Wanda Grabowska (ur. 1924, Wólka Kotowska) jest ocaloną z rzezi wołyńskiej. Podczas ataku ukraińskiego na rodzinną wieś zdołała uciec i zamieszkała w obozie, zorganizowanym i brionionym przez takich jak ona ocalonych Polaków. Po wojnie osiedliła się w Malborku. Opowiada o pierwszych latach po przesiedleniu oraz o traumie, która została jej do dzisiaj.
STRESZCZENIE NA MATERIALE NIE ZMONTOWANYM! …C0001 [00:01:23] Rodzina bohaterki była duża, miała 7 braci i sióstr. Matka wcześnie zmarła, boh. opiekowała się rodzeństwem.
[00:05:40] Dziadek bohaterki był łowczym u księcia Radziwiłła. Ojciec miał 10 dziesięcin ziemi. Trzymali konie, gęsi, krowy. Lasy na ziemiach Radziwiłła. Boh. straciła matkę, gdy miała 11 lat.
[00:08:36] Ukraińcy. Zebrania na wsi, wycinka lasów.
[00:12:26] Ucisk ze strony księcia Radziwiłła i hrabiego Jezierskiego. Nie wolno było wchodzić do lasu bez pozwolenia. Zbieranie jagód. Gajowy.
[00:15:50] W domu nie rozmawiali o Ukraińcach. We wsi był kościół i cerkiew. We wsi mieszkał Żyd, był dobrym człowiekiem.
[00:17:35] Wybuch wojny. Stryj wybudował dom z dużym lochem, podczas bombardowań wszyscy schowali się tam. Do wsi wjechały czołgi radzieckie. Brata zabrali do wojska w 1941 roku.
[00:21:42] Rosjanie zaczęli zakładać kołchozy, z gospodarstwa zabierali co chcieli nie płacąc. Rosjanin, który szukał żony.
[00:27:06] Boh. skończyła polską szkołę 1938 roku. Szkoła przed wojną. Osadnicy-hucułacy.
[00:28:50] Prześladowania Żydów podczas okupacji.
[00:31].37 Polacy pomagali Żydom. Żydówka, która wymieniła sukienkę za ziemniaki. Niemcy zajęli torfowiska i zmuszali Żydów do pracy.
[00:36:01] Niemiecka okupacja była gorsza od rosyjskiej.
[00:36:31] Niemcy nastawiali Ukraińców przeciwko Polakom. Pierwsze informacje o mordach na Polakach dotarły w maju [1943], ale boh. na własne oczy uciekinierów nie widziała.
[00:39:21]. Z ukraińskiej wioski Horodyszcze przyszedł Ukrainiec i powiedział, że Ukraińcy szykują się do napadu na polskie wioski.
[00:40:20] Od 25 marca [1943] w wiosce zorganizowali conocne czuwanie. Od maja wszystko z domów zapakowali do worków i pochowali w zbożu, żadnej nocy nie nocowali w domu.
[00:42:16] 4 lipca 1943 boh. miała wartę. O 4 nad ranem Ukraińcy podpalili wioskę i rabowali wszystko co mogli.
[00:44:12] Dzień poprzedzający napad na wioskę. Pewna rodzina mieszkała przy stacji, na noc zebrali się w jednym domu sądząc, że łatwiej im będzie uciec. Ale Ukraińcy weszli od tamtej strony i wymordowali całą rodzinę. Uratowała się tylko jedna dziewczyna.
[00:47:18] Lekarz Wilk, którego bestialsko zamordowali Ukraińcy.
C0002 [00:01:00] Ucieczka z domu podczas masakry. Mieszkali w lesie przez kilka dni. Partyzanci wywieźli uciekinierów do bezpiecznego miejsca w lesie. Tam powstała polska samoobrona. Wygląd obozu.
[00:07:57] W lesie wybudowali ziemianki, z opuszczonej wioski niemieckiej przynosili rzeczy pierwszej potrzeby.
[00:09:21] Samoobrona. Niemcy, kiedy się dowiedzieli o pomocy partyzantów, zrzucili bomby na obóz.
[00:11:25] Ukraińcy podchodzili do obozu. Życie w obozie trwało 2 lata. Dziewczyny z obozu pracowały w niemieckiej szklarni.
[00:13:58] Ukraińska wioska, która była neutralna wobec Polaków oraz Ukraińców. Mężczyźni z tej wioski przychodzili pomagać przy żniwach. Ojciec bohaterki wymienił konia na worek mąki.
[00:17:04] Polska rodzina, której pomagali partyzanci. Niemcy o tym się dowiedzieli i spalili cały dom z rodziną.
[00:18:55] Rodziny, które zamordowali banderowcy.
[00:23:15] Przyjście Polaków. Rejestracje do wysiedlenia na Ziemie Odzyskane.
C0003 [00:00:28] Ukraińcy w Przebrażu. Polacy dostali karty do wyjazdu na Ziemie Odzyskane. Podstawili wagony, ale dopiero po 2 tygodniach. Podróż.
[00:05:10] Jedzenie podczas ewakuacji. Cały dobytek zostawili podczas ucieczki.
[00:07:50] Brat, który znalazł się w armii Andersa. Poznał pod Monte Cassino Włoszkę, ożenił się i po wojnie wyjechał do Argentyny, miał dwójkę dzieci.
[00:11:30] Przyjazd do Polski. Nie można było przejechać przez Warszawę, ponieważ miasto było doszczętnie zniszczone. Dojechali do Malborka.
[00:13:33] Przyjazd do Malborka. Wszystko było już zajęte. Zamieszkali w domku. W piwnicy zastali szkielety zdechłych zwierząt domowych. Tak mieszkali około 9 miesięcy. Siostra bohaterki wyjechała na Dolny Śląsk.
[00:17:50] Ślub bohaterki.
[00:20:33] Przyjazd do Malborka. Chleb.
[00:23:05] Suszone buraki. Stare mundury, które się przerabiało na ubrania.
[00:25:29] Mąż bohaterki. W czasie był w Niemczech dwa lata jako robotnik przymusowy. Pracował jako furman, miał dobrego gospodarza.
[00:30:07] Przyjazd do Malborka z Niemiec. W nieznajomym poznał swojego ojca.
[00:32:33] Mąż poszedł do pracy. [00:34:00] Życie po wojnie. Mąż zajmował się hydrauliką, blacharstwem, tynkarstwem, elektryką.
[00:37:30] Lęki związane z mordem na Wołyniu.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..