Ludmiła Dębicka (ur. 1946, Akmolińsk) – jej dziadków w 1936 roku deportowano z Ukrainy do wsi Pierwomajka w Kazachstanie. Ludmiła Dębicka pierwsze lata życia spędziła u dziadków w Pierwomajce, potem matka zabrała ją do Karagandy. Ze względu na sytuację rodzinną chodziła do szkół w Pierwomajce i Karagandzie. Po ukończeniu szkoły wyjechała do krewnej mieszkającej w Kijowie i studiowała w Instytucie Finansów i Ekonomii. Po ukończeniu studiów skierowano ją do pracy w instytucie w Celinogradzie, gdzie pracowała w dziale księgowości. Przez lata pracy w różnych zakładach awansowała do stanowiska głównej księgowej. Po ślubie mieszkała i pracowała w Karagandzie, tam urodziły się jej dwie córki. Po rozwodzie wróciła z dziećmi do Celinogradu. W 2020 roku repatriowała się wraz ze starszą córką do Polski.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1946 r. w Akmolińsku.
[00:00:25] W 1936 r., gdy rodzinę z piątką dzieci deportowano z Ukrainy, matka miała 10 lat. W Kazachstanie urodziła się jeszcze czwórka rodzeństwa. Rodzinę wywieziono w step i tam zesłańcy musieli budować ziemianki. Boh. urodzona dziesięć lat później spędziła dzieciństwo w ziemiance. Początki sowchozu i wsi Pierwomajka. Gdy matka skończyła 18 lat, zabrano ją do trudarmii, tam zaszła w ciążę. Boh. nie pytała matkę o ojca.
[00:03:08] Warunki w wagonie w czasie przesiedlenia. Zwłoki zmarłych chowano w czasie postojów pociągu. Klimat w Kazachstanie, trzyletni brat matki zmarł po przesiedleniu. [+]
[00:04:54] Matkę wcielono do trudarmii i zabrano do Karłagu w Karagandzie. Matce i jej koleżance udało się uciec – droga nocami na piechotę do Pierwomajki. Po powrocie do domu matkę aresztowano i wysłano do pracy w cegielni. [+]
[00:06:30] Gdy boh. miała dwa lata, matka wyszła za mąż, ojczym nie chciał dziecka i boh. trafiła do dziadków, którzy mieli własne dzieci. Po śmierci babci dziadek oddał sześcioletnią boh. matce, która mieszkała w Karagandzie i miała już drugą córkę. Dziadek był bardzo pracowity, zbudował dom w Pierwomajce. Najmłodsza córka dziadków była rówieśnicą boh. – głód w domu. Boh. mieszkając u dziadków nie wiedziała, że nie są jej rodzicami – przyjazd matki – wyjazd do Karagandy. Ojczym bił boh. [+]
[00:10:15] Zabudowa Karagandy – ziemianki, kopalnie – czarny śnieg zimą, wygląd górników. Boh. mieszkała u różnych członków rodziny i nie miała radosnego dzieciństwa. Chodziła do szkoły w Karagandzie i Pierwomajce. W Kijowie mieszkała siostra babci i boh. wyjechała do niej po skończeniu szkoły, tu podjęła studia w Instytucie Finansów i Ekonomii. Córka boh. ukończyła psychologię, a potem drugie studia i pracuje jako główna księgowa.
[00:13:58] Wrażenia po przyjeździe do Kijowa, warunki u siostry babci. W Pierwomajce mieszkali Polscy i Niemcy. Boh. wyrabiając dokumenty wpisała narodowość rosyjską. Po przesiedleniu w 1936 Polaków nazywano „wrogami ludu”. W domu dziadków mówiono po polsku i boh. znała język jako dziecko. Po śmierci babci dziadek ożenił się drugi raz z Polką, która miała troje dzieci. Obchodzenie katolickich świąt – robienie kutii na Boże Narodzenie, której smak boh. pamięta do dziś.
[00:17:18] Charakter boh. ukształtowany przez trudne dzieciństwo. Po skończeniu studiów skierowano ją do Kazachstanu. W czasie studiów boh. lubiła finanse, a dwójki miała z historii. Początkowe trudności po przyjeździe do Kijowa – czas na studiach, niewielkie stypendium boh. oddawała babci.
[00:21:18] Boh. po studiach wyjechała do Celinogradu i pracowała w instytucie, w którym zajmowano się zagospodarowywaniem nieużytków, początkowo jako uczennica w dziale księgowości. Zmiana pracy – stopniowe awanse aż do stanowiska głównej księgowej. W Celinogradzie mieszkała matka ojczyma i boh. wyjmowała u niej pokój. Celinograd wyglądał w tym czasie jak duża wieś – warunki życia.
[00:26:02] Boh. miała narzeczonego, który był jedynakiem i pochodził z rodziny lekarzy, niestety nie spodobała się przyszłych teściom. Wyszła za mąż mając 24 lata – skromny ślub. Po ślubie mieszkano w Karagandzie, tu urodziły się dwie córki. Mąż nie miał wykształcenia, był górnikiem i pracował w kopalni.
[00:30:55] Boh. była zahartowana trudnościami życiowymi i nie odczuła rozpadu Związku Radzieckiego. Nie straciła w tym czasie pracy. Początkowo mieszkano w jednopokojowym mieszkaniu, po narodzinach drugiej córki rodzina dostała trzy pokoje na piątym piętrze. Boh. rozwiodła się i miała kłopoty z młodszą córką – zamiana na mieszkanie w Celinogradzie. Zamiana na dwa mniejsze mieszkania.
[00:36:00] Siostrzeniec Olszewski zainteresował się repatriacją i powiedział o tym starszej córce boh., która chciała wyjechać. Boh. miała wysoką emeryturę, mieszkanie, nie chciała zmian. Dokumenty na wyjazd złożono w 2018 r., przyjechano do Polski wiosną 2020. Córki, zapisane w dokumentach jako Rosjanki, wiedziały, że matka jest Polką – obchodzenie w domu katolickich świąt. Przed wyjazdem boh. chodziła na kurs języka polskiego.
[00:42:03] Boh. zaczęła chodzić do kościoła, gdy została emerytką, namawiała ją do tego matka. Wrażenia w czasie pierwszych mszy. Tłumaczenie dokumentów na język polski. Boh. nie była wcześniej w Polsce – sytuacja rodzinna, młodsza córka została w Kazachstanie. Wrażenia po przyjeździe. Boh. i córka nie mogą sprzedać mieszkań w Astanie. Nikt z rodziny matki nie repatriował się do Polski, ale dokumenty na wyjazd złożył brat przyrodni. W grupie uczącej się polskiego było 45 osób.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.