Ryszard Drozd (ur. 1928, Wilno) we wrześniu 1939 r. miał podjąć edukację w wileńskim gimnazjum im. Stanisława Augusta, ale te plany pokrzyżował wybuch wojny. Po wyzwoleniu w 1944 r. został uczniem w zakładzie szewskim Nikla. W latach 1949-1953 służył w 19. Brygadzie Wojsk Inżynieryjnych w Leningradzie, podczas rozminowywania został ranny. W 1956 roku ożenił się, mieszka w Wilnie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Wilnie.
[00:00:48] W 1939 r. ojciec zginął, podczas okupacji matka wyprowadziła się ze Zwierzyńca. W 1938 r. matka zaczęła pracować w fabryce w fabryce czekolady Żyda Zabłudowskiego przy ul. Końskiej w Wilnie – poprawa warunków bytowych rodziny. Pradziadek, powstaniec styczniowy, był leśniczym. Po upadku powstania uciekł z Litwy do Rygi. Praca dziadka przy budowie dróg na Wileńszczyźnie – boh. podczas służby wojskowej budował drogę Leningrad-Tallin.
[00:05:58] Boh. chodził do szkoły na Zwierzyńcu, w dzielnicy mieszkała wileńska inteligencja. Zniszczenie zwierzynieckiego lasu w czasie wojny.
[00:08:30] 1 września 1939 r. boh. miał rozpocząć naukę w gimnazjum im. Zygmunta Augusta. Po przyjściu z babcią do szkoły dowiedział się, że wybuchła wojna. W szkole zapisywano ochotników do wojska. Spotkanie po latach z Czesławem Miłoszem, uczniem szkoły, który znał Wincentego Juniewicza, wuja boh. i szkolnego woźnego. Ojciec służący w 13. Pułku Ułanów zginął podczas kampanii wrześniowej. Bombardowania miasta w początkach września. Bomba wpadła przez komin do jednego z domów przy ul. Moniuszki i boh. widział ranną kobietę. [+]
[00:15:25] W 1944 r. wycofujący się Niemcy wyrzucili rodzinę z domu. Wspomnienie sąsiadki pani Adeli, która w czasie I wojny był sanitariuszką.
[00:17:17] Losy babci podczas I wojny – rabunki dokonywane przez niemieckich żołnierzy. Paraliż babci na wiadomość o wybuchu II wojny, jej śmierć w 1949 r. Wileńskie cmentarze.
[00:20:30] Sowieci po wkroczeniu rozmontowali fabrykę radioodbiorników i wywieźli ją do Mińska. Kolega ojca zawiadomił matkę o jego śmierci. Ostatni list ojciec wysłał 20 sierpnia 1939 r.
[00:23:50] Po wyzwoleniu w 1944 r. boh. chciał pracować w zakładach mechanicznych, ale go nie przyjęto, został więc uczniem w zakładzie szewskim sąsiada Nikla. Stan zdrowia boh.
[00:27:40] Działania akowców w sąsiedztwie domu boh. podczas wyzwalania Wilna. Partyzanci zniszczyli czołg i boh. przywiózł do domu jego właz. Wypędzenia mieszkańców przez Niemców przed zbliżającym się frontem – ciężkie walki w okolicy Bujwidziszek, ucieczka ze wsi. Skutki ulewy podczas ukrywania się w wykopanym dole. [+]
[00:32:50] Przy ul. Krakowskiej mieszkali Polacy. Babcia nazywała się Drozdowska, ale matkę zapisano w kościele jako Strazdas, czyli pod litewskim brzmieniem nazwiska Drozd – skutki po latach. Rodzice nie mieli ślubu i boh. nie zna nazwiska ojca. Historia rodziny dziadka.
[00:37:10] Boh. służył w wojsku w Leningradzie w latach 1949-53. Kolega Józef Wróblewski służył na Sachalinie przez 6 lat. Ćwiczenia podczas służby w wojsku, uzbrojenie czerwonoarmistów. Rozkaz rozminowywania – zmiana pułków piechoty na jednostki saperskie. Służba w 19. Brygadzie Wojsk Inżynieryjnych. Wizyta w klasztorze na wyspie, gdzie przetrzymywano polskich jeńców [Ostaszków]. Okoliczności zranienia boh. – pobyt w szpitalu w Demiansku i w szpitalu dla oficerów w Leningradzie, gra w bilard. [+]
[00:46:25] Boh. pracował w elektrowni jako ślusarz, od jeńców Niemców nauczył się niemieckiego. W 1948 r. Niemcy zostali zwolnieni. Muzeum w elektrowni.
[00:49:50] Przyszła żona była sąsiadką z ul. Krakowskiej. Boh. ożenił się w 1956 r. – muzyka na weselu.
[00:52:25] Bombardowania Wilna w 1939 r. Pomoc rannym po niemieckim nalocie. Niemiecka obrona przeciwlotnicza zestrzeliła trzy sowieckie samoloty – boh. przyniósł części od jednego z nich.
[00:57:03] Matka przed wojną pracowała w fabryce czekolady, której właścicielem był Żyd Zabłudowski. Podczas okupacji nosiła jedzenie do getta. Żydzi kopali torf w Mejszagole, w grupie był znajomy matki z pracy, który nie chciał uciekać do partyzantki i zginął. Kontakty z Żydami przed wojną. Zajścia antyżydowskie w 1938 r. po zabiciu polskiego chłopca przez Żyda.
[01:02:55] Szewc Nikiel był Polakiem. Trudności z wyjazdami do Polski w czasach ZSRR. Powody pozostania rodziny w Wilnie. Stan zdrowia boh.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.