Antoni Brzeziński (ur. 1954, Szortandy, Kazachstan) urodził się w rodzinie Polaków, deportowanych w 1936 roku z obwodu chmielnickiego na Ukrainie do Kazachstanu. W 1971 roku ukończył dziesięcioklasową szkołę w Szortandach, a potem pracował jako fotoreporter w miejscowej gazecie „Znamia Oktiabria”. W 1973 roku został powołany do wojska, szkołę podoficerską ukończył w Charkowie, a potem służył w stacji radarowej w Maniewiczach. Po wyjściu z wojska ukończył klasę fotoreportażu w szkole poligraficznej w Ufie i wrócił do zawodu fotoreportera. W 1981 roku zaczął prowadzić kursy fotografii dla młodzieży w Ośrodku Młodych Techników, a potem do 1991 roku był dyrektorem placówki. W latach 90. studiował zaocznie pedagogikę w Celinogradzie. Po rozpadzie Związku Radzieckiego, gdy ośrodek zamknięto, był przez 12 lat dyrektorem drukarni. W 2004 roku repatriował się do Polski i zamieszkał w Krotoszynie, tu pracował w drukarni, w Urzędzie Miasta oraz w firmie „Jotkel” produkującej metalowe wyposażenie warsztatów. Obecnie mieszka w Poznaniu.
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1954 r. w Szortandach w Kazachstanie. [00:00:15] Rodzice boh. zostali w 1936 r. deportowani z Ukrainy do Szortandów w Kazachstanie. Rodzice przyjechali do Kazachstanu jako dzieci, ojciec miał osiem, a matka sześć lat. Ojciec miał ośmioro rodzeństwa – trudne warunki życia po przesiedleniu. Zesłańcy mieszkali w zbudowanych przez siebie ziemiankach.
[00:01:50] Rodzice pobrali się w 1953 r. i rozpoczęli budowę domu – trudności ze zdobywaniem materiałów. Budowę zakończono rok po narodzinach boh. – jego „przeszkadzanie” w budowie i „pomoc” nienarodzonego brata. Rodzice 20 lat przeżyli pod komendanturą – codzienny obowiązek meldowania się, brak możliwości wyjazdu. Na początku w Szortandach były tylko ziemianki. Rodzice zbudowali dom na końcu wsi, zimą w czasie buranów często na podłodze spali kierowcy z firmy transportowej.
[00:05:40] Zabawy dzieciaków. W 1961 r. boh. poszedł do pierwszej klasy, naukę w szkole dziesięciolatce ukończył w 1971 r. W Szortandach mieszkali ludzie różnych narodowości, m.in. Ukraińcy, Czeczeni, Gruzini, Rosjanie – wzajemne relacje. W klasie byli Polacy, Niemcy i Kazachowie. Po 1956 r. Polacy zaczęli budować domy. Dziadek i stryj wyjechali na Ukrainę, ale ich dom był zniszczony, więc wrócili do Kazachstanu. Niektóre rodziny w Szortandach mieszkały w barakach.
[00:09:10] Po ukończeniu szkoły boh. podjął pracę w redakcji gazety „Znamia Oktiabria” jako fotoreporter. W 1973 r. poszedł do wojska i służył na Ukrainie. Przez pół roku odbywał w Charkowie szkolenie dla operatorów telekomunikacji. Potem przez półtora roku boh. był w służbie granicznej w Maniewiczach, gdzie była stacja radarowa.
[00:10:35] Kolega z X klasy Leonid Herzog, Niemiec, przyniósł do szkoły aparat fotograficzny i boh. zainteresował się fotografią. Kolega sam wywoływał filmy i robił odbitki. Boh. kupił aparat „Smiena 8”. W gazecie nie było fotoreportera i znajomy redaktor zaproponował mu pracę. Pierwszy fotoreportaż dotyczył żniw i przodujących kombajnistów. Boh. pracował w gazecie przez 10 lat – częste wyjazdy w teren, do kołchozów i fabryk. Gazeta wychodziła trzy razy w tygodniu – przydział zadań przez redaktora naczelnego. Początkowo boh. miał ciemnię w domu. [+]
[00:15:03] Gdy boh. rozpoczynał pracę w 1971 r. nie było jeszcze Instytutu im. Barajewa, ale był barak, w którym mieściły się laboratoria. Jednym z pracowników był założyciel instytutu Władimir Kuźmin. W instytucie zajmowano się ulepszaniem ziaren zbóż – nowe odmiany pszenicy, owsa jęczmienia i ziemniaków. Powstanie Instytutu Badań Naukowych Rolnictwa Zbożowego im. Aleksandra Barajewa, który przez wiele lat był szefem placówki. Boh. robił fotoreportaże o pracownikach instytutu i ich pracy.
[00:17:40] Boh. robił fotoreportaże w szkołach, przedszkolach i fabrykach. Po wyjściu z wojska pojechał do Ufy w Baszkirii, gdzie była szkoła poligraficzna i uczył się w klasie fotoreportażu. Uczniowie pochodzili m.in. z Afryki.
[00:19:05] W wojsku boh. służył w obronie przeciwlotniczej, jako operator radaru obserwował samoloty wlatujące z zachodu w przestrzeń powietrzną Ukraińskiej SRR. Przydział do jednostki po ukończeniu szkoły podoficerskiej w Charkowie – boh. zaczynając służbę w Maniewiczach był młodszym sierżantem, kończył ją jako starszy sierżant.
[00:21:08] Po powrocie z wojska boh. wrócił do pracy w redakcji i pracował jako fotoreporter do 1981 r. Potem w Ośrodku Młodych Techników uczył młodzież fotografii. W latach 1981-1991 był dyrektorem placówki – początkowe trudności lokalowe. Program zajęć z fotografii. W ośrodku było koło modelarzy, gdzie robiono jednostki pływające, także podwodne, które latem puszczano na rzece. Inna grupa robiła modele samolotów. Udziały w corocznych wystawach modelarskich w Celinogradzie. Potem powstało kółko, gdzie robiono modele sprzętu rolniczego – jeden z modeli traktora starego typu pojechał na wystawę do Moskwy i już tam został. W ośrodku było też koło radioamatorów [+]. Po rozpadzie ZSRR skończyły się fundusze dla ośrodka, który zamknięto. Boh. został dyrektorem drukarni i pracował tam przez 12 lat, do wyjazdu do Polski w 2004 r.
[00:26:50] Z Ukrainy przyjechał polski ksiądz i rozpoczęto budowę kościoła w Szortandach. W budowie pomagali mieszkańcy, w tym boh., jego brat i ojciec.
[00:28:40] Boh. dowiedział się o możliwości wyjazdu do Polski i w 2000 roku złożył odpowiednie dokumenty. Syn Aleksander po ukończeniu dziesięciu klas pojechał na egzamin, który w Kokczetawie przeprowadzali profesorowie z Polski – studia na Politechnice we Wrocławiu. Po studiach mieszkał i pracował w Malborku. Boh. czekał na wyjazd cztery lata, w tym czasie uczył się polskiego. Dziadkowie boh. podtrzymywali polskie tradycje, gdy żyli w domu mówiono po polsku – skutki nauki w radzieckiej szkole.
[00:33:30] Na początki lat 90. boh. studiował zaocznie pedagogikę w Celinogradzie. Okoliczności śmierci brata 1 kwietnia 1991 r. Upadek ZSRR – brak elektryczności przez cztery miesiące. Prąd był tylko w nocy, więc wtedy drukarnia pracowała. Wiele osób w tym czasie wyjeżdżało – wyjazdy do Niemiec, Rosji.
[00:37:50] Syn zamieszkał w Polsce i boh. także chciał się przeprowadzić. W 2004 roku boh. przyjechał do Krotoszyna i mieszkał tam przez cztery lata. Pracował początkowo w drukarni, potem w Urzędzie Miasta zajmował się obiegiem korespondencji. Pracował też w firmie Jotkel robiącej metalowe meble – praca na japońskiej obrabiarce.
[00:40:58] W Szortandach mieszka brat i krewni, którzy nie chcieli przeprowadzić się do Polski – wyjazdy do Kazachstanu. Córka z rodziną przyjechała do Polski w roku 2010. Życie w Szortandach w czasach radzieckich – budownictwo, praca. Wiele osób, w tym Niemców, pracowało w fabryce mebli.
[00:43:35] Program nauczania w szkole w Ufie – zajęcia terenowe, uczniowie mieli pozwolenia na wejścia do zakładów pracy i fotografowanie pracowników. Boh. robił zdjęcia w cyrku i teatrze. Gdy pracował w Ośrodku Młodych Techników, kupiono kamerę wideo – filmowanie uroczystości szkolnych i wzorowych uczniów.
[00:46:50] Boh. robił zdjęcia głównie podczas oficjalnych uroczystości i nie podejmował niewygodnych tematów. Wspomnienie katastrofy kolejowej, w czasie której wagony z ropą spadły z mostu do rzeki – skutki zatrucia wody. Boh. nie robił zdjęć w miejscu katastrofy, ponieważ było to zabronione [+]. Archiwum fotograficzne boh. zostało w domu brata w Kazachstanie.
[00:49:42] Boh. nie znał agronoma Jana Gajewskiego, który czynił starania o naukę języka polskiego w szkołach.
[00:50:38] Boh. fotografował jedynie sukcesy pracowników Instytutu im. Barajewa. Polacy i Niemcy przesiedleni w stepy nieśli ze sobą inną kulturę – budowa domów, sadzenie drzew. Wpływ przesiedleńców na rolnictwo w Kazachstanie.
[00:53:37] Przed wybudowaniem kościoła zbierano się na modlitwy w domach. Gdy boh. był mały, przyjechał ksiądz z Ukrainy – tajny chrzest nocą w domu dziadka. Rodzice brali udział w tajnych nabożeństwach. Msze w kościele w Szortandach. W gazecie nie poruszano tematów religijnych.
[00:56:00] Do Instytutu im. Barajewa przyjeżdżało wiele delegacji – fotografie propagandowe. Na początku lat 60. w Kazachstanie był z wizytą Chruszczow – tłumy w czasie jego przejazdu przez Szortandy. Dyrektorem przodującego kołchozu im. „18 Lat Kazachstanu” był Koreańczyk Kandychan, przyjeżdżało tam wiele delegacji. W okolicznych kołchozach i sowchozach pracowało wielu Koreańczyków. Koreańska kuchnia.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.