Wanda Bilnik-Różycka (ur. 1938, Starachowice) – córka Czesława Bilnika, więźnia KL Gross-Rosen i KL Neuengamme, który zginął na statku SS Cap Arcona razem z innymi więźniami ewakuowanymi obozu koncentracyjnego. Po wojnie wraz z matką przeniosła się ze Starachowic do Wrocławia, stworzyła sobie nowy życiorys, w który wpisała chłopskie pochodzenie, i rozpoczęła nowe życie. Ukończyła Technikum Finansowe, a w 1974 roku prawo na Uniwersytecie Wrocławskim, zrobiła aplikację radcowską, w latach 70. i 80 pracowała jako radca prawny m.in. w kopalni odkrywkowej oraz w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Po sierpniu 1980 wspomagała NSZZ „Solidarność”, w stanie wojennym uczestniczyła w mszach za ojczyznę, demonstracjach niezależnych, kolportowała bibułę, zatrzymywana i przesłuchiwana przez SB.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. w 1938 r. w Starachowicach.
[00:00:28] Przedstawienie rodziców: Marianny i Czesława Bilników. Ojciec pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej z Zawiercia. Dziadek dostał las za udział w wojnie 1920 r. Ojciec miał motor i brał udział w motocrossach. Gdy poznał matkę zatrudnił się w zakładach samochodowych w Starachowicach i był kierowcą ciężarówki „Star 20”, w czasie okupacji współpracował z podziemiem. Matka urodziła trójkę dzieci, najstarsza córka zmarła jako dziecko.
[00:04:45] Po wybuchu wojny ojciec zaangażował się w działalność w ruchu oporu i był łącznikiem, woził broń, przywoził do domu rannych partyzantów. Ojca aresztowano po donosie sąsiadów 8 maja 1943, w tym czasie w mieszkaniu był ranny partyzant, który leżał w łóżku pod pierzyną i nie znaleziono go. Po odejściu gestapowców partyzant uciekł i potem matka podejrzewała, że zginął. Ojciec był więźniem obozów koncentracyjnych, m.in. w Neuengamme, po latach boh. odnalazła jego zegarek. [+]
[00:09:40] Matka poszukiwała ojca i dostała informację z Czerwonego Krzyża, że jako więzień obozu w Neuengamme zginął w katastrofie zbombardowanego przez aliantów statku „Cap Arcona” 3 maja 1945 r. Po latach boh. dowiedziała się o okolicznościach śmierci ojca i odzyskała jego zegarek. W latach 60. kupiła książkę – wspomnienia byłego więźnia, który ocalał z katastrofy. Zwłoki wyrzucane przez morze pochowano we wspólnym grobie. [+]
[00:19:22] Boh. nawiązała kontakt z instytucją w Niemczech [Międzynarodowa Służba Poszukiwań (International Tracing Service - ITS) w Bad Arolsen] zwracającą rodzinom rzeczy więźniów obozów koncentracyjnych. IPN zorganizował wyjazd do Niemiec, na spotkaniu z boh. i przedstawicielami IPN pojawiło się wielu dziennikarzy – odzyskanie zegarka należącego do ojca, różnica między określeniem nazista a Niemiec. Skutki zdrowotne wizyty w Niemczech. Losy zegarka. Traktowanie więźniów w obozie. [+]
[00:26:10] Ojciec był łącznikiem Armii Krajowej. W dniu aresztowania w domu był ranny partyzant, którego nie znaleziono. Po wyprowadzeniu ojca partyzant uciekł, w okolicznych lasach działał oddział Jana Piwnika „Ponurego” i być może do niego dotarł. Ostatnie chwile z ojcem.
[00:29:46] Po aresztowaniu ojca matce pomagała jej siostra z mężem, niedługo potem wuj trafił do obozu pracy, ale udało mu się przeżyć. Po zakończeniu wojny wujostwo namówiło matkę na wyjazd ze Starachowic na Ziemie Odzyskane – przyjazd do Wrocławia w styczniu 1946. Powody, dla których matka chciała mieszkać w dużym mieście. Wyjeżdżając ze Starachowic zabrano m.in. portret Piłsudskiego i ślubny komplet filiżanek – droga do dzielnicy Sępolno, gdzie zamieszkano razem z wujostwem w trzypokojowym mieszkaniu przy ul. Kosynierów Gdyńskich. W mieście działali szabrownicy okradający mieszkania. Boh. widziała kobietę wyrzucającą z mieszkania Niemkę.
[00:38:10] Po latach matka wyprowadziła się od rodziny wuja do willi na Biskupinie – wyrzucenie z mieszkania, oczekiwanie na mieszkanie w spółdzielni. Wspomnienie zdolnego siostrzeńca, który ukończył Cambridge, a po powrocie do kraju popełnił samobójstwo.
[00:42:50] Zajęcie mieszkania należało zalegalizować w urzędzie. Boh. zapisała się do spółdzielni mieszkaniowej i czekała na swoje mieszkanie 10 lat.
[00:44:08] W styczniu 1946 w mieście było jeszcze wielu Niemców. Rodzina zajęła puste mieszkanie, ale sąsiadka z dołu wyrzuciła z domu Niemkę. Ludzie koczowali na dworcu. Matka podjęła pracę w przedszkolu sióstr zakonnych, niewiele zarabiała, ale rodzina miała co jeść. W 1964 Służba Bezpieczeństwa szukała mieszkań dla funkcjonariuszy i rodzinę wyrzucono z willi. Boh. i matka poszły do Urzędu Miejskiego z dokumentami poświadczającymi działalność w AK – reakcja urzędnika, powrót na piechotę do domu. Powody wyjazdu ze Starachowic – rozmowa z akowcem o kształcie Polski po wyzwoleniu. [00:52:05] Boh. była dobrą uczennicą, ukończyła Technikum Finansowe i za namową matki wybrała studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim im. Bolesława Bieruta. Sfałszowała życiorys pisząc o chłopskim pochodzeniu rodziców. W czasie okupacji matka chodziła na wieś po jedzenie, znała okolicę i mieszkające tam rodziny. Dwa razy zdawała egzaminy, ale nie przyjęto jej z braku miejsc, dostała się na studia zaoczne za trzecim razem. Boh. w czasie studiów pomagała koleżance, która pochodziła ze wsi i była dobrą studentką.
[00:58:20] Boh. zrobiła aplikację radcowską, do pracy w kopalni odkrywkowej poszła ze sfałszowanym życiorysem. Nie należała do partii i omijały ją podwyżki – naciski, by wstąpiła do PZPR. Zakładowy sekretarz partii kazał zwolnić boh. z pracy, ale dyrektor tego nie zrobił.
[01:01:35] Gdy wprowadzono stan wojenny, boh. pracowała w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej – przynoszenie i rozprowadzanie ulotek. Jeden z pracowników był donosicielem i przeszukiwał biurka kolegów. Naciski, by boh. wstąpiła do partii – próby zwolnienia z pracy w kopalni.
[01:05:22] Boh. wstąpiła do Solidarności w Instytucie Meteorologii – sytuacja w PRL-u, szykany z powodu odmowy wstąpienia do partii. Traktowanie działalności opozycyjnej jak partyzantki – tradycje rodzinne.
[01:09:34] Działalność w Solidarności – kolportaż ulotek, udział w nielegalnych spotkaniach. Boh. rozdawała ulotki na ulicy, w mieszkaniu przechowywała wydawnictwa podziemne – rozmowa z żołnierzami, którzy mieli pałki. W miesięcznice wprowadzenia stanu wojennego początkowo spotykano się koło katedry, a potem w kościele u księdza Orzechowskiego – ucieczki przed ZOMO po czwartkowych mszach za ojczyznę. Pewnego dnia boh. uciekła przed zomowcami na cmentarz i biegła po grobach, potem powiększyła dziurę w ogrodzeniu, by mieć drogę ucieczki na przyszłość. Koło domu Frasyniuka, późniejszego „zdrajcy”, śpiewano pieśni.
[01:18:10] Pewnego dnia w ucieczce przed zomowcami została wciągnięta do mieszkania i ukryta w zimnej komórce – reakcja żony właściciela mieszkania. Propozycja mieszkania i pracy w Paryżu – postawa boh.
[01:21:18] Działalność w pierwszych tygodniach stanu wojennego. Znajoma po stanie wojennym wstąpiła do klasztoru w Łagiewnikach i była na misjach w Japonii.
[01:23:42] Działalność Solidarności w Instytucie Meteorologii, boh. przynosiła ulotki z Klubu Inteligencji Katolickiej oraz z kościoła przy ul. Bujwida. Aktywność księdza z kościoła w Alei Pracy. Boh. przechowywała w domu ulotki – zdobywanie papieru do druku. Nielegalna drukarnia była przy ul. Wita Stwosza, pracowała w niej koleżanka, która potem została zakonnicą. Koleżanka mieszkała w wynajętym pokoju, właścicielka mieszkania pracowała w milicji. Rozdawanie ulotek na ulicy i przed kościołem.
[01:28:27] Boh. trzymała ulotki w Polanicy i przywoziła je stamtąd raz w tygodniu. W Polanicy pracował kolega ze studiów, sierota, któremu boh. pomagała. Pewnego dnia usiadł koło niej młody człowiek – podejrzewała, że to funkcjonariusz SB i nie poszła po ulotki.
[01:31:28] Boh. zatrzymano koło katedry przed wyruszeniem na marsz z okazji miesięcznicy wprowadzenia stanu wojennego. Zaprowadzono ją do Nysy, siedzący tam esbek podpuszczał boh., która nie dała się sprowokować. Zawieziono ja na komendę wojewódzką – incydent w ubikacji [+]. Boh. podejrzewa, że jej kolega prawnik i działacz opozycji został uśmiercony przez służby PRL-u.
[01:37:44] Koleżanka Maria Kaczyńska po stanie wojennym wstąpiła do klasztoru, była na misjach w Japonii.
[01:38:43] W czasie zatrzymania boh. podsunięto oświadczenie, że zgadza się na współpracę. Komendant posterunku, który ją przesłuchiwał, proponował awans i znaczącą podwyżkę. Po 24 godzinach zwolniono ją [+]. Boh. uważa, że do dziś jest prześladowana.
[01:42:17] Boh. zachowała wiele ulotek ze stanu wojennego, po stanie wojennym pojechała na pielgrzymkę i w Paryżu rozkładała ulotki koło wieży Eiffla.
[01:44:10] Wyjazd działaczy opozycji do Warszawy na spotkanie z księdzem Popiełuszko. Boh. spotkała w pociągu Kornela Morawieckiego. Była umówiona ze znajomym na Dworcu Centralnym, ale na wiadomość, że tam czeka ZOMO, nikt nie wysiadł. Atmosfera podczas mszy odprawianej przez księdza Popiełuszko – jego charyzma, tematyka kazań.
[01:51:06] Informacje o porwaniu księdza Popiełuszko – ulotki i gazetka Solidarności Walczącej. Spotykano się koło kościołów na ul. Bujwida i w Alei Pracy. Reakcja na śmierć księdza. Powody odejścia z Klubu Inteligencji Katolickiej. Apel do Polaków, by byli czujni i pamiętali hasło „Bóg, honor, ojczyzna”.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..