Wanda Siemiginowska z d. Pieszak (ur. 1934, Dubno) wychowała się we wsi Bortnica na Wołyniu w rodzinie osadnika wojskowego. Jej matka Franciszka z domu Piotrowicz pochodziła ze szlachty zaściankowej z majątku Trosiejki na Wileńszczyźnie, zaś ojciec Józef Pieszak ze wsi Kornaty w poznańskiem. Była najmłodszą z czwórki rodzeństwa, z najstarszą Zofią i braćmi Walerianem i Ryszardem. W lutym 1940 cała rodzina została deportowana do Ust’ Zaruby w obwodzie archangielskim, gdzie zajmowała się wyrębem tajgi. W 1941 roku zmarł ojciec pani Wandy, a w 1943 rodzina dostała się do Tadżykistanu, gdzie pracowali w kołchozie. Brat pani Wandy dostał się do armii polskiej, formującej się w Sielcach n/Oką – zginął w bitwie pod Lenina. Ona trafiła do domu dziecka w Stalinabadzie, skąd w kwietniu 1946 transportem repatriacyjnym przyjechała do Polski – do domu dziecka w Gostyninie. Po przyjeździe matki z ZSRR dołączyła do rodziny, która objęła 5-hektarowe gospodarstwo poniemieckie w okolicach Witkowa. Ukończyła miejscowe technikum rolnicze, skąd z nakazem pracy trafiła do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Zielonej Górze. Pracowała m.in. jako kierownik Ośrodka Doradztwa Rolniczego, główny agronom w Świebodzinie, uczestniczyła w zakładaniu spółdzielni rolniczych. Obecnie pełni funkcję prezesa Oddziału Związku Sybiraków w Świebodzinie. Mieszka w Świebodzinie.
more...
less
00:00:10 Boh. urodziła się w czerwcu 1934 w Dubnie.
00:00:24 Ojciec był osadnikiem wojskowym, rodzina miała gospodarstwo w Bortnicy.
00:00:50 Boh. miała trójkę rodzeństwa. Ojciec pochodził z Wielkopolski, mama z Wileńszczyzny, prowadzenie gospodarstwa, pomoc parobka – ojciec, ranny w płuca w czasie I wojny, nie mógł wykonywać cięższych prac. Śmierć ojca wkrótce po przyjeździe na zesłanie.
00:02:10 Dzieciństwo w Bortnicy, większość osadników pochodziła z Wielkopolski. Zabudowa osady: szkoła, sklep, świetlica. Sytuacja materialna rodziny: dom w Dubnie. Mama pochodziła z rodziny posiadającej majątek ziemski, jej siostra także została deportowana.
00:04:12 Po wybuchu wojny mama chciała wyjechać do poznańskiego. Złe doświadczenia z Rosjanami – zesłanie dziadka na Sybir.
00:05:10 10 lutego 1940 – wejście sowietów do domu, mama pakowała rzeczy, a ojciec stał pilnowany przez żołnierza. Pakowanie żywności, jeden z żołnierzy dorzucił siekierę do sanek, warunki pogodowe. Tydzień przed wywózką starsza siostra wyszła za mąż i wyjechała z domu – gdy wróciła, nikogo nie zastała.
00:07:05 Załadowanie do wagonu na stacji w Dubnie, oczekiwanie na bocznicy, przywożenie deportowanych.
00:07:45 Długa podróż, warunki w wagonie, dziura w podłodze jako ubikacja. Piecyk dla ogrzania wagonu. Śmierć zesłańców, wyrzucanie zwłok z wagonu. Czasem pozwalano przynieść coś ciepłego do jedzenia. Długi postój na stacji, przepuszczanie wojskowych transportów.
00:10:06 Przyjazd do Kotłasu, rozlokowanie zesłańców w budynku szkoły. Dalsza podróż sankami w głąb tajgi. Wywózka w lutym dotknęła rodziny osadników wojskowych, żołnierzy KOP, policjantów, leśniczych.
00:11:21 Droga w głąb tajgi, nocleg w domu kobiety, która miała ikonę za szafą, potajemne praktyki religijne. [+]
00:12:15 Przyjazd do Ust Zaruby, zamieszkanie w pustych barakach, dostępność drewna na opał. W sąsiedniej Małej Jeludze był szpital.
00:13:06 Dorośli pracowali przy wyrębie lasu. Warunki pogodowe, ochranianie twarzy przed odmrożeniami. Mama pracowała w łaźni, a tata i brat w lesie. Choroba ojca, pobyt w szpitalu i śmierć w 1941 r. Bardzo duża umieralność dzieci i osób starszych, polski cmentarz.
00:15:00 Spław drewna Dwiną. Latem zesłańcy zbierali grzyby, sposoby ich przechowywania. Paczki od siostry ojca z Polski.
00:16:10 Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej, wiadomości o tworzeniu polskiej armii, przejazd do Kotłasu, choroba brata i boh., wyjazd do Tadżykistanu.
00:17:30 Ust Zaruba – spotkanie władz z zesłańcami, pytanie o wszy – odpowiedź mamy. Warunki higieniczne na zesłaniu. [+]
00:20:35 Przejazd saniami do Kotłasu. Choroba boh. i brata. Przejazd do Tadżykistanu. Podczas oczekiwania na jednej ze stacji kolejowych rodzina została okradziona – akcja złodziei. [+]
00:22:45 Pobyt w kołchozie, mama i brat pracowali, a boh. szukała jedzenia – poszukiwanie żółwi, zbieranie kłosów zboża – zachowanie strażników. [+]
00:24:00 Relacje z miejscową ludnością, dzieci jako płaczki na pogrzebach Tadżyków. Zbieranie morwy. [+]
00:25:22 Brat po ukończeniu 18 lat został wcielony do Armii Berlinga. Boh. i brat zostali zabrani do domu dziecka w Stalinabadzie, mama dalej pracowała w kołchozie. Pomoc z UNRR-y, lepsze warunki bytowe, ubrania, żywność. Ważenie chleba, prace w ogrodzie i przy zbiorze bawełny. Hodowla jedwabników, ubrania tadżyckich kobiet. [+]
00:28:00 Edukacja boh. W domu dziecka było wiele żydowskich dzieci, wspólne modlitwy. Po powrocie do Polski dzieci żydowskie oddzielono, większość wyjechała za granicę. [+]
00:29:20 Dyrektor domu dziecka, Tajtel, pracował potem w Ministerstwie Oświaty.
00:30:02 Przyjazd do Domu Dziecka w Gostyninie. Mama przyjechała do Polski później. Kontakt z siostrą przez pocztę polową. Po demobilizacji siostra zamieszkała w gospodarstwie koło Witkowa – spotkanie członków rodziny, przyjazd mamy.
00:31:46 Rodzina zajęła wyszabrowane poniemieckie gospodarstwo. Pomoc PUR-u. Ciężka praca w gospodarstwie. We wsi była jeszcze jedna rodzina zza Buga.
00:33:30 Krewni ojca nie pomagali rodzinie boh., różnice w mentalności poznaniaków i kresowiaków. Scysja w szkole – boh. poprawiła nauczyciela, który mówił o zacofaniu kresowego rolnictwa. [+]
00:36:00 Szkolny kolega pytał o majątek boh.– rozeznanie w sprawie ewentualnego posagu. Boh. obiecała sobie, że nie wyjdzie za poznaniaka, jej mąż pochodził ze Stanisławowa.
00:37:55 Boh. skończyła technikum rolnicze. Nakaz pracy. Boh. chciała się dalej uczyć, ale nie chciała zapisać się do ZMP – wspomnienie zrzucania cukierków na zachętę wstąpienia do komsomołu. Rozmowa z komisją, która kwalifikowała na studia, odpowiedź dana politrukowi, brak możliwości studiowania. [+]
00:41:11 Nakaz pracy na Ziemiach Odzyskanych, wyjazd do Warszawy, by uchylić nakaz. Boh. nie chciała wyjechać i była poszukiwana przez prokuraturę. Zdobycie teczki osobowej podczas likwidacji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. [+]
00:42:15 Życiorysy – boh. pisała o latach na Syberii. Nieporozumienia i kłopoty w pracy. Zakładanie spółdzielni produkcyjnych – wspomnienie kołchozów, w których umierano z głodu, dylematy boh. Ostrzeżenia kolegów z pracy, wezwania do komitetu partii. [+]
00:44:12 Próba wypożyczenia książki w bibliotece. Wezwanie do Komitetu. [+]
00:44:55 Bardzo dobra opinia z pracy, ale brak rekomendacji na stanowiska kierownicze. [+]
00:45:18 Traktowanie boh. w pracy, brak podwyżek – zwolnienie się z pracy. Zatrudnienie na kierowniczym stanowisku w Ośrodku Doradztwa Rolniczego.
00:48:25 Zdanie kolegi z pracy na temat szczerości boh.
00:49:20 Boh. wychowała tróję dzieci. Jest wdową.
00:49:35 Spotkanie z kuzynem z Wielkopolski, którego rodzina nie interesowała się losem rodziny boh. po powrocie z zesłania
00:51:32 Tablica na grobie rodzinnym. Zaangażowanie w prace Związku Sybiraków, Związku Osadników Wojskowych. Pielgrzymki Sybiraków do Częstochowy. Kontakty z Polakami ze Wschodu, przyjazd biskupa, którego nie wpuszczono z powrotem do Rosji. Przewóz dzwonów ufundowanych przez Sybiraków do Nowosybirska.
00:56:46 Wyjazdy do sanktuarium w Grodźcu. Boh. nie spisywała swoich wspomnień z zesłania. Różnice w zesłańczych życiorysach.
00:58:35 Podczas pracy w prezydium boh. pojechała na Krym – boh. nie chciała wyjść z wagonu podczas zmiany torów. Ci, którzy wyszli, a nie mieli dokumentów, mieli kłopoty z ponownym wejściem do pociągu. [+]
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
01:00:12 Tata Józef Pieszak pochodził z Kornat k/Wrześni. Brał udział w strajkach szkolnych we Wrześni, wcielony do armii niemieckiej służył na Śląsku. Podczas wojny zasłonił piersią dowódcę i przestrzelono mu płuca – dokument potwierdzający nadanie odznaczenia przydał się synowi boh., gdy wyjechał do Niemiec.
01:03:21 Służba ojca w Legionach na Wileńszczyźnie. Poznanie przyszłej żony w jej rodzinnym majątku – historia rodziny, dziadek był zesłany na Sybir, konfiskata i późniejsza odsprzedaż majątku Trosiejki. Siostra mamy, właścicielka majątku, została deportowana. [+]
01:06:55 Poszukiwania rodziny Piotrowiczów, krewnych mamy Franciszki, po powrocie do Polski. Losy wujka i jego dwóch głuchoniemych synów. Odnalezienie wujka Ligockiego dzięki artykułowi w gazecie.
01:09:20 Moment wywózki – tata stojący w bieliźnie, a przy nim żołnierz z karabinem. Mama pakowała rzeczy, zabrała pierzyny, ciepłe ubrania, ale niewiele żywności, bo nie spodziewano się deportacji. Niektórzy spodziewali się wywózki i suszyli suchary.
01:11:58 Boh. zabrała lalkę. Mama wzięła pierścionki, które po drodze wymieniała na żywność. Podróż w wagonie, trudności w załatwianiu potrzeb fizjologicznych – wstyd i ciasnota utrudniająca dotarcie do dziury w podłodze.
01:13:24 Choroba taty, stara rana w płucach utrudniała oddychanie, śmierć w szpitalu. Apatia członków rodziny. Wielkie mrozy.
01:14:10 Śmierć taty w styczniu 1941. Pogrzeb, mogiła pod brzozą. W Małej Jeludze był stary polski ksiądz, on pochował ojca.
01:15:52 Pierwszy zjazd osadników wojskowych w Warszawie, część osób bała się przyjechać na zjazd.
01:17:27 Podróż na zesłanie – wspólna modlitwa w wagonie, śpiewanie piosenek wojskowych. Boh. recytuje wiersz.
01:19:42 Tata miał radio, boh. znała wiele żołnierskich piosenek.
01:20:15 Namawianie rodziny na przyjęcie radzieckiego paszportu – odmowa mamy. Matka jednej z koleżanek z domu dziecka wyszła za Tadżyka i nie mogła wyjechać z ZSRR. [+]
01:21:40 Jedna z osadniczek wróciła do kraju w worku, bo nie było jej na liście repatriacyjnej.
01:22:10 Boh. była prawie trzy lata w domu dziecka i to przesłoniło pobyt w kołchozie. Stepy, na których wypasano kołchozowe owce. Łapanie żółwi i szukanie żółwich jaj na stepie. Jedzenie żółwi. [+]
01:23:47 Robienie kiziaków z odchodów zwierząt hodowlanych i trawy – proces produkcji. [+]
01:24:30 Trzęsienie ziemi w Tadżykistanie – wyjście za budynku, obawa przed zawaleniem. Zbiory bawełny.
01:25:00 Boh. trafiła do sierocińca po zabraniu brata do wojska. Niektóre matki znalazły pracę w domu dziecka, ale mama boh. musiała zostać w kołchozie.
01:26:42 Pożegnanie z mamą, rzadkie odwiedziny mamy w sierocińcu w Stalinabadzie.
01:27:45 Kontakty z koleżankami z domu dziecka po wojnie. Zjazd wychowanków domów dziecka, przyznawanie rent. Spotkanie koleżanki z Bortnicy podczas zjazdu osadników.
01:30:20 Badania krakowskiego instytutu – wpływ zesłania na psychikę. Trauma zesłania a współczesne zachowania boh. – robienie zapasów, oszczędność. Prośba o dokumenty z Gostynina.
01:31:36 Stan zdrowia boh. po powrocie do Polski – pobyt w sanatorium w Rabce, trwały uszczerbek na zdrowiu, przyznanie niewielkiego dodatku do emerytury.
01:32:24 Osiemnastoletni brat nie chciał iść do wojska, ale dostał powołanie.
01:32:55 Starania o rentę dla drugiego brata, pisma do urzędów. Przyznanie najniższej renty.
01:33:28 Traktowanie rodziny w PRL-u. Boh. ukończyła szkołę, ocena z religii na świadectwie maturalnym.
01:34:14 Brat Walerian dostał powołanie do Armii Berlinga. Rodzina nie wiedziała o jego śmierci. Boh. pisała do Ministerstwa Obrony Narodowej – odpowiedź, że zaginął bez wieści.
01:37:38 Wyjazd boh. z oficjalną delegacją pod Lenino, komentarz po zobaczeniu pola walki i odpowiedź rosyjskiego wojskowego. [+]
01:40:26 Poszukiwania brata po wojnie, siostra chodziła do wróżek. Brat przysłał cztery pocztówki z obozu w Sielcach. Jego nazwisko wyryto na tablicy pamiątkowej pod Lenino.
01:42:09 Losy najstarszej siostry Zofii, która uciekła z mężem z Wołynia podczas ukraińskich napaści, obydwoje wstąpili do wojska. Po demobilizacji zamieszkała w Gnieźnie.
01:43:08 Personel sierocińca w Stalinabadzie, dyrektor Tajtel był Żydem. Po powrocie do Polski dzieci, które nie odnalazły rodzin, wywieziono do domu dziecka we Wrocławiu. Na jednym ze zjazdów Michotek [Jerzy?] odnalazł siostrę.
01:45:15 Organizowanie wyjazdu polskich dzieci do kraju – poszukiwania w radzieckich domach dziecka.
01:45:45 Odnajdowanie członków rodziny wiele lat po wojnie. Publikacje na temat Kresów.
01:47:07 Liczba dzieci w sierocińcu, podział na grupy, boh. była w maluchach i średniakach. Nauka w domu dziecka.
01:48:04 Życie codzienne w sierocińcu – dyżury w stołówce: ważenie chleba. Ubrania i żywność z UNRR-y. Poranny pacierz, gimnastyka i śniadanie. Zajęcia w grupach, prace w ogrodzie, możliwość „dojedzenia”. Praca przy zbiorze bawełny.
01:50:35 W sierocińcu zmarło kilkoro dzieci. Zwyczaje pogrzebowe w Tadżykistanie, dzieci chodziły na pogrzeby jako płaczki, za cukierki czy jedzenie. [+]
01:51:12 Chodzenie na bazar z wodą na sprzedaż. Ogromne stada baranów.
01:51:50 Zadanie płaczek – lepioszki jako zapłata. Wyrób lepioszek.
01:52:38 Higiena w sierocińcu – nie było problemu z myciem. Dzieci miały krótko obcięte włosy, ale nie miały wszy.
01:53:40 W sierocińcu było wiele żydowskich dzieci, większość z nich wyjechała później z Polski. Poszukiwania na kołobrzeskim cmentarzu grobu brata koleżanki-Żydówki, który zginął podczas walk o miasto.
01:55:00 Losy brata jednej z koleżanek, który wstąpił do UB, a potem odebrał sobie życie. Losy jednej z pracownic sierocińca.
01:57:25 Duża rozpiętość wieku w sierocińcu. Boh. nie pamięta antagonizmów między Polakami a Żydami.
01:58:25 Boh. wiedziała, że jedzie do Polski, ale nie wiedziała o końcu wojny. Na jednej ze stacji, już na terenie Polski, transport został obrzucony kamieniami – powody wrogości. Boh. nie pamięta, gdzie przekraczano granicę.
02:00:05 Podtrzymywanie kontaktów z koleżankami z sierocińca. Wiele dzieci było z Białostocczyzny. Spotkania podczas zjazdów we Wrocławiu, wygaśnięcie przyjaźni.
02:01:40 Odjazd transportu do Polski – niepewność celu podróży. Postawa dwóch nauczycielek, które uspokajały dzieci.
02:02:42 Boh. nie wiedziała, czy mama dojedzie do Polski. Siostra, odnaleziona przez Czerwony Krzyż, odebrała rodzeństwo z Gostynina.
02:04:02 Poczucie zagubienia i obcości po przyjeździe do poznańskiego, różnice między Wielkopolską a Ziemiami Zachodnimi (obecność kresowiaków). Wizyty w gnieźnieńskim kościele – rola terapeutyczna.
02:05:30 Pobyt brata w szpitalu, brak środków na „gościniec” dla lekarza – mama dała boh. żywą kurę. Boh. wstydziła się, ale lekarz zapytał, czy kura się niesie. [+]
02:07:10 Wcielenie do spółdzielni produkcyjnej – zabranie żywego inwentarza i odbieranie go po rozwiązaniu spółdzielni.
02:07:55 Poczucie obcości, boh. nie miała koleżanek. Piesze wędrówki do odległego kościoła, brak propozycji podwiezienia.
02:09:06 Pierwsza Wigilia w Gorzykowie – brak jedzenia. Święcenie pokarmów na Wielkanoc – ksiądz przyjeżdżał w jednego z gospodarstw, gdzie przychodzili mieszkańcy wsi. [+]
02:11:25 Koleżanki ze szkoły były zamożniejsze, boh. nie nawiązała przyjaźni.
02:12:16 Obojętny stosunek miejscowych do repatriantów. W Gorzykowie mieszkała siostra ojca i tylko z nią utrzymywano kontakty.
02:12:58 Przyjazd do Gostynina w kwietniu 1946, szukanie rodzin, badania lekarskie. Zabranie przez siostrę, wyjazd do sanatorium. Przyjazd mamy w maju 1946.
02:15:10 Spotkanie z siostrą, która była zdemobilizowana, ale przyjechała w mundurze – brak cywilnych ubrań. Boh. jej nie poznała.
02:15:54 Rodzina objęła w Gorzykowie puste gospodarstwie. Nowa chlewnia i stary dom, w jednej części mieszkała rodzina, która pierwsza przyjechała – zachowanie sąsiadów.
02:20:05 Załatwianie spraw urzędowych przez mamę. Prowadzenie gospodarstwa w latach powojennych: hodowla kur i baranów, prace w polu. Wykopki u sąsiadów, by potem pożyczyli konia i wóz. Krowa z UNRR-y i PUR-u.
02:22:28 Edukacja boh. – Technikum Rolnicze w Witkowie, matura w 1952 r. Praktyki w PGR-ach w woj. olsztyńskim, dobre przygotowanie do zawodu.
02:24:25 Możliwość dorobienia do pensji: selekcja ziemniaków nasiennych.
02:25:54 Przygotowanie do zawodu: uprawa szparagów, truskawek na polach Technikum, hodowla kur.
02:26:18 Tworzenie Spółdzielni Produkcyjnych, postawy przedstawicieli władz i chłopów. Bójka podczas zebrania.
02:28:31 Nakaz pracy do Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, inne możliwości przydziałów. Wybór terenu działania.
02:29:20 Wydanie pierwszej pensji, pomoc z domu.
02:30:15 Boh. była głównym agronomem w Powiatowej Radzie, kierowanie działaniami Służby Rolnej. Praca w POM-ie. Zachowywanie ostrożności w rozmowach.
02:31:40 Zielona Góra skierowała boh. do pracy w Świebodzinie, starania o zwolnienie (boh. przyjechała do pracy z nakazem prokuratorskim). Poznanie przyszłego męża, pozostanie po ślubie w Świebodzinie.
02:32:20 Szykanowanie teścia, który nie chciał przystąpić do spółdzielni. Zebrania pracowników powiatów – wymienianie nazwisk gospodarzy, którzy nie chcieli należeć do spółdzielni.
02:33:24 Pamięć o rocznicy deportacji. Boh. nie śniła się wywózka, ale często wspomina ojca, msze za niego.
02:34:01 Refleksje na temat utraconego dzieciństwa i młodości. Trudny start w Polsce, porównanie z rodzinami, które zostały repatriowane z Kresów i mogły zabrać dobytek.
02:35:15 Denominacja złotówki – mama zbierał pieniądze na buty dla boh., ale już nie zdążyła ich kupić. Chodzenie boso. [+]
02:35:56 Na Ziemiach Zachodnich można było otrzymać większą pomoc, większa liczba repatriantów, lepiej rozwinięta sieć PUR-ów niż w powiecie gnieźnieńskim.
02:36:52 Robienie zapasów jako przejaw przeżytej traumy.
02:37:52 Jedzenie do syta – dopiero w Polsce.
02:38:15 Lata 80. Kontakt z kolegą siostry z wojska, Ukraińcem – wyjazd na jego zaproszenie na Ukrainę, odwiedziny w Bortnicy – wrażenia z zaniedbanej wioski. Z domu boh. pozostała tylko piwnica i studnia. Opowieść siostry o mordowaniu Polaków w Bortnicy i studni pełnej ciał. Rozmowy z mieszkańcami wsi, pytania Ukraińców o tworzącą się Solidarność. Wizyta w muzeum. Relacje między Polakami a Ukraińcami. [+]
02:44:15 Wizyta w Równem, spotkanie z Ukrainką, która podarowała boh. monetę z Piłsudskim – rewizja na granicy. [+]
02:47:18 Ukraińskie toalety.
02:47:50 Powrót siostry do domu, z którego wywieziono rodzinę. Głosy zwierząt z opuszczonych gospodarstw. W domu była rodzina uciekinierów spod Częstochowy, która nie została deportowana. Siostra z mężem zamieszkała w domu rodzinnym, spanie w kartoflisku, gdy zaczęły się napady Ukraińców. Wyjazd ze wsi, wstąpienie do wojska. [+]
02:50:12 Spotkanie po wojnie z rodziną uciekinierów, prezent w postaci garnków.
02:50:55 Składki mieszkańców Świebodzina na figurę Chrystusa. Związki boh. z kościołem, wpływ religii na życie.
02:52:20 Zakup emblematu sybirackiego na grób.
02:53:04 Recytacja wiersza ułożonego przez dzieci z sierocińca.
02:53:58 Śmierć Stalina – zebranie, reakcja boh. Rozmowa dyscyplinująca w pracy.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.