Ryszard Drozd (ur. 1928, Wilno) we wrześniu 1939 r. miał podjąć edukację w wileńskim gimnazjum im. Stanisława Augusta, ale te plany pokrzyżował wybuch wojny. Po wyzwoleniu w 1944 r. został uczniem w zakładzie szewskim Nikla. W latach 1949-1953 służył w 19. Brygadzie Wojsk Inżynieryjnych w Leningradzie, podczas rozminowywania został ranny. W 1956 roku ożenił się, mieszka w Wilnie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Wilnie.
[00:00:48] W 1939 r. ojciec zginął, podczas okupacji matka wyprowadziła się ze Zwierzyńca. W 1938 r. matka zaczęła pracować w fabryce w fabryce czekolady Żyda Zabłudowskiego przy ul. Końskiej w Wilnie – poprawa warunków bytowych rodziny. Pradziadek, powstaniec styczniowy, był leśniczym. Po upadku powstania uciekł z Litwy do Rygi. Praca dziadka przy budowie dróg na Wileńszczyźnie – boh. podczas służby wojskowej budował drogę Leningrad-Tallin.
[00:05:58] Boh. chodził do szkoły na Zwierzyńcu, w dzielnicy mieszkała wileńska inteligencja. Zniszczenie zwierzynieckiego lasu w czasie wojny.
[00:08:30] 1 września 1939 r. boh. miał rozpocząć naukę w gimnazjum im. Zygmunta Augusta. Po przyjściu z babcią do szkoły dowiedział się, że wybuchła wojna. W szkole zapisywano ochotników do wojska. Spotkanie po latach z Czesławem Miłoszem, uczniem szkoły, który znał Wincentego Juniewicza, wuja boh. i szkolnego woźnego. Ojciec służący w 13. Pułku Ułanów zginął podczas kampanii wrześniowej. Bombardowania miasta w początkach września. Bomba wpadła przez komin do jednego z domów przy ul. Moniuszki i boh. widział ranną kobietę. [+]
[00:15:25] W 1944 r. wycofujący się Niemcy wyrzucili rodzinę z domu. Wspomnienie sąsiadki pani Adeli, która w czasie I wojny był sanitariuszką.
[00:17:17] Losy babci podczas I wojny – rabunki dokonywane przez niemieckich żołnierzy. Paraliż babci na wiadomość o wybuchu II wojny, jej śmierć w 1949 r. Wileńskie cmentarze.
[00:20:30] Sowieci po wkroczeniu rozmontowali fabrykę radioodbiorników i wywieźli ją do Mińska. Kolega ojca zawiadomił matkę o jego śmierci. Ostatni list ojciec wysłał 20 sierpnia 1939 r.
[00:23:50] Po wyzwoleniu w 1944 r. boh. chciał pracować w zakładach mechanicznych, ale go nie przyjęto, został więc uczniem w zakładzie szewskim sąsiada Nikla. Stan zdrowia boh.
[00:27:40] Działania akowców w sąsiedztwie domu boh. podczas wyzwalania Wilna. Partyzanci zniszczyli czołg i boh. przywiózł do domu jego właz. Wypędzenia mieszkańców przez Niemców przed zbliżającym się frontem – ciężkie walki w okolicy Bujwidziszek, ucieczka ze wsi. Skutki ulewy podczas ukrywania się w wykopanym dole. [+]
[00:32:50] Przy ul. Krakowskiej mieszkali Polacy. Babcia nazywała się Drozdowska, ale matkę zapisano w kościele jako Strazdas, czyli pod litewskim brzmieniem nazwiska Drozd – skutki po latach. Rodzice nie mieli ślubu i boh. nie zna nazwiska ojca. Historia rodziny dziadka.
[00:37:10] Boh. służył w wojsku w Leningradzie w latach 1949-53. Kolega Józef Wróblewski służył na Sachalinie przez 6 lat. Ćwiczenia podczas służby w wojsku, uzbrojenie czerwonoarmistów. Rozkaz rozminowywania – zmiana pułków piechoty na jednostki saperskie. Służba w 19. Brygadzie Wojsk Inżynieryjnych. Wizyta w klasztorze na wyspie, gdzie przetrzymywano polskich jeńców [Ostaszków]. Okoliczności zranienia boh. – pobyt w szpitalu w Demiansku i w szpitalu dla oficerów w Leningradzie, gra w bilard. [+]
[00:46:25] Boh. pracował w elektrowni jako ślusarz, od jeńców Niemców nauczył się niemieckiego. W 1948 r. Niemcy zostali zwolnieni. Muzeum w elektrowni.
[00:49:50] Przyszła żona była sąsiadką z ul. Krakowskiej. Boh. ożenił się w 1956 r. – muzyka na weselu.
[00:52:25] Bombardowania Wilna w 1939 r. Pomoc rannym po niemieckim nalocie. Niemiecka obrona przeciwlotnicza zestrzeliła trzy sowieckie samoloty – boh. przyniósł części od jednego z nich.
[00:57:03] Matka przed wojną pracowała w fabryce czekolady, której właścicielem był Żyd Zabłudowski. Podczas okupacji nosiła jedzenie do getta. Żydzi kopali torf w Mejszagole, w grupie był znajomy matki z pracy, który nie chciał uciekać do partyzantki i zginął. Kontakty z Żydami przed wojną. Zajścia antyżydowskie w 1938 r. po zabiciu polskiego chłopca przez Żyda.
[01:02:55] Szewc Nikiel był Polakiem. Trudności z wyjazdami do Polski w czasach ZSRR. Powody pozostania rodziny w Wilnie. Stan zdrowia boh.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.