Krzysztof Mordziński (ur. 1946, Warszawa) wspomina aresztowanie rodziców przez Niemców podczas wpadki żołnierza „Parasola“ Józefa Szczepańskiego „Ziutka“ na ulicy Długiej. Rodzice trafili na Pawiak, skąd ojciec w maju 1944 został przeniesiony do KL Stutthof. Matka urodziła na Pawiaku córkę Ewę, która przeżyła zaledwie 10 dni. Po wojnie ojciec wstąpił do PZPR, został prominentnym funkcjonariuszem partyjnym, zrobił karierę w handlu zagranicznym jako radca handlowy przy prawie 20 polskich ambasadach, karierę zakończył jako szef Warimeksu. Pan Krzysztof przywołuje lata studenckie na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej, strajk studencki w marcu 1968 oraz usunięcie rektora Dionizego Smoleńskiego za sympatyzowanie ze strajkującymi. Po studiach boh. rozpoczął pracę w Głównym Urzędzie Miar, zrobił doktorat na macierzystym wydziale. W 1980 zaczął działać w zakładowej komisji NSZZ „Solidarność” w Centralnym Ośrodku Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa. 13 grudnia 1981 został internowany w Białołęce. Wspomina męczące przesłuchania w sali „Ambasada”, dobre oddziaływanie Macieja Kuronia, spór Adama Michnika z Andrzejem Czumą oraz zaangażowanie duchowieństwa we wsparcie dla internowanych. Został zwolniony z internowania dzięki poręczeniu swojego dyrektora Leszka Skolasińskiego. W latach 80-tych był wielokrotnie szykanowany i nagabywany przez UB. Mimo tego dalej działał, wydawał i kolportował prasę podziemną. W kwietniu 1989 rozpoczął pracę w warszawskiej kawiarni „Niepodzianka” jako szef kampanii wyborczej Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Opisuje kulisy działalności, zaangażowanie ekipy skupionej wokół „Solidarnosci“ i zwycięstwo 4 czerwca. Po zmianie ustroju pozostał aktywnym członkiem związku, pracował w Polskim Komitetcie Miar i Jakości oraz Tramwajach Warszawskich.
more...
less
[00:00:00] Prezentacja boh., ślub rodziców w 1943 roku.
[00:01:00] 14 kwietnia 1944, rodzice uwięzieni na Pawiaku po wpadce żołnierza „Parasola“ Józefa Szczepańskiego „Ziutka“. Strzelanina pomiędzy gestapowcami a „Misiem“ [Michał Issajewicz], „Figą“ [Justyn Zygmunt Ignatowicz] i „Ziutkiem” na ulicy Długiej 10.
[00:03:00] „Ziutek“ uciekł, zostawił notes w z nazwiskami osób z konspiracji. Niemcy zabili właściciela mieszkania, kilkadziesiąt osób trafiło do obozów. „Ziutek“ umarł 10 września 1944 r w wyniku rany odniesionej w powstaniu warszawskim.
[00:05:00] Ojciec w maju 1944 roku przerzucony do obozu w Stutthofie. Siostra boh., Ewa, urodzona na Pawiaku, żyła 10 dni. Matka opuściła więzienie w grupie kobiet, które urodziły dzieci. Niemcy robili czystki na Pawiaku.
[00:06:00] powrót ojca z obozu. Profesje rodziców.
[00:07:00] Ojciec boh. wstąpił do PZPR, został funkcjonariuszem partyjnym. W 1949 roku opuścił rodzinę. Imiona rodziców, nazwisko panieńskie matki. Ojciec był radcą handlowym ambasad polskich w prawie 20 krajach, pod koniec kariery był szefem central handlu zagranicznego m.in. Warimexu.
[00:13:00] W 1968 r. na V roku studiów na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa (MEL) Politechniki Warszawskiej strajk w gmachu głównym. Koniec strajku, przejście do budynku akadamika Riviera. Rektor Dionizy Smoleński przekonał studentów, żeby opuścili gmach, profesor Dulęba przeciwnie.
[00:17:00] Zakończenie strajku: rektor ze zdjętym kapeluszem salutował 2000 wychodzącym studentom – przejście przed szpalerem ZOMO do Riviery. Rano wykład Dionizego Smoleńskiego. Rektor krótko po strajku został usunięty ze stanowiska.
[00:19:00] Koniec studiów w 1969 r., praca w Głównym Urzędzie Miar przy ul. Elektoralnej 2 (wielokrotnie zmieniane nazwy). 10 lat pracy, doktorat na MEL-u.
[00:21:00] Kontakt boh. z robotnikami, lektura Robotnika, naciski, by wstąpił do PZPR, zmiana pracy. Pod koniec 1980 został skarbnikiem komisji zakładowej, a od początku 1981 roku przewodniczącym organizacji zakładowej „Solidarności“ liczącej ponad 1000 osób.
[00:23:00] 13 grudnia o godz. 1 w nocy zatrzymanie boh. przez UB, noc na komendzie dzielnicowej przy ul. Malczewskiego.
[00:26:00] Przesłuchania - bohater był przygotowany do unikania odpowiedzi, razem z innymi aresztowanymi przewieziony na Białołękę. 29 kwietnia zwolnienie z internowania, powrót do pracy w Centralnym Ośrodku Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa (w skrócie COBiRTK) na Olszynce Grochowskiej - poręczył za niego dyrektor ośrodka.
[00:29:00] Podczas intenowania poznał najważniejszych działaczy podziemia antykomunistycznego, był świadkiem narastającego konfliktu pomiędzy członkami KOR i ROPCiO. Doprowadził do spotkania Adam Michnik – Andrzej Czuma.
[00:30:00] Na Białołęce była sala „Ambasada“, gdzie przesłuchiwano internowanych. Michnik krzyczał „nie chodźcie na przesłuchania“. Michnik siedział w oddzielnej celi.
[00:31:00] Propozycja wyjazdu do Kanady bez możliwości powrotu do kraju.
[00:32:00] „Luksusowe“ warunki w więzieniu, możliwość widzenia z rodzinami i otrzymywania paczek. Dla niektórych odosobnienie, zamknięcie i tylko krótkie spacery na spacerniaku – to było bardzo ciężkie. Najlepiej uspokajał boh. Maciej Kuroń.
[00:35:00] Kryminaliści (m.in. włamywacze i kieszonkowcy) w celi mieli skompromintować internowanych, nie udało się, byli grzeczni i honorowi, nie donosili na politycznych.
[00:37:00] Wsparcie księży przychodzacych na Białołękę: ks. Jan Sikorski, ks. Bronisław Dembowski, ks. Andrzej Zarzycki „Słoń“, ks. Stanisław Opiela, kardynał Józef Glemp. Wiadomości ze świata, informacje od rodziny i listy dla rodzin. Wydawanie pism w więzieniu, ukryta prymitywna drukarnia, drukowali pocztówki i znaczki. Radioodbiornik, na którym słuchali Radia Wolna Europa i Głosu Ameryki.
[00:39:00] Przeszukiwanie cel podczas wyjścia na spacerniak, radio ukrywane w pudełku na cebulę. Zatrzymanie boh. :„Z powodu nieprzestrzegania przepisów prawa“ – w oparciu o dekret, którego nie było. Dziennik ustaw, który ukazał się długo po 13 grudnia 1981, z datą 13 grudnia 1981 r.
[00:45:00] 2004 rok, przesłuchanie przez IPN w sprawie internowania. Strajk głodowy w więzieniu podczas internowania. Wstawiennictwo dyrektora ośrodka (COB) Leszka Skolasińskiego, wyjście, powrót do pracy 3 maja 1982 r. COB był jednostką zmilitaryzowaną w stanie wojennym, dalsze represje i szykany, sugestie zaprzestania działania w NSZZ Solidarność, bezprawne przesłuchania, groźby zwolnienia z pracy. Boh. wstawiał się za osobami zwolnionymi z pracy, występował jako świadek w ich procesach. Zostali zwolnieni za strajk przeciwko internowaniu boh. i Stefana Kawalca, który był zastępcą boh. komisji zakładowej COB i RTK.
[00:54:00] 5 lipca 1982, rozmowa z komisarzem wojskowym ministerstwa komunikacji gen. Leopoldem Raznowieckim. Zamiast zwolnienia z pracy dostał rozkaz przeniesienia do Głównego Inspektoratu Kolejowego Dozoru Technicznego.
[00:57:00] Sąsiad z pracy był I sekretarzem PZPR, donosił na boh. w latach 1982-1987.
[00:58:00] Działalność w Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w COB i RTK do 1989 r., wydawanie biuletynu, który był kolportowany do Katowic i Poznania. W COB działał rzedstawiciel bezpieki mjr Wójtowicz, który nękał boh. Za radą Waldemara Kuczyńskiego boh. napisał skargę na majora do ministra Czesława Kiszczaka. Wezwania się skończyły.
[01:03:00]. Batalia boh. o powrót do pracy w COB, Sąd Pracy, ZUS, wniosek o rewizję nadzwyczajną do:ministra sprawiedliwości i NSA.
[01:09:00] Odejście z Głównego Inspektoratu w 1987, zatrudnienie w Domu Handlowym Nauki Sp. z o.o.(spółka PAN), kolega Józef Hein.
[01:0] [10:00]. Wybory 4 czerwca 1989. Pracował w „Niespodziance“ (biuro wyborcze „Solidarności“) jako sekretarz Warszawskiego Komitetu Obywatelskiego. W 1988 r. w biuletynie COB i RTK, boh. opublikował artykuł proponujący, by przekształcić „Solidarność“ w partię polityczną. Marcin Przybyłowicz wątpił, czy to będzie możliwe.
[01:12:00] Kwiecień 1989 - Marcin Przybyłowicz, Jan Lityński, Yoshiho Umeda zaproponowali boh. szefowanie kampanii wyborczej w Warszawie i województwie warszawskim. Pomino braku srodków i ludzi boh. się zgodził. Pracował w „Niespodziance” od kwietnia do czerwca 1989 r.
[01:14:00] Pewność wygranej, codziennie 20 tys. ludzi w różnych sprawach przychodziło do „Niespodzianki“. Strategia na wypadek oszustwa ze strony władz („czerwonych“). „Ściąga“ dla wyborców, jak głosować. Anatol Lawina przeszkolił 6000 członków komisji. Mirosław Odorowski i Stefan Dembiński rozliczali pieniądze. Samodzielnie badania opinii publicznej zorganizował Yoshiho Umeda. W „Niespodziance“ było zapasowe zasilanie energetyczne oraz system komputerowy pozwalający na podanie wyników badań o 5 rano 5 czerwca w województwie warszawskim.
[01:0] [21:00] Mecenas Siła-Nowicki był obrońcą członków „Solidarności“, wystartował w wyborach w 1989 r. poza strukturami związku. System informatyczny w „Niespodziance“, pracowano przez 2 miesiące po 16 godzin dziennie. Adam Glapiński rozklejał plakaty z Garym Cooperem.
[01:26:00] Jan Lityński, szef ds. Politycznych, rozpoczął akcję ratowania listy krajowej masowo skreślanej przez Polaków i popierania w drugiej turze wyborów „lepszych czerwonych“.
Protest boh. przeciwko temu do Henryka Wujca i Bronisława Geremka. Podczas Okrągłego Stołu ustalono udziały solidarnościowe: 35 % w Sejmie i 100% w Senacie.
[01:28:00] Wujec i Geremek zaproponowali boh. kierownictwo sekretariatu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego (OKP), zrezygnował, od kwietnia 1990 do 2003 boh. był prezesem GUM (Główny Urząd Miar). W 2003 akcja szefa URM Marka Wagnera, wicepremiera Jerzego Hausnera i premiera Leszka Millera, by odwołać boh. za złamanie przepisów ustawy Prawo o miarach.
[01:31:00] W 2006 zawarta ugoda z premierem Kazimierzem Marcinkiewiczem, w wyniku której boh. został członkiem zarządu Tramwajów Warszawskich w okresie 2003-2010, akceptacja prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego, ponowne odwołanie boh.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.