Halina Warchoł z d. Derlatka (ur. 1932, Zwoleń) wychowała się w rodzinie zamieszkałej w Zwoleniu na Mazowszu, a jej ojciec był właścicielem młyna. W 1944 roku ukończyła miejscową szkołę podstawową, a następnie uczęszczała do gimnazjum (1945-48) oraz liceum (1948-1950). Należała do Związku Harcerstwa Polskiego. Po maturze dostała się do Akademii Medycznej w Warszawie, gdzie studiowała na wydziale stomatologii w latach 1950-1954. Po studiach pracowała jako stomatolog w publicznych placówkach oraz prowadziła prywatną praktykę.
[00:00:06] Przedstawienie się boh., dzieciństwo, z rodzicami mieszkała poza miastem, była jedynaczką. Rodzicom zależało, by córka kontynuowała naukę, wysłali ją na tajne nauczanie. Podczas zajęć geografii na podwórku pojawili się Niemcy, dzieci schowały książki pod pościel.
[00:02:50] W 1945 rozpoczęcie nauki w gimnazjum w Zwoleniu, wyjazd do Warszawy na studia stomatologiczne. Dom rodzinny przed wojną, domownicy. Ojciec wraz ze wspólnikiem prowadzili młyn w Zwoleniu.
[00:05:15] Tajne spotkania konspiracyjne nazywane były potocznie „imieninami”. Działalność wujka w AK, wymiana informacji z rodzicami o sytuacji w Polsce, boh. podsłuchiwała ich rozmowy.
[00:06:44] Początek wojny, 1 września 1939 r. w staw pani Haliny uderzyła bomba.
[00:07:45] Dziadkowie dostarczali płody rolne na kontyngent dla wojska, zawiezienie prosiaka. Naloty na Zwoleń. Podczas bombardowania zginał przyrodni wujek boh.
[00:08:55] Spalenie kukły Hitlera w czerwcu [1939] podczas święta morza, w zemście tak dotkliwie zbombardowano Zwoleń. [+]
[00:09:50] Wielki pożar, ucieczka ciotek i wujków ze Zwolenia, boh. z mamą i babcią schowały się w kukurydzy, obserwowały nadlatujące samoloty. W Zwoleniu zginęło od 300 do 500 osób.
[00:11:25] Żydzi w Zwoleniu, miasto żydowsko-polskie, Żydzi mieli swoje sklepiki, w stawie u rodziców Żydzi trzymali ryby. Nauka w pierwszej klasie z Żydami.
[00:13:40] Pierwsi Niemcy, jakich zobaczyła boh., przyjechali na motorach z koszami, uzbrojeni. Szukali mężczyzn.
[00:14:00] Babcia upiekła chleb dla polskich jeńców idących szosą, rozdawała im po drodze.
[00:15:10] Strach przed Niemcami, przyjazd Niemców do gospodarstwa, kazali zabijać gęsi i kury, zabrali ze sobą. Ojciec nie dowiózł mleka na kontyngent, gdy przyjechali Niemcy, udał, że jest chory i leżał w łóżku. Niemcy przeraźliwie bali się chorób. [+]
[00:16:32] Babcia chodziła do getta, zanosiła żywność więźniom, zachorowała na tyfus plamisty i zmarła. Przez ok. 2 miesiące w domu boh. ukrywał się Żyd Hyl, potem wyruszył na wschód. Żydówka przychodziła pasać krowy, trzymała koszer, mama gotowała jej specjalne posiłki. Później Żydzi zostali wywiezieni do Garbatki.
[00:19:05] Podsłuchane wyznanie ojca opowiadającego, jak Niemiec odebrał matce żydowskie dziecko, złapał za nogi i wyrzucił pod płot. Egzekucje pod murem w Zwoleniu, spod muru udało się uciec panu Rojkowi, który później zginął od kuli partyzanta.
[00:22:20] Aresztowanie i śmierć wujka Mariana Mikulskiego podczas obławy - był przedostatnim komendantem AK w Zwoleniu. Związany sznurem wraz z siedmioma innymi mężczyznami, udało mu się wyswobodzić, podczas ucieczki trafiony serią z karabinu maszynowego.
[00:25:25] Zrzuty w okolicach Zwolenia, podglądanie spotkań partyzantów w domu, na jednego mówili „wujek”.
[00:27:15] Ukochany wujek boh., miał 28 lat i narzeczoną z Sandomierza. Przyjście Rosjan, odgłosy katiuszy. Aresztowanie sąsiada, ojciec wywieziony na Ural.
[00:31:12] Rosjanie rozkradli wszystko, co było w domu, zabrali ojca do lasku za Zwoleniem i kazali wykopywać grób. Brak wieści o ojcu. Wiosną wiadomość z Pionek o podróży na Ural. Ojciec wspominał, że podczas drogi dostali do jedzenia słone śledzie i wiadro wody. Powrót ojca w 1947 roku, nie chciał opowiadać o zesłaniu.
[00:39:24] Powojenna partyzantka, przywiezienie lekarza do rannego partyzanta „Orła”, który miał zapalenie płuc. Wszyscy wiedzieli, że „Orzeł” działał w AK. Później ukrywanie się w domu dwóch chłopców: „Sęka” i „Bajana”.
[00:44:01] Akcja UB w Zwoleniu, 1946 r., rewizja w domu boh., zastrzelenie „Sęka”. Rozpacz matki „Sęka” z Radomia. W nocy wykopanie jego ciała z lasku i pochówek na cmentarzu w Zwoleniu. [+]
[00:48:02] Siedzenie rodziny w piwnicy, wtargnięcie Niemców, którzy złapali ojca i kazali mu przeprowadzić ich przez zaminowany teren do miasta.
[00:48:59] Senne widzenie boh., obraz Matki Boskiej na niebie.
[00:50:35] W 1946 r. przed Wielkanocą wtargnięcie do domu boh. uzbrojonych członków grupy „Zagończyka”, którzy zostali na nocleg. Nieprzychylni sąsiedzi. Boh. rozpytywała w mieście, czy nie ma w pobliżu UB. [+]
[00:56:34] Instalowanie się nowej władzy. Ani matka, ani dziadek nie mogli brać udziału w pierwszym głosowaniu [referendum].
[00:57:38] Sytuacja w szkole: nauczycielami byli akowcy, na lekcje nosiło się własne krzesła, nie było wyposażenia. Egzamin maturalny. W szkole brakowało książek, dzieci miedzy sobą wymieniały się przeczytanymi książkami.
[01:06:00] Harcerstwo w Zwoleniu zorganizował Zdzisław Kulesza, życie harcerskie, obozy harcerskie w Łebie - puste miasto, ludzie mile nastawieni.
[01:12:20] Studia w Warszawie, akademik przy ul. Radomskiej, w jednym pokoju 6 osób. Siostra kolegi zdawała na studia do Warszawy, na stomatologię, donos, „że to córka kułaka” - nie dostała się na studia. Kłopoty jej brata, że „okłamał Polskę Ludową”.
[01:18:50] Śmierć Stalina: ktoś wszedł na wykład i ogłosił, iż Stalin nie żyje. Jedna z asystentek zaczęła płakać, studenci powstrzymywali śmiech.
[01:21:30] Dojście Gomułki do władzy, Październik 1956 r. Poznania męża w szkole. Radom, mąż dostał nakaz pracy koło Opola.
[01:23:00] Tajemnicza śmierć szwagra w 1951 r., nie wiadomo do dziś, jaki był powód śmierci.
[01:26:26] Nakaz pracy dla męża do Opola, przyjechał na ślub i znów wrócił do pracy. Wojsko w Giżycku, zamieszkanie w Radomiu.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..