Janina Kułaga z d. Ciastek (ur. 1938, Annopol) – jej matka, Zuzanna z d. Grzesik (ur. 1913, zm. 1987), pochodziła z Nowego Rachowa, a ojciec Józef Ciastek pochodził z Huty. Rodzice zajmowali się swoim pięciomorgowym gospodarstwem w Nowym Rachowie, ojciec dorabiał jako wozak, wożąc wydobywany w kopalni w Annopolu-Rachowie fosforyt. W 1942 roku Nowy Rachów został spacyfikowany. Wysiedlono całą ludność, a domostwa rozebrano lub spalono. Na wygnaniu rodzina pomieszkiwała kątem u różnych znajomych ludzi. Ojciec po pewnym czasie pobudował niewielką, drewnianą chatkę w sąsiedniej wsi, Starym Rachowie. Ojciec zmarł w czasie okupacji, ok. 1943-44 roku, prawdopodobnie na zapalenie płuc po pobycie zimą w więzieniu, w którym odbywał karę za nie oddanie kontyngentu. Na czas zatrzymania frontu rodzina została wysiedlona do Dąbrowy Olbięckiej w gm. Olbięcin, pow. Kraśnik. Kiedy powrócili, zostali dom zajęty. Jesienią 1945 roku Janina rozpoczęła naukę w szkole podstawowej w Nowym Rachowie. Niedługo później z powodu biedy została oddana na służbę zamożniejszym gospodarzom. Z tego okresu pamięta ogromną, otwartą mogiłę w Nowym Rachowie, w której zostali pogrzebani zamordowani przez Niemców Żydzi. W 1952 roku rozpoczęła naukę w Zasadniczej Szkole Zawodowej o specjalności metalowiec w podkrakowskiej Nowej Hucie przy powstającym kombinacie. Po trzech latach ukończyła szkołę z wyuczonym zawodem tokarza. Pomimo propozycji pracy w uruchomionej w 1954 roku Hucie im. Lenina, za namową matki wróciła w rodzinne strony. W 1958 roku, w wieku 20 lat, wyszła za mąż za pochodzącego z Anielina Jana Kułagę i wraz z nim prowadziła gospodarstwo rolne. W 1998 roku w wieku 60 lat przeszła na emeryturę rolniczą. Janina była jedną z czworga rodzeństwa. Najstarsza siostra Helena (ur. 1934) mieszkała wraz z mężem w Wałbrzychu. Starszy brat Władysław (ur. 1936) pracował jako kierowca, mieszka w Katowicach. Najmłodszy z rodzeństwa Stanisław (ur. 1940) mieszkał całe życie w Starym Rachowie, podczas pracy w Kopalni Fosforytów Annopol stracił oko, zmarł w 2009 roku w wieku 69 lat. Najstarsza córka Janiny i Jana Grażyna (ur. 1960) mieszka w Annopolu. Syn Waldemar zmarł w wieku 55 lat. Państwo Kułagowie mają 9 wnuków i 11 prawnuków. Od ślubu mieszkają w tym samym domu pod lasem. W roku 2008 świętowali jubileusz 50-lecia małżeństwa i zostali odznaczeni przyznanymi przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie.
more...
less
[00:00:01] Autoprezentacja. Rodzina mieszkała w Nowym Rachowie. Miejsce po dawnym domu rodzinnym w Annopolu, ojciec hodował gołębie. Obowiązek kontyngentu – ojciec odmówił dostarczania zboża, trafił za karę do więzienia. „Dziura w płucach” po pobycie w więzieniu. Złodziej ukradł rodzinie jedyną krowę.
[00:05:18] Ojciec Józef Ciastek był starszy od mamy, zmarł w 1945 r., pochowany w Annopolu.
[00:07:20] Ojciec samodzielnie zbudował dom z drewna w Starym Rachowie. Wywiezienie rodziny do Dąbrowy Olbięckiej przez Rosjan (podczas przechodzenia frontu), po powrocie dom zajęty przez brata mamy. Podziurawione ściany domu po ostrzale, klepisko na podłodze. Wuj się z czasem wyprowadził. Ojciec miał konia, woził fosforyty do Kraśnika.
[00:09:15] Bieda w domu, brak pieniędzy na szkołę. Oddanie dzieci do pracy, boh. pracowała u gospodarza Jana Burka z Nowego Rachowa, pasła krowy. Szkoła w Nowym Rachowie – 6 klas, 7 klasa w Annopolu. Boh. była prymuską. Po szkole wyjazd do Nowej Huty, zasadnicza szkoła zawodowa, specjalność obróbka metali. Obsługa „wielkich ruskich maszyn”. Po zakończeniu szkoły skierowanie do pracy w hucie, zawód wyuczony: tokarz. Nauka rosyjskiego w szkole, stypendium za dobre wyniki w nauce: na internat przy kombinacie i wyżywienie.
[00:17:40] Pierwsza praca w Nowej Hucie. Dyscyplina w internacie, utrzymywanie czystości: wiórkowanie parkietu metalowymi wiórkami z tokarki, pastowanie pastą do podłóg, froterowanie. Smaczne jedzenie, „spasłam się tam”.
[00:19:00] Samotna droga pociągiem do Nowej Huty: „okropna”, „płakałam cały czas”. Nauczyciele Łabędzcy. Wspomnienie z czasu wojny: maszerujące szosą wojsko w Starym Rachowie.
[00:22:25] Pierwszy przyjazd do Nowej Huty, „dobre życie było”. Poznanie męża, wyrabianie dowodu osobistego w Kraśniku. Najlepsza koleżanka ze szkoły w Nowym Rachowie i Annopolu: Maria Ryfka, obie pasały krowy. Ojciec pochodził ze wsi Huta.
[00:24:52] Odkrycie otwartej żydowskiej mogiły na kirkucie pod lasem w Nowym Rachowie – dołu przysypanego wapnem. [++]
[00:28:46] Pole rodziców w Nowym Rachowie w początku wojny zaorane razem z miedzą. Zbieranie kłosów z pszenicy na polach. Zabranie krów kuzynce przez gospodarza. Wygrzebywanie kartofli zasadzonych na polu. Zabicie dobrego gospodarza we wsi i jego teściowej, ojca Heleny Puzio. [+]
[00:32:55] Szkoła w Nowym Rachowie: kałamarze w ławkach, nie było piór. Siedzenie ławkach zrobionych przez mieszkańców: deski na pieńkach. Dwie klasy uczyły się razem, nauczyciele Antoni Łabęcki i Franciszka Łabęcka. Łobuzowanie chłopców: Julek i Władek Chabscy z Huty.
[00:37:17] Przywiezienie radia do szkoły, słuchanie hejnału mariackiego. Wycieczki podczas nauki w Nowej Hucie: na Wawel, do obozu Auschwitz, opis selekcji do gazu. Trudy pracy w zawodzie tokarza.
[00:40:35] Mama boh. Zuzanna Ciastek dd. Grzesik. Zakwaterowanie podczas wysiedlenia, przynoszenie drewna na opał przez mamę. Bagnet schowany na piecu. Niesnaski z gospodynią, sołtys Kuś. Rozlokowanie mieszkańców przez Rosjan jesienią [1944]. Pomieszkiwanie rodziny u różnych sąsiadów.
[00:47:42] Dokuczliwa gospodyni, zaraziła dzieci parchem. Powrót do domu wiosną [1945]. Zamiatanie glinianej podłogi na mokro, mama piekła sama chleb. Pyszny chleb z Annopola.
[00:50:05] Praca mamy w polu – pomoc sąsiedzka. Kopanie kartofli motyką. Rodzina mieszkała w Nowym Rachowie, zapamiętana dawna nazwa lokalna: „Banki”.
[00:52:56] Żyd Pełka. Wyprawa do sklepu, sprzedaż zepsutej mąki. Mama ur. 1913 r., zmarła w Starym Rachowie. Rodzeństwo: siostra Helena starsza o 4 lata, zmarła w Wałbrzychu, brat Władysław 2 lata starszy, kierowca, żona Jadwiga, młodszy o 2 lata brat Stanisław, robił odwierty, mieszkał z mamą w Starym Rachowie. Losy Stanisława.
[01:02:18] Boh. pracowała na roli w swoim gospodarstwie (kury, świnie, kaczki), emerytura rolnicza od 60 roku życia. Działalność w Kole Gospodyń Wiejskich w Anielinie, nauka gotowania.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.