płk Eugeniusz Ankutowicz (ur. 1925, Komarno) – oficer Wojska Polskiego, prezes Związku Inwalidów Wojennych RP w Stargardzie. Jego ojciec był podoficerem Wojska Polskiego i uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, matka pracowała jako akuszerka. W 1940 roku został deportowany wraz z matką do Nowosybirska. Z uwagi na młody wiek nie został przyjęty do Armii Andersa. Po dotarciu do tworzonej się w Sielcach nad Oką Armii Berlinga w czerwcu 1943 roku został przyjęty do 1. Pułku Czołgów. Ukończył przeszkolenie wojskowe i kurs podoficerski. W randze kaprala walczył w bitwie pod Lenino jako ładowniczy czołgu T-34. Następnie trafił do 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Walczył o Lublin, przyczółek warecko-magnuszewski oraz Warszawę. Po kontuzji, której doznał podczas walk o przedmieścia Warszawy, trafił do Oficerskiej Szkoły Czołgów. Po jej ukończeniu w lutym 1945 roku w stopniu podporucznika został przydzielony do 16. Samodzielnej Brygady Pancernej. Jako dowódca czołgu brał udział w walkach o Rotenburg i Drezno. Ranny, stracił trzy swoje czołgi. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie pełnił służbę w jednostkach pancernych Ludowego Wojska Polskiego. W 1975 roku przeszedł na emeryturę, od 1993 roku jest prezesem oddziału Związku Inwalidów Wojennych RP w Stargardzie.
more...
less
[00:00:07] Nastroje w Komarnie po śmierci Marszałka, zachowanie biskupa kieleckiego. Boh. był ministrantem w kościele, w którym proboszczem był były kapelan wojskowy. Rozważania na temat pochowania Piłsudskiego w Krakowie.
[00:06:02] Boh. miał sąsiadów Ukraińców. Postrzeganie Żydów, rozważania na temat judaizmu. Lekcje religii dla katolików prowadził ksiądz, dla Ukraińców pop, a Żydów uczył rabin. Żydzi zajmowali się handlem i udzielali pożyczek chłopom, spłaty przyjmowano także w towarze. Antyżydowskie działania narodowców.
[00:14:45] Relacje między Polakami a Ukraińcami. Wspomnienie Wincentego Witosa. Boh. śpiewał podczas mszy w chórze kościelnym, był także ministrantem.
[00:17:48] 1 września 1939 r. Niemcy zbombardowali Lwów i stację kolejową w Komarnie. Zachowanie NKWD w czasie wywózki, młodszy brat chciał zabrać maszynę do szycia, ale mu nie pozwolono. Enkawudziści zastrzelili psa i szukali broni pod budą. Nad ranem rodzinę zawieziono do sąsiedniej wsi, tam załadowano na ciężarówkę i pojechano na stację w Samborze. Zachowanie ludzi w wagonie, w czasie podróży nie dawano jedzenia ani wody. Na stacji koło Lwowa uciekli dwaj mężczyźni, jednego prawdopodobnie zastrzelono. Boh. bał się, ale starał się to ukryć, by nie martwić matki. Wcześniej, zimą 1940 r., deportowano krewnych, rodzinę Fałatów. [+]
[00:24:20] Ojciec brał udział w wyprawie kijowskiej i w 1939 r. był poszukiwany przez NKWD. Ojcu udało się uciec do Generalnej Guberni, zamieszkał w Wólce Pełkińskiej koło Jarosławia i pracował w gospodarstwie krewnego, księdza. We wrześniu 1945 r. boh. dostał urlop, pojechał do Warszawy po pozwolenie na wyjazd do ZSRR po matkę, która była na południu Ukrainy – kontakt listowny. Matka została repatriowana w czerwcu 1946 r. Boh. odnalazł ojca po wojnie i zabrał go do Szczecina.
[00:33:20] Spotkanie z matką. Rodzina zamieszkała w Słupsku, matka niedługo potem zmarła. Brat pracował w Stoczni Szczecińskiej.
[00:36:08] Na zesłaniu nie obchodzono świąt. Boh. spotykał starowierów, zesłańców z czasów carskich. Refleksje na temat narodowości mieszkających we Lwowie.
[00:41:40] Boh. zimą pracował w tajdze – pory roku na Syberii, śnieżne zimy i ciepłe lata. Dywagacje na temat wypadków przy pracy. Po amnestii rodzina przeprowadziła się do posiołka nad Czają. Sianokosy na nadrzecznych łąkach robiono w lipcu, siano zwożono zimą.
[00:47:50] Ceny produktów na Syberii, zesłańcy nie dostawali pieniędzy za pracę tylko chleb. Możliwość kupna nafty i pimów.
[00:50:35] 15 lipca 1943 r. w czasie uroczystości w Sielcach nad Oką boh. zgłosił się do ministrantury w czasie mszy, którą odprawiał kapelan, ale nie został przyjęty. Kapelan odczytał rotę przysięgi. Stosunek Stalina do Polaków.
[00:53:40] Berlingowcy a powstanie w Warszawie. Znaczenie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim. 1 Brygada Pancerna została sformowana na wzór przedwojennych polskich brygad pancernych, rola piechoty w brygadzie.
[00:58:28] Przyjmowanie pancerniaków przez ludność. Umundurowanie boh. – zmiana mundurów rosyjskich na polskie, ale bez korony u orzełka na guzikach – dorabianie jej przez żołnierzy. Mundur boh. po wojnie – wyjazd po ojca na tereny, gdzie działała partyzantka. Boh. nie spotkał partyzantów. Oficerowie brygady pancernej.
[01:04:06] Po walkach na Białorusi Polacy zostali wycofani na tyły – relacje z miejscową ludnością. W marcu 1944 jednostkę przewieziono na Ukrainę, gdzie powstawała 2. Armia Wojska Polskiego. Przesiedlenia ludności polskiej w latach 30. z Ukrainy do Kazachstanu.
[01:07:45] Boh. trzy razy był lekko ranny. 5 maja, już na terenie Niemiec, trafił do wojskowego szpitala. Sytuacja na froncie w Czechach.
[01:09:05] Zadania boh., gdy nie był w załodze czołgu. Z powodu dużych strat w czasie walk na warszawskiej Pradze boh. został skierowany jako uzupełnienie do 1 batalionu, do kompanii rusznic przeciwpancernych. Specyfika radzieckiej broni przeciwpancernej, możliwość niszczenia niemieckich „Tygrysów”, które z boku miały zbiorniki z benzyną.
[01:16:55] Rola szeregowca w Armii Czerwonej – duże straty wśród żołnierzy. Przekazanie Szczecina Polakom. Skutki wymiany uzbrojenia w czołgach T-34. W Chełmie była szkoła oficerska i boh. tam skierowano, wykładowcami byli Rosjanie. Boh. znał rosyjski i został tłumaczem. Najlepsi słuchacze trafili do radzieckiej 16. Brygady Pancernej i skierowani do Rembertowa w lutym 1945. Boh. jako dowódca plutonu miał trzy czołgi – przydział do 2. Armii Wojska Polskiego.
[01:25:30] Wcielanie Polaków do wojska na wyzwolonych terenach – sytuacja partyzantów, którzy nie chcieli z przyczyn ideologicznych wstąpić do armii. Boh. słyszał o przypadkach dezercji, ale takie sprawy utajniano.
[01:29:20] Po szkoleniu oficerskim boh. brał udział w walkach koło Kostrzyna. Sytuacja Szczecina omawiana w czasie konferencji w Poczdamie. Współpraca Amerykanów i Rosjan w przewidywaniu wspólnych działań w Azji.
[01:34:06] Boh. brał udział w walkach na terenie Czech – sytuacja w Pradze. Położenie własowców, którzy nie chcieli się poddawać Rosjanom.
[01:37:20] Specyfika służby w wojskach pancernych. Boh. został lekko ranny odłamkiem miny w czasie szukania kryjówki dla czołgu – wizyta w radzieckim szpitalu polowym i jej skutki.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.