Wojciech Gędek (ur. 1946, Łowicz) – inżynier, ukończył Politechnikę Świętokrzyską. Od września 1980 tworzył struktury NSZZ „Solidarność” w miejscu pracy - Rejonie Dróg Publicznych w Łowiczu. 13 grudnia 1981 r. został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Łowiczu, zwolniony 20 stycznia 1982. Od listopada 1982 do lutego 1983 powołany na ćwiczenia wojskowe, które odbywał w JW nr 3466 w Czerwonym Borze. Po powrocie aktywnie działał w podziemnych strukturach „Solidarności” i Klubie Inteligencji Katolickiej. Inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Działacz społeczny, m.in. założyciel Klubu Gazety Polskiej w Łowiczu. Kandydował na stanowisko burmistrza swego miasta. Od kilkudziesięciu lat organizuje zjazdy b. internowanych w Zakładzie Karnym w Łowiczu.
[00:00:05] Ur. 2 września 1946 r. w Łowiczu, żona, troje dzieci, ośmioro wnucząt, jeden prawnuk. Absolwent Politechniki Świętokrzyskiej, inżynier mechanik. Zamieszkanie w Lipsku n. Wisłą, mieszkanie przyzakładowe. Pierwszy raz czytane pismo „Robotnik”.
[00:03:30] Pierwsze strajki w Radomiu [w 1976]. Spotkanie wyrzuconego z pracy robotnika w kompleksie budynków w drodze do Zwolenia, sine plecy po spałowaniu. Oddanie mu pieniędzy zakładowych przeznaczonych na zakup części do maszyny, „uważałem pierwszy raz w życiu, że coś bardzo dobrego zrobiłem”. [+]
[00:06:10] Ciągłe od tej pory przekonanie o konieczności pomagania robotnikom. Otrzymanie mieszkania spółdzielczego w Łowiczu w 1979 r. Tragedia w rodzinie robotnika, któremu pomógł boh. – żona zdradziła go z esbekiem, porzuciła jego i dzieci. [+]
[00:09:30] Nawiązanie współpracy z [KOR]. Artykuł o Moczarze w „Robotniku”.
[00:12:49] Prezentacja boh. Wojciech Wacław Gędek, rodzice urodzeni w Łowiczu. Babcia Kwiatkowska dd. Romanowska, pochodziła z Kozłowa Biskupiego, rodzina ziemiańska, prababcia była chłopką (mezalians). Część rodziny (dziadkowie) osiadła w Szczecinie.
[00:15:39] Rodzina ojca, cztery siostry po wojnie osiadłe w Elblągu. Postęp cywilizacyjny Elbląga i Szczecina w stosunku do Łowicza obserwowany w czasie odwiedzin u rodziny (łazienka z bieżącą wodą, gaz). W domu boh. sławojka, pompa w ulicy. Pięcioro rodzeństwa, mama prowadziła dom, czasem głód, ojciec pracował jako kolejarz, dojeżdżał na Odolany w Warszawie. „Dzieciństwo nienadzwyczajne”.
[00:17:50] Przyjęcie boh. do technikum w Łowiczu – reakcja sąsiadów. „Zakapiorstwo” boh. Ślub boh. 50 lat temu, syn Łukasz w Zduńskiej Woli, dwie córki nauczycielki w Łowiczu.
[00:21:06] Prześladowania boh. w czasie „Solidarności”. W młodości boh. był ministrantem, nauka liturgii przedsoborowej po łacinie. W 1956 r. wstąpił do harcerstwa, odwilż gomułkowska, funkcja drużynowego w drużynie nr 1 im. Zawiszy Czarnego. Organizacja biwaku na Mogiłach nad rzeką Rawką – miejscu, gdzie Niemcy użyli po raz pierwszy gazów bojowych. [+]
[00:25:40] Wyjście z harcerzami do Bolimowa na mszę w mundurach harcerskich, poruszenie w okolicy – pierwszy kontakt z UB. Rozwiązanie drużyny.
[00:28:35] Samotność boh. w latach szkolnych, izolacja ludzi, zastraszenia. Wspomnienie z 1953/54 roku: żołnierz wrócił z lasu do rodzinnego domu, „żeby umrzeć na rękach matki”, funkcjonariusze UB asystowali w pogrzebie, żołnierze KBW uzbrojeni w pepesze. [+]
[00:33:42] Spotkanie z matką zmarłego żołnierza – „miejsce bez kolejki dla matki bohatera”. Zabawy z dzieciństwa, podkradanie owoców sąsiadom, „grandy”.
[00:35:27] Służba wojskowa w Giżycku, czołgiści. W latach 1982-83 szkolenie saperskie w Czerwonym Borze. Zdegradowanie ze stopnia kaprala za internowanie. Wywiady kontrwywiadu, „dywersja” opozycyjna boh. Krzyż z pięciogroszówki. „Szkolenia” z opozycji dla żołnierzy, zamieszkanie w wagonach kolejowych.
[00:40:05] Poligon radziecki w Czerwonym Borze, „przypadkowe” odnajdywanie śladów po wojsku radzieckim. Pilnowanie jednostki przez KBW. Sroga zima, spanie w butach, ogrzewanie kozą. „Pluton gwardyjski”.
[00:44:40] Brak zajęcia podczas „szkolenia” saperskiego, boh. doprowadził do poluźnienia rygorów w jednostce. Wyrok 8 dni „więzienia wojskowego” za „szkolenie opozycyjne”. Zbiorowe śpiewanie „Kiedy ranne wstają zorze” podczas gimnastyki wojskowej. Od następnego dnia przedłużono sen o 2 godziny. [+]
[00:49:30] Poniżenie dowódcy, „majora sznurówki”, odwaga cywilna żołnierzy. [+] Obowiązek codziennego oglądania „Dziennika telewizyjnego”, zbiorowa kontestacja – tyłem do telewizora i w nausznikach.
[00:54:13] Areszt boh. za podżeganie do buntu, piosenka „Zielona wrona”. Trzej żołnierze wywiezieni karnie do Lublina za odmowę przyjmowania jedzenia.
[00:59:15] Nakłanianie przez SB do współpracy, ok. 40 wezwań na przesłuchanie w Łowiczu i Skierniewicach. Zatrzymanie boh. w sobotę 12 grudnia [1981] przed południem, przetrzymywanie w więzieniu. Po powrocie z internowania przyrzeczenie boh. w kościele pijarów (obraz Matki Boskiej Palikańskiej) trwania w polskości i wierności zasadom. [+]
[01:03:23] W województwie skierniewickim internowano w więzieniu w Czerwonym Borze trzy osoby (m.in. Janusz Żak z Żyrardowa). Propozycja wyjazdu z rodziną za granicę, naciski na żonę, straszenie.
[01:06:30] Przeżycia syna Łukasza, spotkanie w szkole uczniów z prokuratorem, wystąpienie syna boh. Córka gnębiona przez dyrektora na lekcji historii. Przyjście boh. do szkoły, rozmowa z dyrektorem.
[01:10:05] Kipisz w domu boh., liczne druki bezdebitowe w domu. Malangiewicz (właściciel motocrossu w Strykowie), ojciec Macieja Malangiewicza, kierownika kina. Doniesienie boh. do prokuratora o szerzeniu wartości niezgodnych z konstytucją przez Macieja Malangiewicza. Wyrzucenie boh. z Rejonu [Dróg Publicznych], naciski oficerów SB na dyrektora. Brak możliwości znalezienia pracy, rodzina na garnuszku teściowej. [+]
[01:15:20] Ciągłe zmiany pracy, m.in. w Energopolu, wypowiedzenie w gabinecie dyrektora Perekitko w obecności esbeków. Pomoc prawnika Karola Głogowskiego – zatrudnienie jako dozorca, praca nocna.
[01:18:03] Samozatrudnienie – handel kosmetykami. Po wyjściu z więzienia doświadczanie ostracyzmu (wyzwiska, opluwanie) lub strachu ludzi przed zaangażowaniem w działalność opozycyjną. Akta w IPN - dziesiątki esbeków „do tej pory są przeciwko mnie”.
[01:23:50] Maciej Malangiewicz, syn esbeka. Plotki na temat przeszłości boh. w czasie PRL, represje władz.
[01:29:27] Pobyt w Gdańsku podczas strajków 1980 r. „Całe życie przeciwko komunie”. Propozycja pracy w ZSRR dla Energopolu. [+] Strajk w RDP w Łodzi, porozumiewanie się drogą radiową. Niepewna sytuacja po powstaniu NSZZ „Solidarność”.
[01:36:55] Przewodniczący „S” w zakładach Syntex Skierski, pomoc boh. w organizowaniu „S” w Łowiczu, region łódzki. Kontakt z [Grzegorzem] Palką z Łodzi, w jego mieszkaniu mieścił się początkowo zarząd łódzki „S”.
[01:41:22] Powołanie „S” w wszystkich zakładach w Łowiczu, Tymczasowy Komitet Założycielski, wielogodzinne zaangażowanie boh., konsultacje z Palką i Andrzejem Słowikiem. Wybory delegatury, boh. otrzymał ponad 90 proc. głosów. Blisko 6 tys. członków „S” w zakładach Łowicza i okolic.
[01:46:13] Oddelegowanie boh. do pracy w działalności związkowej. Prace w komisji krajowej budowy dróg.
[01:48:28] Stan wojenny, wystąpienie w telewizji przewodniczącego regionu z Poznania.
[01:50:12] Przed stanem wojennym Łowicz podlegał Regionowi Łódzkiemu, po wyjściu z więzienia boh. stale śledzony. Nawiązanie kontaktu z Regionem Mazowsze, „fantastyczni ludzie”, zasady konspiracji, nielegalna drukarnia, przeprowadzanie przez tajne przejścia. Przewożenie i kolportowanie książek, prasy, stempli, znaczków okolicznościowych, przypinek. Finansowanie wyjazdów do Warszawy z własnej kieszeni, konflikty z żoną. Zaangażowanie rodziny, codziennie niebezpieczne materiały w domu boh., podczas kipiszu 11-letni syn schował bibułę do zamrażalnika. [+]
[02:00:00] Konspiracyjne występy teatru z Warszawy w mieszkaniu boh. przy otwartych drzwiach.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.