Aleksandra Szpaczyńska z d. Nowosad (ur. 1925, Łuck) dorastała w Łucku na Wołyniu, tam przeżyła okupację radziecką i niemiecką oraz falę ataków ukraińskich na Polaków w 1943 roku. Po wkroczeniu Armii Radzieckiej w 1944 roku została zmobilizowana do 1 Armii Wojska Polskiego do 3 Pułku Pancernego. Ze swoim oddziałem była w Warszawie w styczniu 1945. Po zachorowaniu na malarię zwolniona z wojska. Zamieszkała w Sławnie, gdzie mieszka do dziś.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!) P1010582 [51’19”] [00:00:22] Bohaterka na początku wojny miała 14 lat, chodziła do 6 klasy szkoły powszechnej. 1 września 1939 spała na zewnątrz domu ze względu na upały, zbudziły ją wybuchy na bombardowanym przez Niemców lotnisku. 17 września [1939] przyszli Sowieci i zostali dwa lata. Mieli swoje sklepy, przywieźli żony. Potem znów pojawili się Niemcy.
[00:04:08] Aresztowanie za kradzież marmolady z magazynu z żywnością. Trzy dni w karcerze.
[00:08:18] Zamordowanie polskiej rodziny przez banderowców. Niemcy to tolerowali.
[00:09:47] Przymusowe małżeństwo ze starszym o 10 lat mężczyzną.
[00:11:29] Zmowa Ukraińców z Niemcami w mordowaniu Żydów i Polaków. Masowe egzekucje Żydów z udziałem Polaków – masowe mogiły w dołach pod Łuckiem.
[00:13:01] Powtórne bombardowania, wejście Sowietów [1944], mobilizacja do wojska polskich mężczyzn i pięciu roczników kobiet. Przewiezione towarowymi wagonami do Żytomierza, droga trwała 4 dni. Potem pociągiem do Chełma, gdzie dostali mundury, złożyli przysięgę.
[00:17:37] Pobyt w wojsku – na zapleczu: gotowanie, pranie mundurów „mydłem z Żydów”, korespondencja do domu. Rodzice zdecydowali się przejechać do Polski, trafili w okolice Niborka na Mazurach, a potem przejechali do Żukowa koło Sławna – zajęli poniemieckie gospodarstwo. Handel z Rosjanami.
[00:21:15] Boh. podczas stacjonowania w Modlinie zachorowała na malarię. Trafiła na 3 miesiące do szpitala. Potem przeszła szkarlatynę. Zwolniona z wojska, cztery dni jeździła pociągiem poszukując rodziny. Przyjechała do Andrzejewa, dostała pokój w domu, gdzie jeszcze mieszkały 3 Niemki. Spotkanie z rodzicami, bratem i ciotką. Tam zostali i gospodarowali.
[00:32:10] Wyjazd do pracy w restauracji „Sochaczewianka” w Szczecinie. Zarobki. Mąż zaczął pracę w PGR-ze, mieli dwóch synów i córkę. Boh. pracowała w domu, hodowała zwierzęta. Pochwała PGR.
[00:38:04] Żydzi w Łucku przed wojną.
[00:41:05] Życie w Łucku przed wojną. Ojciec pracował przed wojną „u Niemców”, tam poznał przyszłą żonę. Został w Warszawie okradziony z kilkuletnich oszczędności. Przyjechał do brata w Łucku, gdzie osiadł i pracował cegielni. Wyrób cegieł.
P1010583 [40’20”] uzupełnienie [[00:51:03] zmontowanej relacji] [00:00:20] Praca podczas okupacji niemieckiej (magazyn żywnościowy w Łucku – szuflowanie zboża, przebieranie ziemniaków
kuchnia w koszarach). Ukrywanie się przed banderowcami na strychu. Bestialskie zamordowanie rodziny Polaków podczas Wigilii. Tragedie w mieszanych polsko-ukraińskich rodzinach. Żydówka marząca o tym, żeby się ukryć w pryzmie ziarna przed powrotem do getta.
[00:07:09] Uciekinierzy z wołyńskich wsi w Łucku. Niemcy zabierali Polaków do Łucka, żeby ich ochronić przed Ukraińcami. Uciekinierzy na plebanii.
[00:03:25] Mieszkanie przy ul. Szarej w Łucku. Szabrowanie mieszkań żydowskich.
[00:10:57] Wyłudzanie przez Niemców złota od Żydów w gettcie. Wywożenie majątku żydowskiego do Niemiec. Boh. też chciała coś - dostała kapę na łóżko.
[00:13:27] Obserwowanie ze strychu, gdzie się ukrywali z teściową
płonących wsi podpalanych przez Ukraińców.
[00:16:19] Getto w Łucku (Krasne), mordowanie Żydów, grzebanie żywcem z udziałem Polaków.
[00:18:32] Przysięga wojskowa w Chełmie, w szkoleniowej jednostce pancernej.
[00:20:23] Z Chełma boh. przyszła do Warszawy w styczniu 1945 r. w drodze do Modlina. Kwaterowali w twierdzy modlińskiej.
[00:24:42] Pobyt w szpitalu, koniec wojny, strzelanina na wiwat w szpitalu w Modlinie. Poddanie się Niemców.
[00:27:40] Rosjanie w Bornem Sulinowie. Po wyjściu ze szpitala jechała do Sławna.
[00:30:35] [[01:21:43]] Po likwidacji getta w Łucku niektórzy Żydzi ukrywali się w Łucku. Antysemickie hasła narodowców. Żydzi w Łucku.
[00:33:15] [[01:24:00]] Szwagier stryjeczny Piwowski, miał restaurację, handlował w czasie wojny, po wojnie miał restaurację w Szczecinie. Po wkroczeniu Armii Czerwonej uciekł do Lwowa, zmienił nazwisko na Żurakowski [niejasny fragment].
[00:38:28] Wspomnienie znajomego weterana piłsudczyka zesłanego na Sybir. Wysyłanie suchego chleba dla Polaków na Syberię.
P1010584 [19’18”] [00:00][0:03] Przedwojenna defilada wojskowa z okazji 3 Maja.
[00:01:08] Wkroczenie Rosjan do Polski w 1939 r. Bieda wśród żołnierzy radzieckich – nie znali zegarków ani smoczków. Ucieczka w głąb Rosji pociągiem pod nalotami.
[00:03:45] Pojawienie się partyzantki po wycofaniu się Niemców. Głód w wojsku radzieckim.
[00:07:20] Pobyt w Szczecinie po wojnie.
[00:09:32] Ośno Lubuskie – tam boh. zamieszkała po Szczecinie. Rodzina miała tu gospodarstwo, które potem zostało wcielone do spółdzielni rolniczych. Ojciec miał konia z UNRR-y, brat pracował jako księgowy w Państwowym Ośrodku Maszynowym (POM) w Sławnie, gdzie dostał mieszkanie, do którego zabrał rodziców i boh..
[00:12:30] Wiersz o rzezi wołyńskiej.
[00:14:12] Zamordowanie przez żandarma szabrownika w opieczętowanym żydowskim domu.
[00:15:26] Poprawa sytuacji Żydów w Łucku po wejściu Rosjan [w 1939] – mogli mieć własne sklepiki.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..