Wanda Przybylska z d. Rusinkiewicz (ur. 1935, Zabłotów) została w kwietniu 1940 roku wywieziona do Kazachstanu wraz z matką i starszym bratem. Jej ojciec Stefan Rusinkiewicz – przedwojenny policjant – zginął w Bykowni w 1940 roku. Po powrocie z zesłania w 1946 roku osiedliła się wraz z rodziną w Gryficach. Ukończyła filologię rosyjską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Pracowała jako rusycystka w Zespole Szkół Morskich w Kołobrzegu. Obecnie pełni funkcję prezesa Związku Sybiraków w Kołobrzegu.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w Zabłotowie nad Prutem. Opis okolicy.
[00:01:00] Ojciec był policjantem, matka prowadziła dom. Boh. miała starszego brata. Rodzina miała dom w Zabłotowie, ale przed wybuchem wojny mieszkano w Wołczkowcach, gdzie był posterunek policji. Po wybuchu wojny niemieckie samoloty leciały bombardować Horodenkę, a matka z dziećmi ukrywała się w kukurydzy.
[00:03:02] Po wkroczeniu Armii Czerwonej ojciec został aresztowany, matka szukała go, ale ślad po nim zaginął. W przeddzień aresztowania grupa wołczkowskich policjantów, w tym komendant Tandera, namawiała ojca do ucieczki, ale ten nie chciał zostawić rodziny. W 2012 r. boh. odnalazła go wśród ofiar pochowanych na cmentarzu w Bykowni. Po aresztowaniu ojca matka wróciła z dziećmi do domu w Zabłotowie.
[00:08:04] 13 kwietnia 1940 r. dom został obstawiony, do mieszkania weszło trzech enkawudzistów. Matce pozwolono spakować rzeczy, powiedziano, że jedzie do męża. Na dworcu w Zabłotowie rodzina wsiadła do wagonu, gdzie już były inne żony policjantów, w tym panie: Baczyńska, Woroniecka, Kostyniuk – jej dziecko zmarło w czasie podróży. Dziadek przyniósł jedzenie na stację, ale nie dopuszczono go do wagonu. Warunki w czasie podróży, zachowanie zesłańców. [+]
[00:13:04] Przyjazd do Semipałatyńska – zesłańcy zostali umieszczenie w „swinbazie” w Zatonie. Warunki pogodowe w Kazachstanie – burze piaskowe, mroźne zimy. Rodzina trafiła do rosyjskiego kołchozu Nowaja Bażenowka, gdzie zamieszkano w domu weterynarza. Nastawienie miejscowej ludności do zesłańców. Rosjankom podobały się rzeczy przywiezione z Polski – wymiana na żywność. Na matkę naciskano, by donosiła na panią Tanderową, żonę komendanta posterunku w Wołczkowcach. Wspomnienie pierwszych świąt na zesłaniu. W domu weterynarza spotykali się Polacy i czytano zabraną przez matkę książkę Rodziewiczówny „Straszny dziadunio”.
[00:20:35] Zimą rodzinę przewieziono do miasta, ale matka wróciła do kołchozu. Stopniowa wyprzedaż rzeczy, matce pozostała obrączka i futro. Boh. zachorowała na odrę, dziecko gospodarzy zaraziło się od niej i zmarło – wyjazd do Semipałatyńska, zamieszkanie w Żana Semej, gdzie matka pracowała w młynie. Matkę przyłapano na próbie kradzieży 15 deko mąki i skazano ją na rok więzienia. Boh. miała koleżankę Rosjankę, jej ojciec milicjant radził matce, by zmieniła miejsce zamieszkania i nie zgłaszała się do więzienia. Matka bała się konsekwencji i poszła na milicję, ale znajomy milicjant ją stamtąd wygonił. [+]
[00:27:05] Rodzina przeprowadziła się do domu Kazacha. Matka podjęła pracę w Kombikormie, gdzie produkowano żywność dla wojska, także konserwy. Za pracę dawano kartki na chleb i niewielkie sumy pieniędzy – kolejki po żywność, pobicie brata i kradzież chleba. Boh. chodziła z bratem do rosyjskiej szkoły, zeszyty robiono z papierowych worków, które matka przynosiła z fabryki. Nauczycielka Anastazja Aleksiejewna pomagała boh., która ukończyła cztery klasy, po powrocie do Polski była dobra z matematyki. Efekt listu do dziadków napisanego po rosyjsku [+]. W czasie sześciu lat zesłania boh. nie miała polskich koleżanek. Dwie sąsiadki Ukrainki zostały wywiezione bez dzieci, boh. uczyła się od nich ukraińskiego.
[00:37:25] W Semipałatyńsku utworzono polską szkołę pod patronatem Związku Patriotów Polskich i brat do niej dojeżdżał, boh. została w szkole rosyjskiej. Sytuacja po ewakuacji Armii Andersa z ZSRR. Matka wspominała zesłańców Czeczenów, którzy woleli zamarznąć niż pracować. Stan zdrowia matki po powrocie do Polski. Opinia na temat działalności ZPP i Wandy Wasilewskiej. Matka nie poszła do więzienia, ale w czasie paszportyzacji wydano jej dokument z rosyjskim obywatelstwem – trudności z wyjazdem w 1946 r. Sytuacja w 1945 r. – skrócenie dnia pracy matki. Choroba brata, który omal nie umarł na tyfus. W czasie rekonwalescencji boh. woziła go na wózku.
[00:44:25] W 1946 r. repatriowano się do Polski – wspomnienie pól tulipanów. Emocje w czasie przejazdu przez granicę. Odnalezienie przez rodzinę – siostra matki była nauczycielką w Łodzi. Ciotka dała matce adres brata, który zamieszkał koło Gryfic (w 1946 r. Zagórze) i tu przyjechano. Pociąg zatrzymał się w Gnieźnie i boh. poszła z kobietami do katedry.
[00:48:30] Boh. ukończyła szkołę podstawową. Po jakimś czasie do Gryfic przyjechała ciotka i babcia, która napominała boh., by słowa Niemiec i Rosjanin pisała małą literą. Warunki życia w Gryficach. W 1953 r. boh. zdała maturę i studiowała filologię rosyjską w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Z 45 osób, które zaczynały studia, dyplom obroniło 12. Boh. pracowała jako bibliotekarka w gryfickim liceum, potem uczyła rosyjskiego.
[00:52:10] W 1953 r. na lekcję matematyki przyszła wizytatorka i boh. rozpoznała swoją nauczycielkę polskiego na zesłaniu. Do szpitala w Żana Semej przywożono rannych żołnierzy, których uczniowie odwiedzali – spotkanie z Polakiem, któremu boh. zaśpiewała piosenkę o saperze. [+]
[00:57:00] W 1958 r. boh. wyszła za mąż, córka jest nauczycielką polskiego. Opinia na temat obecnej sytuacji na Ukrainie – potrzeba pomocy.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[01:00:01] Boh. urodziła się w marcu 1935 r., przedstawienie rodziców Walerii i Stefana. Boh. dwa razy odwiedzała Zabłotów, odnalazła rodzinny dom i spotkała panią Kostyniuk, której dziecko zmarło w czasie drogi do Kazachstanu. Spotkanie z sąsiadami, rodziną Kłypyczów, którzy pamiętali rodziców boh. Przed wojną leczono się u żydowskiego lekarza doktora Eisenberga. Stosunki polsko-ukraińskie i polsko-żydowskie. Po zabiciu Ukraińca ojciec pilnował zwłok, co mogło się przyczynić do jego aresztowania po wkroczeniu sowietów.
[01:06:25] Wygląd czerwonoarmistów w 1939 r. Z powodu zamykania szkół, w których było niewielu uczniów, boh. była przez ciotkę zabierana na lekcje. Żydzi i komuniści witali sowietów.
[01:09:12] Stanowisko peerelowskiej propagandy w sprawie Katynia. Brat był prezesem Związku Sybiraków w Gryficach, wśród jego znajomych byli świadkowie zbrodni katyńskiej. W 1956 r. boh., studentka, usłyszała prawdę o Katyniu i z tą wiadomością pojechała do domu w Gryficach. Fałszowanie życiorysu przez boh. – ojciec nie był policjantem, a chłopem małorolnym, który zginął na wojnie. Matka, wyniszczona pracą na zesłaniu, starała się o rentę, ale nie dostała jej i dzieci ją utrzymywały. Boh. zaproponowano studia w ZSRR, ale rodzina nie zgodziła się na wyjazd – wybór uczelni w Krakowie.
[01:15:20] Matka nie miała nadziei na powrót ojca. Jego nazwiska poszukiwano na publikowanych listach z różnych miejsc straceń na terenie ZSRR. Boh. była na kursie w Moskwie – emocje podczas przejazdu przez stację w Katyniu. Nazwisko ojca, pochowanego w Bykowni, znajduje się na Ukraińskiej Liście Katyńskiej – wyjazd na uroczystość otwarcia cmentarza. Spotkanie na lotnisku z ministrem Milczanowskim, którego ojciec również spoczywa na cmentarzu w Bykowni.
[01:24:15] Boh. obejrzała film „Katyń”, w czasie seansu pod wpływem emocji dostała krwotoku z nosa. Walka o zachowanie Dębów Pamięci rosnących na Skwerze Pionierów w Kołobrzegu.
[01:27:44] Starania o budowę pomnika w Kołobrzegu. Boh. pracowała w liceum i Technikum Rybołówstwa – zainteresowanie uczniów zbrodnią katyńską w drugiej połowie lat 80. Kontakty z Rosjanami, którzy nic nie wiedzieli o Katyniu. Działalność społeczna po 1989 r.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..