Dębicka Ludmiła

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1189

26 czerwca 2020, Środa Wielkopolska

0:47

Ludmiła Dębicka (ur. 1946, Akmolińsk) – jej dziadków w 1936 roku deportowano z Ukrainy do wsi Pierwomajka w Kazachstanie. Ludmiła Dębicka pierwsze lata życia spędziła u dziadków w Pierwomajce, potem matka zabrała ją do Karagandy. Ze względu na sytuację rodzinną chodziła do szkół w Pierwomajce i Karagandzie. Po ukończeniu szkoły wyjechała do krewnej mieszkającej w Kijowie i studiowała w Instytucie Finansów i Ekonomii. Po ukończeniu studiów skierowano ją do pracy w instytucie w Celinogradzie, gdzie pracowała w dziale księgowości. Przez lata pracy w różnych zakładach awansowała do stanowiska głównej księgowej. Po ślubie mieszkała i pracowała w Karagandzie, tam urodziły się jej dwie córki. Po rozwodzie wróciła z dziećmi do Celinogradu. W 2020 roku repatriowała się wraz ze starszą córką do Polski.

[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1946 r. w Akmolińsku.
[00:00:25] W 1936 r., gdy rodzinę z piątką dzieci deportowano z Ukrainy, matka miała 10 lat. W Kazachstanie urodziła się jeszcze czwórka rodzeństwa. Rodzinę wywieziono w step i tam zesłańcy musieli budować ziemianki. Boh. urodzona dziesięć lat później spędziła dzieciństwo w ziemiance. Początki sowchozu i wsi Pierwomajka. Gdy matka skończyła 18 lat, zabrano ją do trudarmii, tam zaszła w ciążę. Boh. nie pytała matkę o ojca.
[00:03:08] Warunki w wagonie w czasie przesiedlenia. Zwłoki zmarłych chowano w czasie postojów pociągu. Klimat w Kazachstanie, trzyletni brat matki zmarł po przesiedleniu. [+]
[00:04:54] Matkę wcielono do trudarmii i zabrano do Karłagu w Karagandzie. Matce i jej koleżance udało się uciec – droga nocami na piechotę do Pierwomajki. Po powrocie do domu matkę aresztowano i wysłano do pracy w cegielni. [+]
[00:06:30] Gdy boh. miała dwa lata, matka wyszła za mąż, ojczym nie chciał dziecka i boh. trafiła do dziadków, którzy mieli własne dzieci. Po śmierci babci dziadek oddał sześcioletnią boh. matce, która mieszkała w Karagandzie i miała już drugą córkę. Dziadek był bardzo pracowity, zbudował dom w Pierwomajce. Najmłodsza córka dziadków była rówieśnicą boh. – głód w domu. Boh. mieszkając u dziadków nie wiedziała, że nie są jej rodzicami – przyjazd matki – wyjazd do Karagandy. Ojczym bił boh. [+]
[00:10:15] Zabudowa Karagandy – ziemianki, kopalnie – czarny śnieg zimą, wygląd górników. Boh. mieszkała u różnych członków rodziny i nie miała radosnego dzieciństwa. Chodziła do szkoły w Karagandzie i Pierwomajce. W Kijowie mieszkała siostra babci i boh. wyjechała do niej po skończeniu szkoły, tu podjęła studia w Instytucie Finansów i Ekonomii. Córka boh. ukończyła psychologię, a potem drugie studia i pracuje jako główna księgowa.
[00:13:58] Wrażenia po przyjeździe do Kijowa, warunki u siostry babci. W Pierwomajce mieszkali Polscy i Niemcy. Boh. wyrabiając dokumenty wpisała narodowość rosyjską. Po przesiedleniu w 1936 Polaków nazywano „wrogami ludu”. W domu dziadków mówiono po polsku i boh. znała język jako dziecko. Po śmierci babci dziadek ożenił się drugi raz z Polką, która miała troje dzieci. Obchodzenie katolickich świąt – robienie kutii na Boże Narodzenie, której smak boh. pamięta do dziś.
[00:17:18] Charakter boh. ukształtowany przez trudne dzieciństwo. Po skończeniu studiów skierowano ją do Kazachstanu. W czasie studiów boh. lubiła finanse, a dwójki miała z historii. Początkowe trudności po przyjeździe do Kijowa – czas na studiach, niewielkie stypendium boh. oddawała babci.
[00:21:18] Boh. po studiach wyjechała do Celinogradu i pracowała w instytucie, w którym zajmowano się zagospodarowywaniem nieużytków, początkowo jako uczennica w dziale księgowości. Zmiana pracy – stopniowe awanse aż do stanowiska głównej księgowej. W Celinogradzie mieszkała matka ojczyma i boh. wyjmowała u niej pokój. Celinograd wyglądał w tym czasie jak duża wieś – warunki życia.
[00:26:02] Boh. miała narzeczonego, który był jedynakiem i pochodził z rodziny lekarzy, niestety nie spodobała się przyszłych teściom. Wyszła za mąż mając 24 lata – skromny ślub. Po ślubie mieszkano w Karagandzie, tu urodziły się dwie córki. Mąż nie miał wykształcenia, był górnikiem i pracował w kopalni.
[00:30:55] Boh. była zahartowana trudnościami życiowymi i nie odczuła rozpadu Związku Radzieckiego. Nie straciła w tym czasie pracy. Początkowo mieszkano w jednopokojowym mieszkaniu, po narodzinach drugiej córki rodzina dostała trzy pokoje na piątym piętrze. Boh. rozwiodła się i miała kłopoty z młodszą córką – zamiana na mieszkanie w Celinogradzie. Zamiana na dwa mniejsze mieszkania.
[00:36:00] Siostrzeniec Olszewski zainteresował się repatriacją i powiedział o tym starszej córce boh., która chciała wyjechać. Boh. miała wysoką emeryturę, mieszkanie, nie chciała zmian. Dokumenty na wyjazd złożono w 2018 r., przyjechano do Polski wiosną 2020. Córki, zapisane w dokumentach jako Rosjanki, wiedziały, że matka jest Polką – obchodzenie w domu katolickich świąt. Przed wyjazdem boh. chodziła na kurs języka polskiego.
[00:42:03] Boh. zaczęła chodzić do kościoła, gdy została emerytką, namawiała ją do tego matka. Wrażenia w czasie pierwszych mszy. Tłumaczenie dokumentów na język polski. Boh. nie była wcześniej w Polsce – sytuacja rodzinna, młodsza córka została w Kazachstanie. Wrażenia po przyjeździe. Boh. i córka nie mogą sprzedać mieszkań w Astanie. Nikt z rodziny matki nie repatriował się do Polski, ale dokumenty na wyjazd złożył brat przyrodni. W grupie uczącej się polskiego było 45 osób.
mehr...
weniger

Panto Dymitr

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film