aspiracje, zapisuje się do Legii
[00:03:30] –pan Stefan organizuje w domu spotkanie z kolegami z drużyny, niespodziewanie pojawia się mama
[00:08:40] – sparing Legii z reprezentacją Korei, pan Stefan gra w drużynie Korei, gdyż Koreańczykom zabrakło zawodnika
[00:12:08] – nastroje powstańcze na Czerniakowie, wiara, że nadejdą Rosjanie, pozytywne nastroje
[00:17:30] – losy braci stryjecznych po powstaniu
[00:19:00] – losy stryjka z synem, zginęli w obozie na terenie Niemiec, nie wiadomo jakim
[00:22:24] – rodzice
[00:23:08] – koniec wojny, podczas zabawy natknięcie się na żołnierza
[00:25:18] – przyjazd NKWD w nocy i otoczyli wieś, wujek musiał się chować. Na wujka mówili „pan Mączka”
c0006
[00:00:45] – śmierć Stalina, „odszedł nasz opiekun”
[00:02:53] – szczury, mieszkanie ze szczurami, pluskwami
[00:03:35] – nowa władza, trzeba było uważać, co, z kim, jak, gdzie…
[00:04:40] – naprawianie telefonów w domach ministrów, pan Stefan reperował i zakładał telefony ministrom
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.