Janusz Ludwiniak (ur. 1928, Cygów), emerytowany nauczyciel. Jego rodzice byli rolnikami, w 1937 r. rozpoczął naukę w Szkole Powszechnej w Cygowie, w momencie wybuchu II wojny światowej miał iść do czwartej klasy. W czasie niemieckiej okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach w Cygowie, Poświętnem i Stanisławowie. Był świadkiem zagłady społeczności żydowskiej tych ziem, także licznych działań partyzanckich. W 1946 r. rozpoczął naukę w reaktywowanym Liceum Pedagogicznym (dawne Seminarium Nauczycielskie, w czasie wojny szpital polowy) w Wołominie. W 1948 r. zdał maturę i rozpoczął pracę w zawodzie nauczyciela. W latach 1948-1959 uczył w Szkole Powszechnej w Poświętnem, w latach 1959-1972 był nauczycielem i dyrektorem Szkoły Podstawowej w Krubkach. Ostatnim miejscem jego pracy była Szkoła Podstawowa w Nowych Ręczajach, gdzie uczył i pełnił funkcję dyrektora. W 1986 r. przeszedł na emeryturę, jednak jeszcze przez 13 lat pracował w zawodzie w niepełnym wymiarze godzin. W 1979 r. uzyskał tytuł magistra geografii w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach (obecnie Uniwersytet Jana Kochanowskiego). Jego pierwsza żona Irena Rudnik zmarła podczas porodu syna Krzysztofa (ur. 1951). W 1952 r. ożenił się Marią Czubaczyńską, z którą ma jeszcze dwóch synów: Macieja (ur. 1953) i Jacka (1956).
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. pochodzącego z rodziny rolniczej.
[00:00:20] W 1937 r. boh. rozpoczął naukę w drugiej klasie szkoły powszechnej – nauka czytania na drzwiczkach od pieca i rosyjskiego na nalepkach z konserw.
[00:01:00] Po przejściu frontu uruchomiono gimnazjum w Wołominie i boh. został jego uczniem. Mieszkał u ciotki, niedaleko stacji kolejowej – informacja, że stoi tam pociąg z Niemcami wywożonymi na Syberię. Zachowanie jeńców. [+]
[00:03:55] Wizyty u rodziny Kowalskich – opowieści babci Ludwiki Kowalskiej o wydarzeniach z czasów okupacji. Przez Helenów przechodziła linia kolejowa, w lesie były gospodarstwa Dmochów, Szulichów i Gryzów. W opuszczonym domu ukrywała się grupa Żydów. Pewnego dnia przyjechał poborca podatków z Radzymina, który zauważył Żydów i powiadomił Niemców. Żydów rozstrzelano na miejscu. W domu Dmochów nie było Mietka i jego dwóch sióstr, rodziców zabrano do gestapo w Radzyminie. Tam, razem z Kowalskim, zostali skazani na karę śmierci. Wyrok wykonano w lesie koło Radzymina. Niemcy wypuścili Ludwikę Kowalską, która przez trzy dni wracała do domu, gdzie zostali dwaj synowie: Bolesław i Roman.
[00:12:00] Po latach Bolesław Kowalski ożenił się z siostrą żony boh. i został na gospodarstwie. Roman pracował na Dworcu Wschodnim. Charakter Ludwiki Kowalskiej. Trójka dzieci Dmochów ocalała, losy Mieczysława Dmocha.
[00:15:40] Boh. podejrzewa, że ukrywani Żydzi pochodzili ze Stanisławowa i Okuniewa. W 1942 r. boh. skończył szkołę powszechną w Poświętnem i podjął naukę w tajnym gimnazjum w Stanisławowie. Zimą mieszkał na stacji u państwa Paszkowskich przy ul. Senatorskiej. Po drugiej stronie stała bożnica. W październiku 1942 r. widział kolumnę Żydów prowadzoną z Dobrego, jednemu z mężczyzn rozwiązał się tobołek i wypadły z niego szewskie kopyta. Żydów zapędzono do bożnicy – dochodzące stamtąd odgłosy. Następnego dnia Żydów ze Stanisławowa i Dobrego zabrano do Mińska, tam wsadzano ich do pociągu i wywożono do obozu. O wywożeniu Żydów z Dobrego i Stanisławowa napisał w swojej książce ksiądz Sikora. [+]
[00:23:00] W Stanisławowie tajne komplety trwały przez prawie całą okupację, lekcje odbywały się w domu kierownika szkoły, pana Witkowskiego. We wsi było kilku granatowych policjantów, ale nikt nie doniósł o tajnej szkole. Boh. spotkał kierownika szkoły w Poświętnem i dowiedział się, że tu także można się uczyć na tajnych kompletach – zmiana szkoły. „Wielka wsypa” w powiecie mińskim, po wyzwoleniu boh. poszedł do Stanisławowa i dowiedział się, że nauczyciele i uczniowie kompletów zostali aresztowani i wywiezieni na roboty.
[00:27:27] W lipcu 1944 boh. ukończył drugą klasę gimnazjum. 1 sierpnia Poświętne wyzwoliła Armia Czerwona. W październiku zaczęły się lekcje w gimnazjum w Wołominie. Po ukończeniu gimnazjum boh. uczył się w liceum w Radzyminie i został nauczycielem. W trzech szkołach w gminie przepracował 51 lat.
[00:31:00] Boh. wrócił w 1943 r. ze Stanisławowa do domu w Cygowie i uczył się na tajnych kompletach w Poświętnem. Przed wojną w okolicy mieszkało wielu niemieckich osadników – relacje z Polakami. Na początku okupacji wszystkich Niemców przesiedlono, a ich gospodarstwa zajęli przesiedleńcy, Polacy z zachodu. Ze wsi Czubajowizna wyjechało kilka niemieckich rodzin, a przesiedleni Polacy zorganizowali partyzantkę. Działalność oddziału Stanisława Synakowskiego ps. „Wybój”, który mieszkał w Ręczajach.
[00:39:10] Niemcy zabili wszystkich Żydów ukrywających się w Helenowie. Synakowski zlikwidował kilku Żydów, boh. dowiedział się o tym współcześnie. Podczas przesiedleń w październiku 1939 Niemka, pani Lokowa, odmówiła wyjazdu ze wsi i zostawiono ją. Pani Lokowa pomagała sąsiadce Kurkowej, której mąż był w niemieckiej niewoli. Ewakuacja rodziny Loków przed frontem w 1944 r., wyjazd do Kanady. Wizyta pani Lokowej w Ręczajach.
[00:44:50] W Józefinie mieszkał Niemiec Gustaw Moltzon, który w czasie okupacji był wójtem gminy Międzyleś. Napad partyzantów na gospodarstwo na kilka dni przed frontem – postrzelenie wójta, którego do szpitala w Warszawie zawiózł sąsiad Rudnik, przyszły teść boh. Po latach Andrzej Rudnik odwiedzał rodzinę Moltzonów mieszkającą koło Hamburga.
[00:48:36] W czasie Akcji „Burza” miejscowi partyzanci poszli pod Łochów. Podczas bombardowania zginął partyzant Franciszek Reszke, Franuś z Góreczki, którego pochowano w Dębinkach.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..