Lewkowicz Maria

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1075

6 grudnia 2019, Środa Wielkopolska

1:37

Maria Lewkowicz (ur. 1938, Krasnodolsk) – jej rodziców deportowano w latach 30. z Ukrainy do Kazachstanu. Maria Lewkowicz w latach 1946-1954 chodziła do szkoły w Krasnodolsku, potem pracowała w kołchozie. Po repatriacji do Polski zamieszkała wraz z mężem w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym Rodak w Środzie Wielkopolskiej.

[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1938 r. Prezentacja rodziców: Elżbiety i Józefa
[00:00:20] Matka pracowała jako służąca, po śmierci męża wychowywała syna, wyszła drugi raz za mąż za wdowca, który miał dwoje dzieci. Ojciec przed wywózką woził towary dla Żydów, a matka zajmowała się domem. Podczas deportacji zamożniejsi ludzie wykupywali się. Warunki po przyjeździe do Kazachstanu – budowa ziemianek, sytuacja podczas deszczu. Sąsiadami w ziemiance byli Matkowscy.
[00:04:04] Śnieżne zimy w Kazachstanie – życie w domu zasypanym śniegiem. Sytuacja podczas wiosennych roztopów. [+]
[00:06:45] Rodzina ojca przysyłała paczki z Ukrainy. Niektórzy zesłańcy podejmowali próby ucieczki na Ukrainę i często łapano ich na stacji Pietuchy koło Pietropawłowska. [+]
[00:08:30] Dziecięce zabawy, gra w piłkę – nagrody dla dobrych uczniów. We wsi było czterech komendantów, początkowo Gruziewicz, po nim Iskakow, Utiechow (okoliczności jego śmierci) i Wołczenko, którego żona była nauczycielką. Do 1956 r. trzeba było się meldować w komendanturze, wydawano też pozwolenia na wyjazd do innych miejscowości – wyprawy do sąsiedniej Malinowki po wodę z jeziora. Donosiciele wśród zesłańców.
[00:13:28] Boh. poszła do szkoły w 1946 r., ale musiała przerwać naukę z powodu choroby i pobytu w szpitalu w Krasnej Polanie. Kolegami z klasy byli Żydzi, Czeczeni, Rosjanie i Niemcy – relacje między dziećmi.
[00:15:35] Brat zbudował wiatrak i nocami mielił kukurydzę. Sytuacja we wsi w czasie II wojny światowej, zmiany od 1956 r.
[00:17:02] Zajęcia organizowane w szkole, której dyrektorem był Franz Kraszewski. Wspomnienie huśtawki stojącej koło szkoły. Seanse filmowe w klubie, działalność czytelni, w której pracowała Wiera Dębicka, potem Halina Jakubowska.
[00:20:10] Podczas pochodów pierwszomajowych noszono kwiaty i portret Lenina. Gromadzenie opału na zimę – ogrzewanie szkoły. Oświetlenie wsi – elektryfikacja. Wspomnienie pierwszego radia i piosenki Utiosowa, działalność radiowęzła.
[00:25:40] Boh. ukończył siedmioklasową szkołę i poszła do pracy. Uczniowie pracowali przy pieleniu i innych pracach polowych.
[00:26:24] Polacy przywiezieni w czasie w czasie II wojny mieli ze sobą dużo rzeczy. Religia na zesłaniu – modlitwy, kolędowanie. Występy artystyczne w klubie. Zaprzyjaźniona z matką Polka zostawiła matce wiele rzeczy, gdy po wojnie wyjeżdżała. Ocalenie przez księdza drewnianych figurek z kościoła.
[00:33:05] Po ukończeniu szkoły boh. pracowała w kołchozie – rodzaje pracy latem i zimą. Pozyskanie dobrej gliny i wyrób cegieł do budowy domu. Pomoc sąsiadów.
[00:37:08] Zabawy w klubie i na świeżym powietrzu. Na harmonii grał teść boh. – inni muzycy we wsi.
[00:38:40] Prace w polu, żniwa i wykopki. Wiosną zbierano ziarna z pola i mielono je na żarnach. Rodzina miała krowy i kury. Położenie sklepu we wsi.
[00:41:37] Obyczaje weselne, podarunki dla nowożeńców. Zwyczaje pogrzebowe – Polacy odmawiali różaniec za zmarłych. Zakup dużej lampy naftowej przez mieszkańców wsi.
[00:44:04] Wieczorami do wsi przywożono księdza Kuczyńskiego – groźba aresztowania po donosie miejscowego awanturnika. [+]
[00:47:30] Posługa kapłańska wśród zesłańców.
[00:49:10] Prace w kołchozie. Zaopatrzenie w różne materiały. Dobra sytuacja kołchoźników podczas rządów Breżniewa, pierwszy samochód kupił kombajnista Hugo Finn. Domy były z cegły suszonej na słońcu i drewniane, działał duży warsztat i kotłownia, położono asfalt na ulicach. Pierwsze telewizory pojawiły się w latach 60. W biurze był telefon – dyżury mieszkańców.
[00:56:45] W kołchozowym sadzie rosły jabłka, uprawiano pomidory i kapustę. Pracownicy kołchozu. Nową szkołę zbudowała brygada Ormian w początkach lat 60. Rozrywki we wsi – tańce i kino, miejscowi muzykanci. Wspomnienie 1 Maja w 1954 r.
[01:02:47] Komunikacja autobusowa w regionie – cena biletu do Kokczetawu. Wyjazdy Niemców w latach 90. – reakcje Polaków.
[01:06:30] Uroczystości po śmierci Stalina. Rozliczenia z kołchoźnikami, pierwsze zarobione pieniądze. Sposoby dorabiania. Wyjazdy kołchoźników do pracy na ugorach w rejonie kizyłtuskim – niszczenie maszyn w kamienistej ziemi.
[01:11:12] Wielu mężczyzn ze wsi, w tym ojca, wcielono do armii pracy. Kradzież mąki z młyna, śmierć z głodu. W kuchni obozu pracowała znajoma z Makaszewki, która pomagała ojcu.
[01:14:35] Przesiedlenie Czeczenów i Niemców w Saratowa, których umieszczano w domach kołchoźników. Zbieranie latem nawozu do wyrobu kiziaków. Życie w kołchozie, świniarnia i magazyn.
[01:20:20] Dyrektorka szkoły i kadra pedagogiczna. Uczniowie, którzy przez tydzień nie dostali dwójki, mogli w soboty uczyć się gry na instrumentach albo grać w piłkę. Postawienie pomnika żołnierza we wsi. Pracownicy punktu medycznego.
[01:25:16] Po 1956 r. niektórzy wrócili na Ukrainę, ojciec pojechał tam z wizytą. Porównanie poziomu życia, gdy u władzy był Chruszczow i potem Breżniew. Możliwość nauki zaocznie. Uprawy na polach eksperymentalnych.
[01:32:17] Wyjazdy Polaków z Kazachstanu do Polski.
mehr...
weniger

Panto Dymitr

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film