Czepiel Genowefa Krystyna

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0008

14 i 17 marca 2018, Birmingham

01:19:00

Genowefa Krystyna Czepiel z domu Lezgold, córka osadnika wojskowego z Reduty koło Grodna. Jej ojciec został aresztowany we wrześniu 1939. Ona wraz z mamą i dwiema młodszymi siostrami (3-letnią Renatą i 7-letnią Jadwigą) została zesłana za Ural 10 lutego 1940 (Czarnuszka, okolice Dobrianki, Kraj Permski). Opowiada o współczuciu i pomocy żołnierzy radzieckich podczas pakowania się rodziny, a także o transporcie i pierwszych dniach na Syberii.

[00:01] [brak metryki] Reduta, miejsce dzieciństwa. Wybuch wojny, aresztowanie ojca. Uszycie kożuchów, ciepłych butów, czapek, które uratowały życie całej rodzinie
[00:05:00] 10 lutego 1940, „było pięknie…”, deportacja. Mama prosi: „zabieraj książki, elementarz…”. Pomoc żołnierzy przy pakowaniu. Matka prosi o pozwolenie pójścia do rodziców, „nie lzia”. Wskazówki od żołnierzy, co zabrać. Zabierają świeżo upieczone chleby
[00:11:00] Transport do punktu zbornego, saniami 7 km. Mama namawia ją do ucieczki: „wychodź stąd, wychodź, ocalisz siebie”, „gdzie mama, tam i ja”
[00:12:00] Warunki podróży, opis wagonów. 2 tygodnie podróży do Dobrianki. Siostra nie chce jeść suchego chleba
[00:16:00] Umieranie ludzi nieprzygotowanych do podróży, zostawianie zwłok przy torach
[00:17:00] Przybycie do Dobrianki. Rosjanie chcą oddzielić dzieci od rodzin – potem okazuje się, że dla dzieci był ciepły barak
[00:19:00] Podróż 100 km saniami do miejsca docelowego. Opis baraku, gdzie zamieszkali. Pierwszy nocleg, śpią w ubraniach
[00:21:00] Matka pracuje przy wyrębie tajgi, pani Genowefa opiekuje się dwiema małymi siostrami. Głód, siostra prosi o chleb zostawiony na kolację
[00:24:00] Prosi o resztki w kuchni dla koniuszych, dostaje
[00:25:00] Uczy 7-letnią siostrę Jadzię. Sama uczy się języka rosyjskiego i jest w stanie napisać list do babci
[00:28:00] Zimno w barakach, umieranie ludzi. Koleżanka Krysia umiera na zapalenie płuc koleżanki Krysi, rozpacz matki
[00:30:00] Praca matki, ze zmęczenia nie chce jeść. Pani Genowefa dostaje trochę jedzenia od Rosjanek, karmi matkę, prosi, żeby jadła
[00:33:00] Stosunek komendanta obozu do deportowanych
[00:34:00] Żona komendanta obozu przychodzi do nich, prosi o ochrzczenie jej umierającego dziecka. Matka pani Genowefy chrzci. Dziecko przeżyło. Ciąg dalszy tej historii – po ogłoszeniu amnestii przed podróżą saniami żona komendanta daje matce pani Genowefy sznur i radzi, by przywiązać dzieci do sań, żeby nie wypadły i nie zginęły
[00:39:00] Podróż saniami po ogłoszeniu amnestii. Rosjanki mówią im o Polakach, którzy byli wcześniej na zesłaniu. Znaki, krzyżyki na drzewach
[00:40:00] Ogłoszenie amnestii. Ojciec pani Genowefy szuka rodziny, przyjeżdża do nich po miesięcznej podróży
[00:43:00] Przybycie ojca, powitanie. Ojciec niepodobny do siebie. Stosunek sióstr do ojca, „ja się boję tego starego dziadka”. Opis wcześniejszego pobytu ojca w Archangielsku
[00:48:00] Amnestia, „byliśmy wolni jechać”. Ojciec próbuje wstąpić do polskiego wojska
[00:50:00] „Potem zaczęła się nasza wędrówka po świecie”. Teheran, ojciec wstępuje do wojska do saperów
[00:53:00] Historia niebieskej sukienki z męskiej koszuli: ojciec losuje z darów dużą koszulę męską, a pani Genowefa szyje z tej koszuli sukienkę dla siebie, guziki robi z muszelek
[00:58:00] Rozstanie z ojcem, idącym na front. Matka z córkami jadą do Ugandy, w Afryce spędzają 5,5 lat
[01:01:00] Nauka w gimnazjum i liceum polskim w Ugandzie (dyrektorka Bór-Komorowska). Nauka w liceum w Grendon Hall pod Londynem. Wypracowanie o pogodzie
[01:08:00] Obóz Koja w Ugandzie. Przybycie do Wielkiej Brytanii, starania o podjęcie nauki w polskim gimnazjum, z 32 uczennic skończyła połowa, w tym pani Genowefa więcej...
mniej

Saramonowicz Wojciech
Rajter Justyna

Czerniak Grzegorz

Film