Jadwiga Milczarczyk z d. Bednarz (ur. 1944, Dżurun) urodziła się na zesłaniu w Kazachstanie, dokąd w 1940 roku została deportowana jej matka. W 1946 roku boh. wraz z rodziną przyjechała transportem repatriacyjnym do Polski i osiedliła się w Płotach (pow. Gryfice). Ukończyła technikum pielęgniarskie i wyższe studia pedagogiczne. Obecnie pełni funkcję prezesa Związku Sybiraków w Gryficach.
[00:00:07] Ur. 3 kwietnia 1944 r. w Dżuruniu w Kazachstanie. Rodzice unikali rozmów na temat zesłania, wiele osób z rodziny zesłanych. W 1940 r. przyjście wieczorne enkawudzisty i policjanta ukraińskiego Wasyla, wyjazd mamy, babci i cioci w nieznane, zabranie dużego bagażu – pomoc Wasyla. Mama i dwie siostry uczyły się na pensji u zakonnic. Dom babci w Gańczarach pod Lwowem, dziadek pracował we Lwowie – wnuczki prowadziły mu dom, miesięczne dyżury połączone z nauką na pensji. Nauka prowadzenia domu, szydełkowania, szycia, gotowania, haftowania. Przygotowana własnoręcznie wyprawa ślubna córek cała zabrana na wywózkę. Zaprowiantowanie przez sąsiadów na drogę, zapakowanie maszyny do szycia.
[00:07:08] Zbiórka na stacji w Dawidowie, spotkanie rodziców. Przed wojną przyszły ojciec boh. Karol (Lolek) własnoręcznie budował swój dom w Winniczkach. Staranie się ojca o rękę mamy, potańcówki.
[00:08:56] Spotkanie ojca z mamą na stacji, prośba o korespondencję. Mama skończyła 4 klasy szkoły powszechnej. Przewiezienie ze stacji ciężarówką na step, rozwiezienie przez Kazachów do ich domów. Zaskoczenie Kazachów – cywilizowani, porządnie wyglądający Polacy (kapelusze, pantofelki, futrzane pelisy), skórzane buty. [+]
[00:12:47] Zakwaterowanie w kołchozie, zamieszkanie w chacie Kazachów, rodzina Niedźwiedziów. Prymitywne warunki mieszkania. Kiziak – wysuszone krowie łajno do palenia w piecu i izolacji przed zimnem. Drugie zaskoczenie – resztki zapasów z podróży zjedzone przez Kazachów. Bliskie relacje z miejscową ludnością.
[00:16:43] Wymiana barterowa: haftowana bielizna pościelowa za żywność. Praca babci i siostry mamy Marysi, potem mama – uprawa kawonów i arbuzów, marchew, pomidory. Czyszczenie rowów irygacyjnych, zima – przy młócce – chodzenie 8 km na pole. Przemycanie ziarna w walonkach pod dodatkową wkładką – za to groziło karne zesłanie do łagru.
[00:20:50] Zatrudnienie cioci Marysi w ogrodzie, jesienią – przy orce pola wołami. Przyniesienie zemdlonej Marysi z pola, chora na zapalenie płuc. Odległość do najbliższego szpitala w Dżuruniu: 50 km. Zainteresowania medyczne babci, była akuszerką, postawiła bańki i uratowała córkę.
[00:24:15] Nakaz pracy w kołchozowej stołówce dla 17-letniej mamy, sama gotowała dla 100 osób, głównie z mąki i mleka: kluski, pierogi. Wyprawy do Dżurunia po pocztę – 2 razy w tygodniu (sańmi lub wozem). Paczki od Lolka.
[00:27:51] Zamieć śnieżna (buran) w drodze powrotnej, wycie wilków – mama skryta w kopie siana na saniach. „Woły same wróciły do domu”. [+] Chmary natrętnych meszek w powietrzu, kapelusz z firanką, upał, pogryzienia do krwi.
[00:31:07] [Przed wojną] Ojciec ukończył budowę domu w Winniczkach, stanął przed komisją wojskową, kategoria A. Chciał być lotnikiem. Zajęcie Kresów przez wojska radzieckie, Polacy uznani za obywateli ZSRR, w 1940 r. ojciec dostał powołanie do Armii Czerwonej. Szkolenie artyleryjskie na Kaukazie. Polacy i mieszkańcy Besarabii nie poszli walczyć, wywiezieni „w tajgę”.
[00:35:05] W obozie tajnej kompanii w tajdze dwa baraki z piętrowymi pryczami, smród. Praca przy wyrębie lasu, zdewastowane narzędzia, normy ilości drewna do wykonania. Ojciec nosił w kieszeni wosk pszczeli, dratwę i szydło.
[00:38:50] Młoda obozowa lekarka – ojciec zrobił jej buty z płótna drelichowego, podeszwy z opony traktora. Radość lekarki. Naprawianie obuwia kucharkom, funkcyjnym – lepsze traktowanie, przywileje.
[00:42:14] W 1943 r. amnestia dla Polaków, zarządzenie władz o możliwości otrzymania przepustki na 2 tygodnie dla chorych. Niedobory odzieży roboczej w obozach pracy. Ojciec pracował w obsłudze łaźni, zdobywał zapasy odzieży.
[00:46:05] Zaoszczędził w obozie nieco pieniędzy, postanowił uciec – szedł dzień przez tajgę, schronienie w chatce staruszki – ziemniaki z dzikim królikiem. Powrót do obozu. Wyjazd z obozu na przepustkę – bez dokumentów – do kołchozu mamy. Droga do Machaczkały, statek przez Morze Kaspijskie, dotarcie do Dżuruna w obwodzie aktobskim. Pełnomocnik Związku Patriotów Polskich w kołchozie prowadził nabór do armii polskiej, ojciec się zgłosił. [+]
[00:52:38] Droga do polskiego konsulatu w Czkałowie (dziś Orenburg, Rosja). Nie zdążył na nabór do armii polskiej. Otrzymał nową odzież w miejsce zużytego radzieckiego munduru i prowiant na drogę. Zamieszkanie z rodziną mamy w kołchozie. Związek bez ślubu z braku księdza, ciąża mamy. Zbieranie kłaczków kóz angorskich na ubranko dla noworodka. Przygotowywanie koszulek ze starej bielizny. Przędzenie wełny, ubranka z wełny zrobione na drutach przez ciocię Marysię.
[00:59:20] Kozie mleko dla mamy, zdobywanie pożywienia. Surowe i śnieżne zimy, tunele w śniegu. Pieluchy ze starej spódnicy. Karmienie piersią do 3 roku życia. Zjedzenie przez boh. kanapki z dzikim czosnkiem. [+]
[01:03:45] Powołanie ojca na komisję wojskową – pomoc znajomej lekarki w komisji. Odmowa ojca wstąpienia do amii Berlinga, osadzenie w areszcie, sąd wojskowy, wyrok: 6 lat łagru.
[01:07:00] Szykany wobec ojca w areszcie, trzy dni karceru, klaustrofobia ojca. [::] Żyd. Opieka i uratowanie przez znajomą lekarki.[+]
[01:10:15] W łagrze ojciec miał warsztat szewski, zaprzyjaźnione kucharki. Przybycie do ojca znajomej koleżanki Lidki z Winniczek. Ojciec zrobił buty dla oficerów łagru i ich żon. Materiały kupował naczelnik. Eleganckie buty dla żony naczelnika - dziękczynny taniec na stole. Szacunek naczelnika wobec ojca „bo nie wiadomo, co będzie”.
[01:15:09] Pobyt ojca w łagrze do końca wojny. Zakaz oddalania się od miejsca pobytu. Ojciec wynajął mieszkanko w pobliskim miasteczku i zarabiał, robiąc buty. Zakup weselnego garnituru. Starsza siostra mamy nie została deportowana z resztą rodziny. Pisała Listy do Stalina o uwolnienie rodziny – dzięki tym listom babcia, mama i młodsza ciocia otrzymały indywidualną zgodę na powrót do Lwowa – do służbowego mieszkania dziadka. Obawy przed powrotem do Gańczar, spotkanie w domu cioci Stasi, gotowanie rosołu i kompotu z porzeczek
[01:19:00] Najście Stasi przez NKWD, aresztowanie za działalność w AK, sąd. Wydał ją w śledztwie nauczyciel z Gańczar, który ją wciągnął do AK. Wyrok 15 lat łagru, wróciła jako „babcia”. Relacja cioci pisana dla Związku Sybiraków. [+]
[01:22:20] Powrót ojca do domu, ślub rodziców w 1945 r. w kościele w Dawidowie, chrzest boh.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..