Jacek Czaputowicz (ur. 1956, Warszawa) – od końca lat 70 był współpracownikiem KOR, w latach 1980-81 jednym z liderów NZS, w 1985 roku współtwórcą WiP, w 1986 więziony przez kilka miesięcy. Po 1989 roku pracownik MSZ, w latach 1999-2006 zastępca szefa Służby Cywilnej, w latach 2008-12 dyrektor Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, od 2017 wiceminister spraw zagranicznych, a w latach 2018-20 minister spraw zagranicznych.
[00:00:15] Droga życiowa Barbary Sadowskiej – pochodziła z Mińska, ojciec Henryk Rewkiewicz ur. w 1887 r. w Mohylewie, ekonomista i księgowy, uczestnik strajku szkolnego w 1905 r. Pracował w monopolu zapałczanym, wpływowa osobistość. Ojciec czterech córek z [Józefą] dd. Karolkiewicz: Haliny (ur. 1913), Danuty, Barbary (ur. 1921), [Teresy]. Zamożny dom w Alei Róż (drugi w Klarysewie), zagraniczne guwernantki, znajomość języków obcych. Barbara ukończyła szkołę Platerek w 1938 r. Zdolności muzyczne i przywódcze Barbary.
[00:04:06] Otwarty dom Rewkiewiczów, wkład finansowy Rewkiewicza w Konkurs Chopinowski w połowie lat 20. XX w. (15 tys. zł). Przyjaźń Rewkiewicza z Żurawlewem i Zieleniewskim.
[00:06:17] Studia Sadowskiej na SGH, bujne życie towarzyskie w tym czasie. Przygotowanie rodziny do wojny. Odsprzedanie monopolu zapałczanego szwedzkiej firmie Kruger, Rewkiewicz („utalentowany działacz gospodarczy”) był tam dyrektorem. Miał poglądy propaństwowe, „raczej sanacja”.
[00:09:40] Wyjazdy wakacyjne za granicę (Francja, Włochy, Szwajcaria), otwartość Sadowskiej na inne kultury. Po wybuchu wojny opuszczenie mieszkania, przeprowadzka do Klarysewa. Pobyt u stryja Władysława Rewkiewicza przy ul. Wilczej 5, zbombardowany budynek zawalił się we wrześniu 1939 r., rodzina uratowana w piwnicy. Starsza siostra Halina Włodarczyk – jej mąż walczył przez całą wojnę w armii angielskiej.
[00:13:50] Utracony kontakt z narzeczonym (Staś Muśnicki), poznanie Michała Sadowskiego. Przystąpienie „od razu” do konspiracji, roznosiła listy po Warszawie, następnie woziła listy jako kurierka dalekobieżna BIP ZWZ, „szukała ryzyka i wyzwań”, kursy do Lublina, Krakowa (1942-43). Kryptonim „Biała Basia”.
[00:17:10] Kuzyn Michał Sadowski – łącznik WW72 (Wywiad Wschód) – przyjechał do Klarysewa, „miłość od pierwszego wejrzenia”. Przynależność członków rodziny do konspiracji. Bliskie kontakty Barbary ze stryjecznymi braćmi (Zbigniew, Jacek). Ojciec Henryk Rewkiewicz został kurierem wywiadu do Wilna, ps. „Cybulski”.
[00:21:00] Spotkania elity warszawskiej młodzieży w Klarysewie. Wyznaczenie Sadowskiej na kurierkę wywiadu do Wilna, szefowa kurierów Halina Zakrzewska „Beda”. Czterokrotne aresztowanie Sadowskiego, uciekł sprzed plutonu egzekucyjnego ostrzeżony przez kolegę. Po przesłuchaniach na Pawiaku uciekł z transportu do Auschwitz. 15 sierpnia 1944 r. aresztowany przez NKWD – trafił na 4 lata do Archangielska.
[00:24:17] Spotkanie Sadowskiej z Żukiem wiosną 1944 r. w „Pralni”. Pierwsza trasa Sadowskiej do Mińska, aresztowana przez gestapo w melinie handlarzy. Potwierdzenie tożsamości Sadowskiej wymuszone przez Sadowskiego od pracowników paramilitarnej organizacji Todt. Ślub po powrocie Sadowskiej z więzienia. [+]
[00:28:05] Poznanie Żuka w ekipie „Wschód”. Żuk pochodził z Lidy, był zdolnym oficerem artylerii, aresztowany przez Litwinów, trafił do obozu Soldau w Działdowie, a następnie na roboty do Niemiec jako rzeźnik. Stamtąd uciekł do Lidy, odnaleziony przez Franciszka Miszczaka. Jako wywiadowca obserwował transporty niemieckie jadące na front. Współpracownica Zofia Kozodój, salowa w niemieckim szpitalu.
[00:33:13] Badanie nastrojów dzięki czytaniu listów do chorych w szpitalu. Szczegółowe zadania wywiadowców, zbiorczy meldunek przygotowywany w Warszawie na temat rozmieszczenia sił niemieckich – przekazywany za pomocą Brytyjczyków Rosjanom. Przeniesienie Żuka do Wilna, w połowie 1943 r. został szefem placówki. Cichociemni Koprowski „Dąb” i Jurkiewicz „Mysz” w Wilnie.
[00:35:52] Wpadka Koprowskiego, ewakuacja wywiadowców, stracenie m.in. Jurkiewicza, ewakuacja Żuka do Warszawy z pomocą Sadowskiego drogą przez Mińsk i Brześć. Ryzykowna droga kurierska przez Małkinię – stracone łączniczki „Dziunia”, Stroińska.
[00:38:18] Po zdradzie Kalksteina-Kaczorowskiej-Świerczewskiego duże aresztowania w Warszawie. Uratowanie Zakrzewskiej. Dalsza działalność Żuka po straceniu Drobika.
[00:41:05] Nowy szef wywiadu: Iranek-Osmecki „Makary”, nowa struktura, powołanie „Pralni”. Nowe pseudonimy dowództwa na literę „B”, kurierzy na literę „C”.
[00:43:30] W ekipie „Wschód” dwaj cichociemni: Kobyliński „Hiena”, Józef Lipiński „Bryk”, „Lawina”. Sadowski był zastępcą Żuka, nieznane losy po aresztowaniu, wrócił po 4 latach. Odwiedzał Sadowską w więzieniu w Fordonie (Bydgoszcz).
[00:45:24] Ślub Żuka z Teresą Rewkiewicz. Siostra Danuta Niemirska zamieszkała z mężem w Klarysewie. Sprzedaż domu w latach 70. Przyjaźń Magdaleny, córki Sadowskiej, z Beatą, córką Żuka. Bezkompromisowość Żuka, pracowali na obrzeżach rynku pracy. Żuk był wybitnym szachistą, spędził połowę 6-letniego wyroku więzienia w izolatce – rysował mydłem szachownicę, rozwiązywał kombinacje i kompozycje szachowe (mistrz świata za kompozycję mat w dwóch ruchach).
[00:49:45] Postawa Sadowskiego w PRL, próby złamania Sadowskich i skłócenia środowiska „Liceum” przez SB. Dyskredytowanie Sadowskiej przez lata – nie miała procesu rehabilitacyjnego. Odpowiedzialność Sadowskiej za kontynuowanie działalności wywiadowczej i za los aresztowanych współpracowników. „Z tym musiała żyć”.
[00:55:00] Manipulacje i kłamstwa Różańskiego. Wspomnienie rozterek Sadowskiej przeżywanych w rodzinie, „rodzina tym żyła”. Wspieranie „Solidarności” i NZS przez Sadowską, przygotowanie do sesji marcowej na UW w 1981 r. w domu Sadowskiej. Projekt okładki „Czasu przyszłego” przez Żuka. Wspieranie studentów, w tym boh., „dla nich było oczywiste, że się siedzi”. [+]
[00:58:22] Sadowska jako babcia. Zaprzyjaźniona z rodziną Maria Hattowska. Mieszkania Sadowskich w Warszawie w al. Wyzwolenia, Żuków przy ul. Rutkowskiego (Chmielna).
[01:00:20] Nieporównywalna sytuacja pokoleń AK i „S”, milczenie jako strategia podczas przesłuchań, „odmawiam odpowiedzi”. W latach 40.-50. stosowano brutalne metody przesłuchań, tortury. Równoległe celowe wprowadzanie w błąd ubeków przez Sadowską i Żuka: fałszywe tożsamości, gubienie tropów. Nazwiska Żuka: Kowalski, Barański, Jasiński, Błachowski. [+]
[01:04:07] WiP prowadził działalność bez przemocy i pod nazwiskiem, bez konspiracji, nazwiska i adresy redaktorów nielegalnej prasy podane w stopce redakcyjnej. „Wszyscy z AK mówili” podczas przesłuchań. Weryfikowanie prawdy o przesłuchiwaniach przez gestapo na podstawie akt niemieckich (Jurkiewicz „Mysz”).
[01:06:55] Raport Sadowskiej z lat 90. Album wydany przez ABW „Dziewczyna z «Liceum»”, zawierający m.in. fotografie rodzinne – opis osób na zdjęciach.
[01:11:15] Po powrocie od Andersa (przez Pilzno, Katowice) do Krakowa (ul. Kossaka) Barbara uniknęła aresztowania przebrana za starszą siostrę Danutę (Danę). Rewkiewicz po wojnie kierował Monopolem Zapałczanym w Krakowie, potem został zdegradowany do zwykłego urzędnika. Aresztowany, osadzony w obozie w Mielęcinie.
[01:14:33] Wysoki poziom życia rodziny przed wojną (kort tenisowy, samochód), Sadowska umiała prowadzić.
[01:17:02] Fotografie z czasu wojny, ślub Sadowskich w kościele jezuitów przy ul. Rakowieckiej 28 stycznia 1944 r., „po powrocie z aresztu z gestapo”.
[01:19:40] Zdjęcie okładkowe albumu – w mundurze 2 Korpusu, przydzielonym we Włoszech. Równolegle z warszawskim procesem grupy „Liceum” odbywał się proces w Wilnie (ZSRR), 70 osób: wysokie wyroki, powyżej 10 lat zesłania. Grupa „Cegielnia” (dowódcy Światłowicz „Pazur” i Sikora „Wichura”) miała rozszerzać działalność wywiadowczą na wschód (Smoleńsk). Zmiana nazwy na „Auszre” (po litewsku jutrzenka)
[01:23:29] Książka Łukasza Żuka „Henryk Rewkiewicz. Opowieść rodzinna”, Nagroda im. Henryka Rewkiewicza przyznawana na Konkursie Chopinowskim. Sylwetka Bolesława Zieleniewskiego, kuriera „Pralni” i „Liceum” do Paryża, jeździł przebrany za oficera niemieckiego, anegdota o nim „Agatona”.
[01:27:04] Wyrok Zieleniewskiego, półroczne przepustki w 1948, 1950, 1951 r. Silna pozycja Sadowskiej w wywiadzie AK i w rodzinie, „była duszą i sprężyną napędową”, „to wszyscy wiedzieli”.
[01:29:10] Wyjazd Sadowskiej i Żuka do Włoch drogą „Konrada” (Katowice, Pilzno, Regensburg). Rozważania o uprawnieniach Rzepeckiego po wojnie. Kobyliński „Hiena”, cichociemny, przedwojenny policjant, szkolił wywiadowców z zachowania podczas przesłuchań. Kontakty w Regensburgu: Jerzy Kozarzewski „Konrad”, mjr Bogdan Biernacki „Mikołaj” z Brygady Świętokrzyskiej. Porozumienie Brygady Świętokrzyskiej z Andersem o współpracy wywiadowczej. [+]
[01:34:17] Droga samochodem przez Alpy (Sadowska za kierownicą), przyjazd Sadowskiej i Żuka do Ankony, mijane po drodze obozy dla polskich żołnierzy, podejrzany osobnik widziany wcześniej w Klarysewie.
[01:36:50] Powrót w połowie października [1945] z dyspozycją dalszej działalności wywiadowczej od Bąkiewicza i Kijaka. Spotkanie z Andersem. Przeszkolenie z szyfrów, obsługi radiostacji, przewożenia rzeczy, otrzymane 4 tys. dolarów na miesiąc działalności.
[01:39:00] Droga powrotna: zawieziona do Regensburga radiostacja, dokumenty repatriacyjne, wrócili jako repatrianci. Odwiedziny Jakubisiaka, powrót przez Kraków do Warszawy. Spotkanie wznawiające działalność. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..