Janina Kułaga z d. Ciastek (ur. 1938, Annopol) – jej matka, Zuzanna z d. Grzesik (ur. 1913, zm. 1987), pochodziła z Nowego Rachowa, a ojciec Józef Ciastek pochodził z Huty. Rodzice zajmowali się swoim pięciomorgowym gospodarstwem w Nowym Rachowie, ojciec dorabiał jako wozak, wożąc wydobywany w kopalni w Annopolu-Rachowie fosforyt. W 1942 roku Nowy Rachów został spacyfikowany. Wysiedlono całą ludność, a domostwa rozebrano lub spalono. Na wygnaniu rodzina pomieszkiwała kątem u różnych znajomych ludzi. Ojciec po pewnym czasie pobudował niewielką, drewnianą chatkę w sąsiedniej wsi, Starym Rachowie. Ojciec zmarł w czasie okupacji, ok. 1943-44 roku, prawdopodobnie na zapalenie płuc po pobycie zimą w więzieniu, w którym odbywał karę za nie oddanie kontyngentu. Na czas zatrzymania frontu rodzina została wysiedlona do Dąbrowy Olbięckiej w gm. Olbięcin, pow. Kraśnik. Kiedy powrócili, zostali dom zajęty. Jesienią 1945 roku Janina rozpoczęła naukę w szkole podstawowej w Nowym Rachowie. Niedługo później z powodu biedy została oddana na służbę zamożniejszym gospodarzom. Z tego okresu pamięta ogromną, otwartą mogiłę w Nowym Rachowie, w której zostali pogrzebani zamordowani przez Niemców Żydzi. W 1952 roku rozpoczęła naukę w Zasadniczej Szkole Zawodowej o specjalności metalowiec w podkrakowskiej Nowej Hucie przy powstającym kombinacie. Po trzech latach ukończyła szkołę z wyuczonym zawodem tokarza. Pomimo propozycji pracy w uruchomionej w 1954 roku Hucie im. Lenina, za namową matki wróciła w rodzinne strony. W 1958 roku, w wieku 20 lat, wyszła za mąż za pochodzącego z Anielina Jana Kułagę i wraz z nim prowadziła gospodarstwo rolne. W 1998 roku w wieku 60 lat przeszła na emeryturę rolniczą. Janina była jedną z czworga rodzeństwa. Najstarsza siostra Helena (ur. 1934) mieszkała wraz z mężem w Wałbrzychu. Starszy brat Władysław (ur. 1936) pracował jako kierowca, mieszka w Katowicach. Najmłodszy z rodzeństwa Stanisław (ur. 1940) mieszkał całe życie w Starym Rachowie, podczas pracy w Kopalni Fosforytów Annopol stracił oko, zmarł w 2009 roku w wieku 69 lat. Najstarsza córka Janiny i Jana Grażyna (ur. 1960) mieszka w Annopolu. Syn Waldemar zmarł w wieku 55 lat. Państwo Kułagowie mają 9 wnuków i 11 prawnuków. Od ślubu mieszkają w tym samym domu pod lasem. W roku 2008 świętowali jubileusz 50-lecia małżeństwa i zostali odznaczeni przyznanymi przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie.
więcej...
mniej
[00:00:01] Autoprezentacja. Rodzina mieszkała w Nowym Rachowie. Miejsce po dawnym domu rodzinnym w Annopolu, ojciec hodował gołębie. Obowiązek kontyngentu – ojciec odmówił dostarczania zboża, trafił za karę do więzienia. „Dziura w płucach” po pobycie w więzieniu. Złodziej ukradł rodzinie jedyną krowę.
[00:05:18] Ojciec Józef Ciastek był starszy od mamy, zmarł w 1945 r., pochowany w Annopolu.
[00:07:20] Ojciec samodzielnie zbudował dom z drewna w Starym Rachowie. Wywiezienie rodziny do Dąbrowy Olbięckiej przez Rosjan (podczas przechodzenia frontu), po powrocie dom zajęty przez brata mamy. Podziurawione ściany domu po ostrzale, klepisko na podłodze. Wuj się z czasem wyprowadził. Ojciec miał konia, woził fosforyty do Kraśnika.
[00:09:15] Bieda w domu, brak pieniędzy na szkołę. Oddanie dzieci do pracy, boh. pracowała u gospodarza Jana Burka z Nowego Rachowa, pasła krowy. Szkoła w Nowym Rachowie – 6 klas, 7 klasa w Annopolu. Boh. była prymuską. Po szkole wyjazd do Nowej Huty, zasadnicza szkoła zawodowa, specjalność obróbka metali. Obsługa „wielkich ruskich maszyn”. Po zakończeniu szkoły skierowanie do pracy w hucie, zawód wyuczony: tokarz. Nauka rosyjskiego w szkole, stypendium za dobre wyniki w nauce: na internat przy kombinacie i wyżywienie.
[00:17:40] Pierwsza praca w Nowej Hucie. Dyscyplina w internacie, utrzymywanie czystości: wiórkowanie parkietu metalowymi wiórkami z tokarki, pastowanie pastą do podłóg, froterowanie. Smaczne jedzenie, „spasłam się tam”.
[00:19:00] Samotna droga pociągiem do Nowej Huty: „okropna”, „płakałam cały czas”. Nauczyciele Łabędzcy. Wspomnienie z czasu wojny: maszerujące szosą wojsko w Starym Rachowie.
[00:22:25] Pierwszy przyjazd do Nowej Huty, „dobre życie było”. Poznanie męża, wyrabianie dowodu osobistego w Kraśniku. Najlepsza koleżanka ze szkoły w Nowym Rachowie i Annopolu: Maria Ryfka, obie pasały krowy. Ojciec pochodził ze wsi Huta.
[00:24:52] Odkrycie otwartej żydowskiej mogiły na kirkucie pod lasem w Nowym Rachowie – dołu przysypanego wapnem. [++]
[00:28:46] Pole rodziców w Nowym Rachowie w początku wojny zaorane razem z miedzą. Zbieranie kłosów z pszenicy na polach. Zabranie krów kuzynce przez gospodarza. Wygrzebywanie kartofli zasadzonych na polu. Zabicie dobrego gospodarza we wsi i jego teściowej, ojca Heleny Puzio. [+]
[00:32:55] Szkoła w Nowym Rachowie: kałamarze w ławkach, nie było piór. Siedzenie ławkach zrobionych przez mieszkańców: deski na pieńkach. Dwie klasy uczyły się razem, nauczyciele Antoni Łabęcki i Franciszka Łabęcka. Łobuzowanie chłopców: Julek i Władek Chabscy z Huty.
[00:37:17] Przywiezienie radia do szkoły, słuchanie hejnału mariackiego. Wycieczki podczas nauki w Nowej Hucie: na Wawel, do obozu Auschwitz, opis selekcji do gazu. Trudy pracy w zawodzie tokarza.
[00:40:35] Mama boh. Zuzanna Ciastek dd. Grzesik. Zakwaterowanie podczas wysiedlenia, przynoszenie drewna na opał przez mamę. Bagnet schowany na piecu. Niesnaski z gospodynią, sołtys Kuś. Rozlokowanie mieszkańców przez Rosjan jesienią [1944]. Pomieszkiwanie rodziny u różnych sąsiadów.
[00:47:42] Dokuczliwa gospodyni, zaraziła dzieci parchem. Powrót do domu wiosną [1945]. Zamiatanie glinianej podłogi na mokro, mama piekła sama chleb. Pyszny chleb z Annopola.
[00:50:05] Praca mamy w polu – pomoc sąsiedzka. Kopanie kartofli motyką. Rodzina mieszkała w Nowym Rachowie, zapamiętana dawna nazwa lokalna: „Banki”.
[00:52:56] Żyd Pełka. Wyprawa do sklepu, sprzedaż zepsutej mąki. Mama ur. 1913 r., zmarła w Starym Rachowie. Rodzeństwo: siostra Helena starsza o 4 lata, zmarła w Wałbrzychu, brat Władysław 2 lata starszy, kierowca, żona Jadwiga, młodszy o 2 lata brat Stanisław, robił odwierty, mieszkał z mamą w Starym Rachowie. Losy Stanisława.
[01:02:18] Boh. pracowała na roli w swoim gospodarstwie (kury, świnie, kaczki), emerytura rolnicza od 60 roku życia. Działalność w Kole Gospodyń Wiejskich w Anielinie, nauka gotowania.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.