Krystyna Zwierkowska z d. Mandzela (ur. 1937, Stubno) została deportowana wraz z rodziną 10 lutego 1940 w tajgę w Krasnojarskim Kraju. Jej ojciec został zmobilizowany do I Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, był ciężko ranny podczas forsowania Wału Pomorskiego. Pani Krystyna wraz z matką i trojgiem rodzeństwa wróciła do Polski transportem repatriacyjnym w maju 1946. Opowiada o warunkach życia na zesłaniu, powrocie do Polski oraz stosunkach polsko-ukraińskich w okolicach Przemyśla.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!)
P1010364
[00:00:10] Autoprezentacja. Przyjście Rosjan do Stubna [1939], szykany ze strony nowej władzy.
[00:04:05] Wtargnięcie NKWD, rewizja, pakowanie się. Matka nie chciała wyjść z domu, wyprowadzili ją siłą.
[00:08:00] Wszystkich zapakowali do wagonów bydlęcych w Medyce. Wygląd wagonów. Jechali ponad 4 tygodnie, raz na dzień pociąg się zatrzymywał, wtedy wyrzucano zmarłych. Dojechali do miejscowości Kamarczaga, a później do Pimy w Krasnojarskim kraju i dalej w tajgę.
[00:12:20] Zamieszkali w baraku, było bardzo zimno. Praca w tajdze. Matka nosiła w koromyśle wodę do tartaku.
[00:19:15] Chleb. Można było kupić zupę „wodziankę”. Opinia, że pierwsza deportacja była najtrudniejsza. Pluskwy, choroby przez nie przenoszone. Śmierć dziadka.
[00:23:05] Rok 1941, amnestia. Rodzina stryjka poszła z armią Andersa. Brat chciał spotkać się z rodziną stryjka.
[00:27:35] W 1941 dostali pozwolenie na przeniesienie się do innej miejscowości. We wsi Siemionowka rodzice zatrudnili się w kołchozie. W 1942 roku ojciec z wujkiem zatrudnili się w domu dziecka jako szewcy, a matka jako praczka.
[00:31:00] Jak matka wymieniła swoją suknię na jedzenie. Ojca zabrali do wojska.
[00:32:43] Mieszkańcy Siemionowki. „Died” Bojda.
[00:37:00] Wspomnienia z dzieciństwa w Siemionowce. Krowa, która zaatakowała panią Krystynę. Died Bojda skazany za kradzież siana.
[00:41:05] „Pochoronka” – zawiadomienie o śmierci na froncie (wujek zginął pod Stalingradem).
[00:43:17] W 1946 roku dowiedzieli się, że można wrócić do Polski. Niektórzy podpisali podanie o obywatelstwo radzieckie i nie mogli już wyjechać.
[00:45:09] Przygotowania do powrotu, dziadek Bojda zrobił beczkę na wodę. Babcia Bojda i bania. Prości ludzie, którzy byli bardzo pomocni i przyjaźnie nastawieni. Gdy wyjeżdżali do Polski, cała wieś ich odprowadzała.
[00:51:30] Powrót w wagonach bydlęcych do Polski. Chleb. Paczka, którą wysłała ciotka z Polski (całą paczkę rozkradli w sielsowiecie).
[00:57:20] Przekroczenie granicy w Brześciu. Wszyscy dziękowali Bogu, że wrócili do Polski.
[00:59:18] Ojciec leżał w szpitalu, po rekonwalescencji przyjechał do swojej rodzinnej miejscowości. Spotkanie z Ukraińcem, który zajął ich dom. Mogli zamieszkać na Ziemiach Odzyskanych, ale wrócili na swoje tereny do Radymna. Spotkanie matki z babcią i z resztą rodziny. Polski chleb.
[01:05:49] Trudne początki po powrocie do Polski. Nauka w szkole i w liceum. Nakaz pracy. Pobyt w ZSRR i repatriacja były tematem tabu.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
P1010366
[00:00:25] Rodzice, brat, dwie siostry.
[00:03:57] Najwcześniejsze wspomnienia z dzieciństwa na zesłaniu: zbieranie kłosów, codzienny obowiązek łuskania lebiody.
P1010367 [00:00:01] Opatrzność boska. Dziadek, który miał czworo dzieci, wszyscy mieszkali obok siebie jedną dużą rodziną. Brat rozpieszczany przez dziadka.
[00:06:45] Ojciec.
[00:10:19] Matka
[00:12:50] Miejsce, gdzie trafili podczas deportacji.
[00:16:28] Wilki w tajdze.
[00:18:18] Pójście ojca do wojska. Lekarka, która uratowała ojcu ucięty palec. Pożegnaniu z ojcem przed jego pójściem na front.
[00:24:04] Borys. Kradzież masła.
[00:29:47] Bezbożnik i wiara. Matka urodziła dziecko w domu i ochrzciła z wody. Chrzest siostry w Polsce.
[00:37:10] Listy ojca z frontu, wszystkie były ocenzurowane. Ojciec przeszedł z frontem od Sum do Odry. Po kontuzji służył jako kierownik pociągu sanitarnego. Uczestniczył w bitwie pod Stalingradem.
[00:42:05] Stryj, który poszedł do armii Andersa, losy jego i jego rodziny.
[00:45:20] Polacy nie chodzili do szkoły na Syberii, ale nauczyła się dobrze mówić po rosyjsku.
[00:48:19] Klimat na Syberii. Nikt nie chciał chodzić do komunistycznej szkoły na Syberii.
[00:50:50] Czasy stalinowskie. Wierszyk o Stalinie.
[00:54:33] Przekroczenie granicy w Brześciu. „Rarytasy” jedzone w Polsce.
[00:56:20] Pierwsze wspomnienia po powrocie do Polski. Zabawna sytuacja w kościele. Złe traktowanie Sybiraków przez władze. Ukrywanie w życiorysie faktu pobytu na Syberii.
[01:01:00] Mordy w Stubnie. Akowiec, który ukrywał się w polu przed represjami.
[01:05:00] Lata 80-te, dopiero wtedy można było opowiadać o czasach spędzonych na Syberii. Długo po powrocie miała syndrom sybiracki.
P1010368
[00:00:55] Stubno. Podróż do Radymna. Nowe smaki potraw w Polsce.
[00:06:15] Rodzice nie chcieli zamieszkać na „Ziemiach Odzyskanych”.
[00:10:43] Rodzina cioci, relacje w rodzinie polsko-ukraińskiej. Zamordowanie wujka i siostrzeńca.
[00:20:08] Pociąg, który przewoził jeńców niemieckich.
[00:24:05] Dom rodzinny przed wojną.
P1010369
[00:00:14] Ziemia rodzinna, którą odzyskali po latach.
[00:03:22] Ciocia, która wyszła za mąż za Ukraińca. Zasadzka i mord pod Stubnem. Spalenie wsi przez Ukraińców. Banderowski pomnik. Bandy banderowskie.
[00:14:27] Śmierć Stalina.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..