Mirosław Don (ur. 1940, Zastawie) jest synem osadnika wojskowego osiadłego na Wołyniu. Jako 3-letnie dziecko przeżył wraz z matką i rodzeństwem atak ukraińskich nacjonalistów. Starszy brat bohatera zmarł z niedożywienia i wycieńczenia. Ojciec bohatera, Teofil Don-Danowski był członkiem samoobrony polskiej w Kostopolu. W trakcie walk z Ukraińcami został postrzelony w twarz. Rodzina szukając ratunku i fachowej opieki lekarskiej ewakuowała się do Warszawy na Wolę, gdzie ojciec bohatera był leczony przez długie miesiące. W trakcie powstania warszawskiego rodzina Donów przeżyła rzeź Woli. Trafili do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Po wojnie boh. zamieszkał w okolicach Poznania. W 1961 roku zamieszkał w Szczecinie, gdzie podjął pracę w Zarządzie Portu Szczecin. Jest aktywnym działaczem kresowym, honorowym dawcą krwi i maratończykiem.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1940 r. w Zastawiu na Wołyniu.
[00:00:32] Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne, ojciec ukończył siedem klas i pracował także w gminie. W Zastawiu przed wojną mieszkali ludzie różnych narodowości: Ukraińcy, Polacy, Żydzi, Czesi. Sytuacja zmieniła się po wybuchu wojny – na egzekucje Żydów spędzano okoliczną ludność. Wśród osób idących na rozstrzelanie matka zauważyła koleżankę niosącą małe dziecko, próba zabrania dziecka nie powiodła się. Rodzice ukrywali kobietę, która miała męża Ukraińca i dwóch synów. Gdy terror zelżał, kobieta wróciła do rodziny i została zamordowana przez synów.
[00:07:15] Boh. współcześnie pojechał do Zastawia z kolegą, by szukać grobów. Kolega Józef w czasie rzezi miał 11 lat i uratował się wyskakując przez okno, członków jego rodziny zamordowano. O grób pytano mieszkańców pobliskiego Ludwipola – ich nastawienie. Jeden z Ukraińców zawiózł boh. i kolegę na mogiłę w lesie. [+]
[00:12:50] Wspomnienie ucieczki z Zastawia, boh. widział zwłoki pomordowanych kolegów. Do domu przyszedł kolega matki ze szkoły, matkę pobito, ale rodzina ocalała, ponieważ ojciec zdołał uciec. Po napadzie przeniesiono się do wuja mieszkającego w Janówce. Nastawienie mieszkańców Ludwipola do boh., rozmowa z Ukrainką – pamięć o wojnie i winach Niemców. [+]
[00:18:42] Ludzie uciekający z Zastawia musieli przejść przez Adamówkę, gdzie ich okradano. Boh. poszedł z Ludwipola do Janówki i spotkał się z córką sołtysa, która chodziła przed wojną do szkoły z krewnymi boh. Kobieta nie chciała z nim rozmawiać twierdząc, że nie pamięta rzezi w Janówce. Wspomnienie boh. leżącego między dwiema martwymi kobietami. W gospodarstwie wuja schroniło się wielu uciekinierów z okolicznych wsi. Wuj ukrył rodzinę w piwnicy, a sam schował się w kuchni – odgłosy rzezi dokonywanej na podwórku. [+]
[00:28:35] Ucieczka do Kostopola, gdzie był niemiecki posterunek, wśród żandarmów było wielu Ślązaków. Głód w miasteczku – ojciec kupił od Ślązaków dwa karabiny i pojechał kopać ziemniaki. Grupę ostrzelali banderowcy, a ojciec został ranny w twarz i trafił do kostopolskiego szpitala, w którym nie było leków. Matka miała kilka złotych rubli i kupiono za nie pozwolenie wyjazdu do Warszawy, gdzie przyjechano na początku 1944 r. [+]
[00:34:20] Ojcu zrobiono kilka operacji rekonstruując nos, pocisk wyjęto dopiero po wojnie. W warszawskim szpitalu leżeli też ranni Niemcy, boh. dostawał od nich pomarańcze, które siostra sprzedawała koło Hali Mirowskiej. W Kostopolu zmarł z głodu sześcioletni brat Jurek, 7 lipca 1944 urodziła się siostra Barbara. Wybuch powstania. [+]
[00:38:04] Sąsiad skierował matkę do piwnicy budynku przy ul. Ciepłej. Efekty zrzucania bomb zapalających. Koło okna siedziało młode małżeństwo z małym dzieckiem, gdy zginęli, ich dziecko oddano matce boh. Przeczołgiwanie się do innego budynku – śmierć matki kolegi Krzysia. Ojciec uciekł ze szpitala razem z dwoma rannymi żołnierzami niemieckimi, Ślązakami. Mordowanie ludności cywilnej przez esesmanów z formacji kolaboracyjnych – boh. i siostra byli przeznaczeni do rozstrzelania. Dzięki wstawiennictwu Ślązaków, którym wcześniej udzielono pomocy, grupę ludzi, w tym rodzinę boh. wyprowadzono – droga wśród ruin i trupów do kościoła św. Boromeusza przy ul. Chłodnej. Wspomnienie śmierci starszego mężczyzny, któremu kobieta z psem nie chciała dać wody. [+]
[00:51:35] Droga na Dworzec Zachodni i dalej do obozu w Pruszkowie – warunki w obozie, wspomnienie głodnego niemowlęcia, które miała przy piersi nieżywa kobieta [+]. Strażnikami w obozie byli Ukraińcy, ojciec dogadał się z dwoma i rodzina wyszła z obozu. Miejsce ukrywania złotych rubli przez matkę. Po ucieczce z Pruszkowa zamieszkano w Żyrardowie, potem u gospodarza w Wiskitkach. Sytuacja podczas przejścia frontu. W marcu 1945 ojciec pojechał w poznańskie i znalazł dom, w którym zamieszkano.
[00:57:00] Z powodu ran ojcem zainteresowało się UB ze Środy Wielkopolskiej – aresztowania i bicie w celu wydobycia prawdy o okolicznościach zranienia. Rewizje w domu – zrywanie podłóg w poszukiwaniu broni. W 1947 r. ojciec został aresztowany za postawienie we wsi figury Matki Boskiej. Metody stosowane przez ubeków. We wsi założono kołchoz, w którym rodzina musiała pracować – wypłata za rok pracy ojca. [+]
[01:02:50] Rozmowy z synem o przeszłości boh. Odpowiedzi na pytania o film Wojciecha Smarzowskiego „Wołyń”. Opinia boh. na temat pomocy Ukraińcom w czasie obecnej wojny. Odżycie wspomnień po relacjach z Buczy. Rozważania na temat współczesnych wydarzeń.
[01:13:35] Boh. ukończył szkołę podstawową w Gowarzewie i Technikum Weterynaryjne w Poznaniu – nakaz pracy w Zakładach Drobiarskich w Goleniowie. Boh. przeniósł się do Szczecina i do emerytury pracował w Zarządzie Portu Szczecin jako szef magazynów. Zainteresowanie sportem – biegi na długie dystanse. Boh. był honorowym dawcą krwi. Charakter boh.
[01:19:05] Przejawy wojennej traumy – problemy ze snem. W Kostopolu ludność spędzano na egzekucje – boh. był świadkiem zastrzelenia członków kilkuosobowej rodziny. Stosunki polsko-żydowskie na Wołyniu, pomoc Żydom w czasie okupacji.
[01:23:10] Przedstawienie rodziców: Weroniki i Teofila. Dziadek Don-Danowski był pułkownikiem armii carskiej, który dołączył do Legionów Piłsudskiego, po odzyskaniu niepodległości rodzina otrzymała działkę na Kresach. W Polsce Ludowej kazano ojcu odjąć z nazwiska jeden człon. Ojciec miał dwóch braci: Kazimierz był żołnierzem 2 Dywizji Piechoty, a Mietek 27 Wołyńskiej Dywizji AK – okoliczności jego śmierci. Sytuacja na Wołyniu w czasie niemieckiej okupacji. Uzbrojenie upowców. Rozważania na temat polsko-ukraińskiej przeszłości.
[01:29:18] Po wojnie rodzice prowadzili gospodarstwo w Gowarzewie, potem mieszkali w Swarzędzu. Tam obecnie mieszka brat i siostry boh. Po wojnie ojcu wyjęto pocisk, który przemieszczał się w krwiobiegu.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..