Marek Andrzej Gwoździński (ur. 1948, Łódź) pochodzi z rodziny rzemieślniczej. Szkołę podstawową i liceum kończył w dzielnicy Chojny. Studiował chemię ogólną w Politechnice Łódzkiej. Był delegatem studenckim w tej uczelni podczas Marca ’68. Po studiach pracował jako chemik w instytucie przemysłowym. Związał się z opozycją w r. 1975, potem wspomagał działalność KOR, co SB obserwowała w sprawie operacyjnej o kryptonimie „Świetlica”. Z tego powodu zrezygnował z pracy w zawodzie i studiów doktoranckich, został rzemieślnikiem, tapicerem w firmie ojca. Pracował tam do emerytury. Od 10 lat jest aktorem i autorem scenariuszy Teatru Małego w Łodzi.
[00:00:08] Ur. w 1948 r. w Łodzi w rodzinie kupiecko-rzemieślniczej. Dziadek ze strony ojca pochodził z Przedborza, w Łodzi założył pierwsze kino i zakład tapicerski, piłsudczyk z przekonań. Dziadek ze strony mamy pochodził z Radomia, w Łodzi od lat 20. XX w., narodowiec.
[00:03:20] Pierwsze wspomnienie z 2 roku życia. Rozmowy z dziadkiem – „wojna na Korei”. Młodsza siostra ur. w 1952 r. Śmierć Stalina – wrażenia z domu. [+]
[00:06:30] Mieszkanie na osiedlu przy ul. Cieszyńskiej, budowa bloków przy al. Politechniki. Rozpoczęcie nauki w 1955 r. w szkole XI TPD (dziś im. Staszica) przy ul. Przyszkole 42. Brak religii.
[00:09:00] Nowe mieszkanie za łapówkę, w bloku przy ul. Przybyszewskiego. [+] Skok cywilizacyjny: łazienka i toaleta w domu, telefon, „jak w raju”. Szkoła przy ul. Stockiej. Pasja muzyczna, propagator muzyki poważnej Janusz Cegiełła – koncerty w szkole.
[00:12:43] Zainteresowania muzyczne, poznawanie nieoficjalnej historii Polski (Radio Luxemburg, Radio Wolna Europa), ministrantura, kształtowanie się światopoglądu.
[00:17:09] Ważni nauczyciele: polonista Witold Kowalski, wychowawczyni historyczka Płoszaj, doktor Sorbony. Liceum przy ul. Podmiejskiej: polonistka Goniowa, fizyk Urbański, matematyk Twardy. Fascynacja nauczycielką historii (Jadwiga Jażdżyńska). Matura w 1966 r.
[00:21:50] Zainteresowanie polityką: list biskupów polskich do niemieckich [+], obchody milenijne. Studia chemiczne na Politechnice Łódzkiej.
[00:25:46] 1967 rok, 50-lecie rewolucji październikowej. Redaktorzy Wolnej Europy: Wiktor Trościanko, Lucjan Perzanowski, Jadwiga Mieczkowska, Kazimierz Sowiński, Marian Hemar. Hemar Polak z wyboru, wiersz „Trzy powody”.
[00:28:40] Obchody 50-lecia rewolucji październikowej, „coś nie do przeżycia” [+]. Praska wiosna – „oddech wolności”. Marzec ’68: zaangażowanie młodzieży, „żal do klasy robotniczej”.
[00:32:40] Skutki zaangażowania w wypadki marcowe, wielokrotny egzamin z ekonomii politycznej u Henryka Wysmyka. [+]
[00:34:08] Specjalizacja: technologia celulozy i papieru. Wybitna kadra uniwersytecka, prof. Szwarcsztajn, prof. Włodzimierz Surewicz. Praca przez 7 lat w biurze projektów ZUGIL-u (Zakłady Urządzeń Galwanicznych i Lakierniczych): utylizacja wysoko toksycznych ścieków pogalwanicznych i lakierniczych.
[00:38:40] Protesty przeciwko nowelizacji konstytucji w 1974 r. (wierność ZSRR i przewodnia rola PZPR). „Dałem się nabrać na tow. Gierka”, pobudzenie gospodarki, wstąpienie do Stronnictwa Demokratycznego.
[00:41:10] List protestacyjny pracowników ZUGIL-u do Sejmu. Represje wobec boh. (utrata zaufania fabryki broni Predom Mesko, zniszczenie wkładek paszportowych przez milicję).
[00:44:37] W 1977 r. zorganizowanie spotkania z Jackiem Kuroniem u boh. – Radosław Tatarowski. „Już nie miałem życia”, odejście z pracy, handlowanie warzywami na Widzewie. 4-letnia praktyka w zakładzie tapicerskim ojca, gręplowanie trawy morskiej, egzamin czeladniczy i mistrzowski. Prowadzenie zakładu przez 30 lat do 2004 r.
[00:48:40] Wieloletnia śmiertelna choroba żony, załamanie psychiczne boh., bankructwo i likwidacja zakładu w wyniku reformy Balcerowicza. Praca w szpitalu jako ochroniarz.
[00:51:50] Przejście na emeryturę. Choroba syna, wyleczenie. [+] Siostra lekarka.
[00:54:50] Śmierć kolejnej żony w 2012 r. Sztuka „Dał ci Bóg koniec wojny w prezencie…” wg Okudżawy w Teatrze Małym, występ boh., piosenka „Dziesiąty nasz batalion”, nagranie płyty z zespołem teatru.
[01:01:10] Propozycja dyrektora Pilawskiego zagrania w „Zemście” – trzy role. Dalsze propozycje: „Balladyna”, „Skąpiec”. Paweł Boski, kółko socjologiczne.
[01:05:16] Działalność opozycyjna na uczelni: Maciej Gazicki, Książek, Górski. Nazwisko Gazicki-Lipman. Dyscyplinarne zawieszenie z uczelni i powołanie do wojska Macieja Gazickiego, interwencja prof. Dorabialskiej. Piętno „marcowego warchoła”, kariera naukowa Gazickiego (Janina Milewska), stypendium w Stanach Zjednoczonych w 1981 r.
[01:10:05] Prof. Dorabialska była uczennicą Marii Skłodowskiej Curie. Wprowadzenie stanu wojennego, pozostanie Gazickiego w Ameryce, doktorat Uniwersytetu w Missouri. Powrót do Polski w 1986 r., dorabianie pracami wysokościowymi. Habilitacja na AGH, profesura na AGH i PŁ.
[01:14:15] Niewielkie wsparcie łódzkiej profesury dla protestujących w marcu 1968 studentów. Prof. Dorabialska, prof. Edward Józefowicz, prorektor prof. Chrzanowski. Asystent Bolanowski.
[01:16:10] Losy dr Jana Kapuścińskiego, który wstawił się w obronie Gazickiego – „wilczy bilet” na wiele lat. Partyjne rekomendacje dla kadry naukowej. Wyjazdy Żydów z Polski w 1968 r.
[01:19:36] Rezygnacja boh. z pisania doktoratu po wizycie Kuronia i liście protestacyjnym. Zastraszanie boh. – podpalenie drzwi do mieszkania, „przegonienie” z ZUGiL-u.
[01:25:20] Zainteresowania historyczne i literackie boh., „Czarodziejska Góra” Manna, Stefan Türschmid. Scenariusz wystawienia „Pana Tadeusza” autorstwa boh. – skrót do 1800 wersów. Scenariusze narodowego czytania dzieł literackich (Trylogia, Lalka, Quo vadis).
[01:32:30] Nieufność wobec wykształcenia ogólnego współczesnej młodzieży, teleturniej „Milionerzy”. Miszalski – guru boh., przyjaciel z ławki, pochodził z inteligenckiej rodziny.
[01:38:20] Mama boh. nie posiadała wykształcenia, musiała pracować w czasie wojny jako pokojówka niemieckiego generała arystokraty przy ul. Pryncypalnej. „Połykała książki”. Ojciec absolwent szkoły kupieckiej przy ul. Narutowicza, pracował w firmie ojca. Działalność firmy tapicerskiej w czasie wojny – dziadek produkował rolety do zaciemnień – „produkcja na całą Europę”. Wuj wykupił się z gestapo w grudniu 1944 r. „walizką pieniędzy”.
[01:42:02] Represje wobec boh. w fabryce w połowie lat 70., kolega z ZUGiL-u Kędzierski. Podziw dla Kuronia, przekonanie boh. o jego związkach z aparatem władzy w celu zmiany w Polsce.
[01:47:22] Wprowadzenie stanu wojennego – powrót z imienin u przyjaciół. Założenie NSZZ „Solidarność” w Cechu Rzemiosł Drzewnych i Mineralnych, odejście z SD w 1976 r.
[01:50:06] Wspomnienia z 13 grudnia 1981 r., strach. Aresztowanie Miszalskiego – wyniesiony z krzesłem. Słabe dochody firmy tapicerskiej ojca. Załamanie boh. po śmierci Jerzego Popiełuszki.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..