Leontia Kownacka (ur. 1952, Łozowoje, Kazachstan) – jej rodzice zostali deportowani do Kazachstanu w 1936 roku ze wsi Tyszowka w obwodzie żytomierskim. W 1960 roku Leontia Kownacka poszła do pierwszej klasy szkoły w Łozowoje. Po śmierci ojca przewała naukę w X klasie i przez cztery lata pracowała w fabryce porcelany koło Celinogradu (obecnie Astana). W 1986 roku zamieszkała z mężem w miejscowości Żaltyr, tu przez 25 lat, do emerytury, pracowała w elewatorze zbożowym jako operatorka podnośnika. W 2020 roku Leontia Kownacka, jej siostra oraz córka z rodziną przeprowadzili się do Polski w ramach repatriacji i zamieszkali w Środzie Wielkopolskiej.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1952 r. w Łozowoje (13 toczka).
[00:00:22] W 1936 r. rodzice zostali wywiezieni z Żytomierszczyzny do Kazachstanu – długa podróż. Zesłańców zostawiono w stepie, gdzie musieli budować ziemianki. Wiele dzieci zmarło po przesiedleniu. Śnieżne zimy i burany w Kazachstanie. Każdego dnia trzeba było meldować się w komendanturze [+]. Boh. miała pięcioro rodzeństwa, jadąc do Polski zabrała siostrę urodzoną w 1949 r. Przyjechała też córka z mężem i dwiema wnuczkami.
[00:04:12] W sąsiedniej wsi Ondiris mieszkali Kazachowie, z którymi wymieniano odzież na żywność. Ojca zabrano na front i nie było go przez sześć lat, matka została z małymi dziećmi – pomoc Kazachów. W Łozowoje mieszkali także Niemcy, w latach 50. przywieziono Białorusinów. Polacy przeważali w czterech sąsiednich wioskach: Priiszemka, Łozowoje, Pierwomajka i Kamyszenka.
[00:06:04] Rodzina długo mieszkała w ziemiance – stan domu po deszczu. Matka piekła chleb, potem nie mogła przywyknąć do kupowania go w sklepie. Wyrób kiziaków. Siano przewożono łódką z drugiego brzegu rzeki Iszym. Starsza siostra pracowała w kołchozie jako dojarka – warunki pracy. [+]
[00:08:13] We wsi mieszkali Polacy i Niemcy, od lat 50. Białorusini, potem pojawili się Kazachowie. W 1960 r. boh. poszła do pierwszej klasy. Budynek szkoły był wzniesiony z glinianej cegły. Nauczycielką była Walentyna Kłosowska. Pogoda w Kazachstanie. Niedaleko był ogród kołchozu, w którym uprawiano pomidory i ogórki. Kołchoz w Łozowoje był drugim oddziałem kołchozu w Pierwomajce. Gdy boh. była w X klasie, zmarł ojciec – przerwanie nauki i podjęcie pracy w fabryce porcelany koło Celinogradu. Produkowano tam naczynia, zastawy stołowe – stanowisko pracy, uciążliwe dojazdy.
[00:11:30] Po ślubie rodzina zamieszkała w Żaltyrze i tu boh. przez 25 lat, do emerytury, pracowała w elewatorze jako operatorka podnośnika. Specyfika pracy latem i zimą, płace dla robotników. Kupno i remont domu. Jednym z powodów zatrudnienia w elewatorze była możliwość zakupu otrąb i mąki w niższych cenach. Ochrona elewatora przez milicjantów. W 2010 r. boh. odeszła na emeryturę, dyrekcja podarowała jej telewizor na pożegnanie z zakładem. [+]
[00:16:33] Sytuacja w zakładzie pracy po rozpadzie ZSRR. W czasie kryzysu pracownicy nie dostawali pieniędzy, ale talony, za które otrzymywali potrzebne towary.
[00:18:50] Do Polski zabrano siostrę boh., która pracowała w magazynach zbożowych. Dokumenty na wyjazd złożono w 2011 r. Gdy przyszło zaproszenie, zięć nie chciał wyjechać, potem pojawił się koronawirus. Sprzedaż rzeczy przed wyjazdem. Zakup samochodu po przyjeździe do Polski.
[00:20:52] W domu obchodzono polskie święta religijne. Kobiety ze wsi zbierały się na wspólnej modlitwie. W Kamyszence była cerkiew i część ludzi z okolicy tam jeździła. IX i X klasa były w szkole w Pierwomajce i uczniowie chodzili 6 kilometrów piechotą.
[00:22:18] Odczucia po otrzymaniu pozwolenia na wyjazd do Polski. Wspomnienie surowych zim w Kazachstanie. Wnuczka przed wyjazdem uczyła się języka polskiego. Jednym z powodów wyjazdów mieszkańców Żaltyra było zamykanie zakładów pracy, w tym młyna. Załatwianie spraw przed wyjazdem i w Polsce, emerytura boh. Zięć pracował w Kazachstanie w warunkach niebezpiecznych dla zdrowia.
[00:26:48] Zmiany nazwy stolicy Kazachstanu. Dobre relacje z sąsiadami. Dawniej wesela odbywały się w domach, teraz wynajmuje się restauracje.
[00:28:48] Z rodziną miał wyjechać brat boh., ale zmarł. Egzamin na „Kartę Polaka”. Długie oczekiwanie na wyjazd. Przylot repatriantów do Polski rejsem specjalnym. Po odejściu na emeryturę boh. przeprowadziła się do Astany, gdzie mieszkała zamężna córka. Wyjazdy na groby rodzinne. Życie ludzi, którzy zostali w Łozowoje i Żaltyrze.
[00:32:20] Siostra, która także przyjechała do Polski pracowała w magazynie zbożowym. Po repatriacji podjęto naukę języka polskiego. Wiele osób zamieszkało w Poznaniu. Kwarantanna po przyjeździe związana z koronawirusem.
[00:34:37] Relacje między sąsiadami różnych narodowości w Łozowoje. Przyjazdy ludzi, którzy zasiedlali nieużytki w stepie. Mąż starszej siostry przyjechał do Kazachstanu w czasie akcji zagospodarowywania ugorów w 1954 r. Przyjazdy ludzi, głównie z Białorusi, były dobrowolne. Później we wsi zamieszkała rodzina Inguszy. Niemcy byli katolikami, ale modlono się oddzielnie w swoich językach.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.