Wojciech Gędek (ur. 1946, Łowicz) – inżynier, ukończył Politechnikę Świętokrzyską. Od września 1980 tworzył struktury NSZZ „Solidarność” w miejscu pracy - Rejonie Dróg Publicznych w Łowiczu. 13 grudnia 1981 r. został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Łowiczu, zwolniony 20 stycznia 1982. Od listopada 1982 do lutego 1983 powołany na ćwiczenia wojskowe, które odbywał w JW nr 3466 w Czerwonym Borze. Po powrocie aktywnie działał w podziemnych strukturach „Solidarności” i Klubie Inteligencji Katolickiej. Inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Działacz społeczny, m.in. założyciel Klubu Gazety Polskiej w Łowiczu. Kandydował na stanowisko burmistrza swego miasta. Od kilkudziesięciu lat organizuje zjazdy b. internowanych w Zakładzie Karnym w Łowiczu.
[00:00:05] Ur. 2 września 1946 r. w Łowiczu, żona, troje dzieci, ośmioro wnucząt, jeden prawnuk. Absolwent Politechniki Świętokrzyskiej, inżynier mechanik. Zamieszkanie w Lipsku n. Wisłą, mieszkanie przyzakładowe. Pierwszy raz czytane pismo „Robotnik”.
[00:03:30] Pierwsze strajki w Radomiu [w 1976]. Spotkanie wyrzuconego z pracy robotnika w kompleksie budynków w drodze do Zwolenia, sine plecy po spałowaniu. Oddanie mu pieniędzy zakładowych przeznaczonych na zakup części do maszyny, „uważałem pierwszy raz w życiu, że coś bardzo dobrego zrobiłem”. [+]
[00:06:10] Ciągłe od tej pory przekonanie o konieczności pomagania robotnikom. Otrzymanie mieszkania spółdzielczego w Łowiczu w 1979 r. Tragedia w rodzinie robotnika, któremu pomógł boh. – żona zdradziła go z esbekiem, porzuciła jego i dzieci. [+]
[00:09:30] Nawiązanie współpracy z [KOR]. Artykuł o Moczarze w „Robotniku”.
[00:12:49] Prezentacja boh. Wojciech Wacław Gędek, rodzice urodzeni w Łowiczu. Babcia Kwiatkowska dd. Romanowska, pochodziła z Kozłowa Biskupiego, rodzina ziemiańska, prababcia była chłopką (mezalians). Część rodziny (dziadkowie) osiadła w Szczecinie.
[00:15:39] Rodzina ojca, cztery siostry po wojnie osiadłe w Elblągu. Postęp cywilizacyjny Elbląga i Szczecina w stosunku do Łowicza obserwowany w czasie odwiedzin u rodziny (łazienka z bieżącą wodą, gaz). W domu boh. sławojka, pompa w ulicy. Pięcioro rodzeństwa, mama prowadziła dom, czasem głód, ojciec pracował jako kolejarz, dojeżdżał na Odolany w Warszawie. „Dzieciństwo nienadzwyczajne”.
[00:17:50] Przyjęcie boh. do technikum w Łowiczu – reakcja sąsiadów. „Zakapiorstwo” boh. Ślub boh. 50 lat temu, syn Łukasz w Zduńskiej Woli, dwie córki nauczycielki w Łowiczu.
[00:21:06] Prześladowania boh. w czasie „Solidarności”. W młodości boh. był ministrantem, nauka liturgii przedsoborowej po łacinie. W 1956 r. wstąpił do harcerstwa, odwilż gomułkowska, funkcja drużynowego w drużynie nr 1 im. Zawiszy Czarnego. Organizacja biwaku na Mogiłach nad rzeką Rawką – miejscu, gdzie Niemcy użyli po raz pierwszy gazów bojowych. [+]
[00:25:40] Wyjście z harcerzami do Bolimowa na mszę w mundurach harcerskich, poruszenie w okolicy – pierwszy kontakt z UB. Rozwiązanie drużyny.
[00:28:35] Samotność boh. w latach szkolnych, izolacja ludzi, zastraszenia. Wspomnienie z 1953/54 roku: żołnierz wrócił z lasu do rodzinnego domu, „żeby umrzeć na rękach matki”, funkcjonariusze UB asystowali w pogrzebie, żołnierze KBW uzbrojeni w pepesze. [+]
[00:33:42] Spotkanie z matką zmarłego żołnierza – „miejsce bez kolejki dla matki bohatera”. Zabawy z dzieciństwa, podkradanie owoców sąsiadom, „grandy”.
[00:35:27] Służba wojskowa w Giżycku, czołgiści. W latach 1982-83 szkolenie saperskie w Czerwonym Borze. Zdegradowanie ze stopnia kaprala za internowanie. Wywiady kontrwywiadu, „dywersja” opozycyjna boh. Krzyż z pięciogroszówki. „Szkolenia” z opozycji dla żołnierzy, zamieszkanie w wagonach kolejowych.
[00:40:05] Poligon radziecki w Czerwonym Borze, „przypadkowe” odnajdywanie śladów po wojsku radzieckim. Pilnowanie jednostki przez KBW. Sroga zima, spanie w butach, ogrzewanie kozą. „Pluton gwardyjski”.
[00:44:40] Brak zajęcia podczas „szkolenia” saperskiego, boh. doprowadził do poluźnienia rygorów w jednostce. Wyrok 8 dni „więzienia wojskowego” za „szkolenie opozycyjne”. Zbiorowe śpiewanie „Kiedy ranne wstają zorze” podczas gimnastyki wojskowej. Od następnego dnia przedłużono sen o 2 godziny. [+]
[00:49:30] Poniżenie dowódcy, „majora sznurówki”, odwaga cywilna żołnierzy. [+] Obowiązek codziennego oglądania „Dziennika telewizyjnego”, zbiorowa kontestacja – tyłem do telewizora i w nausznikach.
[00:54:13] Areszt boh. za podżeganie do buntu, piosenka „Zielona wrona”. Trzej żołnierze wywiezieni karnie do Lublina za odmowę przyjmowania jedzenia.
[00:59:15] Nakłanianie przez SB do współpracy, ok. 40 wezwań na przesłuchanie w Łowiczu i Skierniewicach. Zatrzymanie boh. w sobotę 12 grudnia [1981] przed południem, przetrzymywanie w więzieniu. Po powrocie z internowania przyrzeczenie boh. w kościele pijarów (obraz Matki Boskiej Palikańskiej) trwania w polskości i wierności zasadom. [+]
[01:03:23] W województwie skierniewickim internowano w więzieniu w Czerwonym Borze trzy osoby (m.in. Janusz Żak z Żyrardowa). Propozycja wyjazdu z rodziną za granicę, naciski na żonę, straszenie.
[01:06:30] Przeżycia syna Łukasza, spotkanie w szkole uczniów z prokuratorem, wystąpienie syna boh. Córka gnębiona przez dyrektora na lekcji historii. Przyjście boh. do szkoły, rozmowa z dyrektorem.
[01:10:05] Kipisz w domu boh., liczne druki bezdebitowe w domu. Malangiewicz (właściciel motocrossu w Strykowie), ojciec Macieja Malangiewicza, kierownika kina. Doniesienie boh. do prokuratora o szerzeniu wartości niezgodnych z konstytucją przez Macieja Malangiewicza. Wyrzucenie boh. z Rejonu [Dróg Publicznych], naciski oficerów SB na dyrektora. Brak możliwości znalezienia pracy, rodzina na garnuszku teściowej. [+]
[01:15:20] Ciągłe zmiany pracy, m.in. w Energopolu, wypowiedzenie w gabinecie dyrektora Perekitko w obecności esbeków. Pomoc prawnika Karola Głogowskiego – zatrudnienie jako dozorca, praca nocna.
[01:18:03] Samozatrudnienie – handel kosmetykami. Po wyjściu z więzienia doświadczanie ostracyzmu (wyzwiska, opluwanie) lub strachu ludzi przed zaangażowaniem w działalność opozycyjną. Akta w IPN - dziesiątki esbeków „do tej pory są przeciwko mnie”.
[01:23:50] Maciej Malangiewicz, syn esbeka. Plotki na temat przeszłości boh. w czasie PRL, represje władz.
[01:29:27] Pobyt w Gdańsku podczas strajków 1980 r. „Całe życie przeciwko komunie”. Propozycja pracy w ZSRR dla Energopolu. [+] Strajk w RDP w Łodzi, porozumiewanie się drogą radiową. Niepewna sytuacja po powstaniu NSZZ „Solidarność”.
[01:36:55] Przewodniczący „S” w zakładach Syntex Skierski, pomoc boh. w organizowaniu „S” w Łowiczu, region łódzki. Kontakt z [Grzegorzem] Palką z Łodzi, w jego mieszkaniu mieścił się początkowo zarząd łódzki „S”.
[01:41:22] Powołanie „S” w wszystkich zakładach w Łowiczu, Tymczasowy Komitet Założycielski, wielogodzinne zaangażowanie boh., konsultacje z Palką i Andrzejem Słowikiem. Wybory delegatury, boh. otrzymał ponad 90 proc. głosów. Blisko 6 tys. członków „S” w zakładach Łowicza i okolic.
[01:46:13] Oddelegowanie boh. do pracy w działalności związkowej. Prace w komisji krajowej budowy dróg.
[01:48:28] Stan wojenny, wystąpienie w telewizji przewodniczącego regionu z Poznania.
[01:50:12] Przed stanem wojennym Łowicz podlegał Regionowi Łódzkiemu, po wyjściu z więzienia boh. stale śledzony. Nawiązanie kontaktu z Regionem Mazowsze, „fantastyczni ludzie”, zasady konspiracji, nielegalna drukarnia, przeprowadzanie przez tajne przejścia. Przewożenie i kolportowanie książek, prasy, stempli, znaczków okolicznościowych, przypinek. Finansowanie wyjazdów do Warszawy z własnej kieszeni, konflikty z żoną. Zaangażowanie rodziny, codziennie niebezpieczne materiały w domu boh., podczas kipiszu 11-letni syn schował bibułę do zamrażalnika. [+]
[02:00:00] Konspiracyjne występy teatru z Warszawy w mieszkaniu boh. przy otwartych drzwiach.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.