Helena Chomenko (ur. 1954, Biała Cerkiew) w 1972 roku, po ukończeniu szkoły średniej w Białej Cerkwi, wyjechała na studia medyczne do Kijowa. Po ich ukończeniu pracowała jako lekarka w Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz wykładała w Kolegium Medycznym. W roku 2005 ukończyła prawo na Uniwersytecie Pedagogicznym w Kijowie oraz kurs doszkalający w Drohobyczu. Jest nauczycielką i dyrektorką Polskiej Szkoły Niedzielnej w Białej Cerkwi. Działa społecznie – od października 1997 roku jest prezeską Stowarzyszenia Kultury Polskiej im. Zygmunta Krasińskiego w Białej Cerkwi, jest także wiceprezeską Związku Polaków Ukrainy.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1954 r. w Białej Cerkwi.
[00:00:30] Matka boh. urodziła się w Rybnicy w Mołdawii, w 1932 r. przyjechała z babcią do Białej Cerkwi. W latach 20. babcia była studentką „rabfaku” (robotniczy fakultet), skreślono ją z listy, ponieważ jej ojciec był Polakiem. Babcia ukończyła kurs kroju i szycia i zamieszkała we wsi Haraba, gdzie uczyła szyć. Tam wyszła za mąż i urodziła córkę, gdy dziecko zachorowało, dziadek nie chciał przywieźć lekarza. Babcia zostawiła męża i wyjechała z dzieckiem oraz swoimi rodzicami do Białej Cerkwi, gdzie mieszkał już jej brat, inżynier.
[00:05:28] Babcia była osobą wierzącą, rodzina jeździła do kościoła w Żytomierzu. W 1972 r. boh. wyjechała na studia do Kijowa, a babcia przeprowadziła się do Żytomierza. Konflikt z rodziną wuja inżyniera. Babcia nie chciała ujawniać, że jest Polką i zmieniła nazwisko ze Skowrońska na Skawronska. Domowe obowiązki boh. Obchodzenie świąt religijnych. W latach 30. w Białej Cerkwi był polski chór kościelny, którego członków rozstrzelano.
[00:11:53] Babcia doczekała wolnej Ukrainy – praktyki religijne. Matka też była osobą religijną – jej opinia na temat mszy w języku ukraińskim. Relacje w rodzinie – prośba do matki, by pomogła wnuczce załatwić dokumenty potrzebne na studia w Polsce.
[00:14:18] Pradziadek Aleksander Skowroński pochodził z okolic Winnicy, pracował jako kucharz w Odessie. Gdy poznał pana Gruszewskiego, właściciela majątku w okolicach Rybnicy, ten zaproponował mu posadę kucharza w rybnickim majątku. Dziadek poznał pokojówkę, Walerię Regulską, i poślubił ją. Potem zamieszkano we wsi Mokra i tam urodziła się babcia, Jadwiga Skowrońska. Kościół był w Raszkowie i tam jeżdżono w święta. W Białej Cerkwi był polski cmentarz, ale w latach 50. przekształcono go w park ekshumując zwłoki. W 2017 r. podczas prac ziemnych w parku natrafiono na groby.
[00:20:13] W czasie okupacji babcia pracowała jako kucharka na dworcu i jednocześnie współpracowała z podziemiem. Po wojnie nie mówiła o tym. W domu babcia przygotowywała polskie potrawy, miała swoje polskie powiedzonka. Nauczyła boh. modlić się po polsku [+]. Matka była działaczką społeczną – rola kościoła w życiu rodziny.
[00:25:54] Boh. wzięła ślub kościelny w 1977 r., mąż był Ukraińcem i ksiądz przepytał go z katechizmu. Rola kościoła w życiu Polonii na Ukrainie. Po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę kościół w Białej Cerkwi nie został oddany wiernym, podobno ktoś go wykupił. Pisma w sprawie kościoła przekazano prezydentom Ukrainy i Polski. Stanowisko prezydenta Dudy.
[00:35:38] Boh. jest członkiem Rady Społecznej d.s. mniejszości narodowych, działającej przy Ministerstwie Kultury. Decyzja w sprawie możliwości odprawiania mszy w budynku muzyki organowej. Rada zajmuje się m.in. Romami na Ukrainie. Współpraca władz Białej Cerkwi z miastami partnerskimi w Polsce: Ostrowcem Świętokrzyskim i Tarnowem – traktowanie Polonii z Białej Cerkwi przez ukraińskie władze.
[00:43:52] Boh. mieszkała przy ulicy Berdyczowskiej, gdzie także mieszkali Żydzi. Współpraca z innymi mniejszościami narodowymi: Niemcami i Żydami, działalność żydowskiej szkoły. Pomnik dzieci żydowskich rozstrzelanych w czasie wojny. W 2001 r. 140 osób w Białej Cerkwi deklarowało się jako Polacy, obecnie wiele osób uczy się języka polskiego. Warunki życia na Ukrainie. Przez wiele lat Biała Cerkiew była miastem zamkniętym, stacjonowały tu jednostki wojskowe. Zmiany ludnościowe w mieście – napływ Rosjan.
[00:52:12] Boh. nie zna przypadków pomagania Żydom w czasie okupacji. Rozważania na temat zbrodni ukraińskich na Wołyniu, opinia na temat historii polsko-ukraińskiej.
[00:57:20] Boh. przyznaje się do swojej polskości, choć jako prezes polskiego stowarzyszenia straciła pracę lekarza i wykładowcy w Kolegium Medycznym – okoliczności zwolnienia w 2010 r. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.