Wiesława Romanowska (ur. 1951, Rostów nad Donem), sybiraczka, radca prawny. Rodzice Grzegorz Romanowski i Anna Matuć pobrali się 13 marca 1945 r. w Dryświatach (obecnie na Białorusi). Już na drugi dzień po ślubie Grzegorz Romanowski dostał wezwanie do Armii Czerwonej, na które się nie stawił i zaczął ukrywać się w lesie. W 1946 r. urodziła im się córka Danuta, starsza siostra Wiesławy Romanowskiej. Kiedy miała 10 miesięcy, Annę Romanowską aresztowało NKWD i przez pięć dni trzymało wraz z niemowlęciem w karcerze. Dziecko zmarło, Grzegorz Romanowski z towarzyszami w akcie zemsty zaatakował posterunek NKWD i zabił kilku funkcjonariuszy. Cały czas był intensywnie poszukiwany przez sowietów, zamordowano go podczas obławy na początku 1951 r. Jego żonę, będącą w siódmym miesiącu ciąży, aresztowano i skazano na 25 lat łagru w Rostowie nad Donem. Tam urodziła się Wiesława Romanowska. Po kilku miesiącach Wiesława Romanowska została rozdzielona z mamą i trafiła do domu dziecka w Republice Komi. W 1955 r. Anna Romanowska została zwolniona i zabrała córkę z domu dziecka. Przez 8 miesięcy mieszkały w Incie niedaleko Workuty. W czerwcu 1956 r. przyjechały do Polski i zamieszkały w Pasłęku, gdzie w 1946 r. osiedliła się rodzina Anny Romanowskiej. Wiesława Romanowska w 1969 r. zdała maturę w liceum ogólnokształcącym w Pasłęku i rozpoczęła studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. 1 września 1973 r. podjęła pracę w PKP w Olsztynie, gdzie pracowała aż do emerytury w 2003 r. W latach 1976-1979 zrobiła aplikację radcowską i do dziś udziela porad prawnych. W 1981 r. urodziła córkę Monikę
mama Anna Romanowska zmarła w 1986 r. W 1967 r. odwiedziła Dryświaty razem z mamą, w 2019 r. była tam po raz drugi z córką.
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh.
[00:00:16] Rodzice: Anna i Grzegorz pochodzili z Kresów. Matka urodziła się w Dryświatach, ojciec w Kozianach na obecnej Białorusi. 13 marca 1945 r. rodzicie pobrali się w dryświackim kościele. Następnego dnia ojciec dostał powołanie do Armii Czerwonej, zdezerterował i przyłączył się do oddziału partyzanckiego AK. Matkę, która zamieszkała u rodziny we wsi Siemianowicze, wzywano na przesłuchania, w 1946 r. urodziła się siostra boh. Danuta – aresztowanie matki, którą trzymano razem z dzieckiem przez kilka dni na posterunku NKWD. Po śmierci dziecka matkę wypuszczono. Ojciec wraz z oddziałem napadł na posterunek i wydano na niego wyrok śmierci. W lutym 1951 r. został zabity, ciała nie chciano oddać rodzinie, tylko wrzucono je do przerębla.
[00:08:18] Matka, będąca w siódmym miesiącu ciąży, została aresztowana i skazana na 25 lat więzienia. Przewieziono ją do więzienia w Rostowie nad Donem i tu 29 maja 1951 r. urodziła się boh. Reakcja matki na widok córki, karmienie dziecka w więziennych warunkach – pomoc innych matek. Znęcanie się strażniczek nad niemowlętami. Matkę zabrano z Rostowa, a boh. trafiła do domu dziecka w republice Komi – jej stan zdrowia. [+]
[00:14:30] Boh. przebywała w domu dziecka do 1955 r. Po śmierci Stalina matka składała apelacje o zmniejszenie kary. Po uwolnieniu matki w 1955 r. okazało się, że naczelnik nie wie, gdzie jest boh. – skutek zastosowanej groźby. W listopadzie matka przyjechała do domu dziecka. Spotkanie z córką. Pożegnanie z domem dziecka, przeprawa przez Peczorę. [+]
[00:22:50] Matka pracowała w tartaku – warunki bytowe. Boh. zostawała sama w zajmowanym pokoju – wyjście przez okno, by pozować do fotografii. Niebezpieczna zabawa dzieciaków w tartaku. Matka poszukiwała rodziny, która wyjechała w lutym 1946 do Polski – odnalezienie babci mieszkającej w Pasłęku. Repatriacja do Polski w czerwcu 1956 – podróż do kraju – podarki za śpiewane piosenki. Nauka modlitwy po polsku przed wyjazdem z zesłania.
[00:30:55] Podczas postoju w Moskwie boh. znalazła się na rynku – reakcja na widok kolorowych rzeczy. Pomoc milicjanta, gdy boh. zgubiła się na targowisku. Matka wysłała z Moskwy telegram do babci, ale na dworcu w Pasłęku nikt nie czekał. Spotkanie z rodziną – przywitanie boh. z kogutem. [+]
[00:38:15] Boh. poszła do przedszkola nie znając polskiego, ale szybko się go nauczyła. Matka pracowała w szwalni, potem w restauracji. Boh. skończyła liceum w Pasłęku i Wydział Prawa toruńskiego uniwersytetu. Matka zmarła na raka w 1986 r. – skutki wybuchu w Czarnobylu.
[00:41:35] Po dniu urodzin Stalina więźniarki dostały dodatkową porcję chleba – reakcja współwięźniarki Rosjanki. Kary – czyszczenie szamba chochlą. Matka pracowała przy budowie kanału Wołga-Don. [+]
[00:45:07] Dokumenty repatriacyjne były wystawione na panieńskie nazwisko matki: Anna Matuć. W 1959 r. matkę wezwała Służba Bezpieczeństwa – zarzut sfałszowania nazwiska po donosie człowieka, który był na ślubie rodziców. Matkę ukarano grzywną. Babcia pojechała do Dryświat i przywiozła akt ślubu. Namawianie matki, by wstąpiła do PZPR. Boh. po skończeniu studiów objęła kierownicze stanowisko i musiała zapisać się do partii.
[00:50:10] Kary w łagrze – rysowanie karykatur więźniów, które trafiały na tablicę. Jedna z kobiet była Świadkiem Jehowy i dostawała duże paczki żywnościowe, ale nie dzieliła się jedzeniem. Marzenia matki o chlebie – połagierna nerwica po powrocie do Polski. Racje żywnościowe w łagrze. Matka wspominała pobyt w areszcie NKWD razem z córką Danusią – tortura kropli wody. [+]
[00:55:15] W łagrze inni Polacy, jedna z koleżanek mieszkała potem w Bytomiu. Pięciu Polaków uciekło, potem do obozu przywieziono cztery trupy. Z rostowskiego więzienia przewieziono matkę do Inty – list do ciotki, która wyszła za Rosjanina, z prośbą o chustkę – strach przed kontaktem z krewną, więźniarką. W 1967 r. boh. pojechała z matką do Dryświat – wuj nie wpuścił ich do domu. Boh. w 2019 r. była ponownie w Dryświatach.
[01:01:15] Matka pochodziła z wielodzietnej rodziny. Rozważania na temat szczęścia w życiu, namowy matki, by boh. się kształciła. Powody wyboru studiów prawniczych.
[01:04:10] Wpływ dzieciństwa na życie dorosłe – więź z matką. Zachowanie boh., gdy matka trafiła do szpitala. Trudne początki samodzielnego życia po wyjeździe na studia. Opinia niani z domu dziecka o boh. – kołysanka śpiewana przez matkę. Rola śpiewu, modlitwy i nadziei podczas pobytu w łagrze.
[01:12:08] W obozie matka śniła o chlebie. Jej reakcja, gdy boh. wyrzuciła posoloną kromkę. [+]
[01:14:15] Siostra Danusia zmarła w areszcie NKWD, została pochowana na cmentarzu w Dryświatach. Nie zachowała się żadna fotografia ojca. Potajemne spotkania z ojcem, który dostarczał rodzinie żywność. Po ślubie zamieszkano u ciotki ojca w Siemianowiczach i tam szukało go NKWD. Matka spotykała się z mężem także w Wilnie. W 1967 r. boh. była z matką w Wilnie – spotkanie ze znajomym Litwinem, Władysławem, jego reakcja na widok matki. Rodzina ojca, mieszkająca w Kozianach, zginęła w czasie okupacji z rąk Niemców. Odwiedziny w 1967 r. u ciotki mieszkającej w Siemianowiczach.
[01:29:12] Ojciec mieszkający w Kozianach chodził na piechotę do matki mieszkającej w Dryświatach, pokonując wiele kilometrów w jedną stronę. Charakter ojca we wspomnieniach matki – zmiany po śmierci córki Danusi. Napad partyzantów na posterunek, w którym więziono matkę. Matka wspominała, że żona jednego z enkawudzistów chciała jej pomóc. Matka nie wierzyła w śmierć córki i przyniosła jej zwłoki do domu.
[01:33:40] Matka w Polsce mogła wyjść za mąż, ale boh. nie zaakceptowała żadnego z kandydatów. W 1964 r. przeniesiono się do mieszkania w poniemieckim domu –współlokatorzy byli dokuczliwi, ponieważ chcieli zająć cały dom. Starania matki o inne mieszkanie – interwencja trzynastoletniej boh., przeniesienie do centrum Pasłęka.
[01:40:12] Babcię Helenę Matuć do Pasłęka skierował PUR, zamężne córki zamieszkały w innych miejscowościach. W 1946 r. w mieście mieszkało trochę Niemców, babci przydzielono dom na przedmieściach – powody przeprowadzki do mieszkania w mieście. Wspomnienie świń Asi i Lusi – ukrywanie przed boh. zabicia Lusi.
[01:46:05] Początki w Polsce, porozumiewanie się boh. z rówieśnikami. Przezwiska nadawane przez dzieciaki. Boh. nie miała koleżanek pochodzących z Kresów. Przynależność do Związku Sybiraków. Opinia na temat współczesnej sytuacji Ukraińców uciekających do Polski po rosyjskiej napaści.
[01:51:48] Zwolnienie z łagru. Wydobycie informacji o miejscu pobytu boh., pomoc więźniarki Tamary. Boh. nie śnił się pobyt w domu dziecka ani podróż do Polski. Współczesne sny – motyw poszukiwania matki. Stosunek córki boh. do historii matki i babki.
[01:58:15] Matka opowiadała członkom rodziny o swoich przeżyciach, ale koleżankom nie. Sympatia matki do koleżanki boh., która miała na imię Danusia. Stosunek boh. do języka rosyjskiego i rosyjskiej kultury. Boh. jako niemowlę była karmiona przez matki różnych narodowości – jej zdolności językowe. Trauma po śmierci matki.
[02:04:22] Boh. nie pamięta złych momentów z wczesnego dzieciństwa – rozważania na temat podświadomości. Siostra matki, która dożyła sędziwego wieku, na rok przed śmiercią rozmawiała tylko po rosyjsku. Wspomnienia z domu dziecka, opiekunkami były Jakutki i boh. rozmawiała w ich języku. Ubrania dzieci w domu dziecka – zimowa odzież była podbita krecim futerkiem.
[02:10:50] Urodzajne lato na Syberii. Stan zdrowia boh. po przyjeździe do Polski. Miejsce urodzenia wpisane w dowodzie osobistym. Matka przebywając w łagrze w Incie pracowała w lesie. Podczas pracy przy budowie kanału Wołga-Don nosiła cegły.
[02:15:12] Wyjazd z domu dziecka, nawiązanie relacji z matką. Propaganda w domu dziecka – „matuszka Rosja” i „diadia Stalin”. Ubrania dzieci.
[02:20:45] Matka będąc w łagrze modliła się. Kontakty kobiet i mężczyzn w łagrze. Matce pomagała Ukrainka, Tamara – obrona przed nachalnym strażnikiem, próby nawiązania kontaktu po przyjeździe do Polski. Obawy matki przed ujawnianiem przeszłości.
[02:25:55] Matka pracując w restauracji nie chciała nieść czerwonej flagi w czasie pochodu pierwszomajowego. Stan zdrowia boh. po przyjeździe do Polski – zalecenie wyjazdu do Rabki, starania matki o miejsce dla córki. Traktowanie boh. w czasie podróży.
[02:31:35] Refleksje na temat postępowania matki i czerpanej stąd siły. Zachowanie boh. w szkole – wzywanie matki.
[02:35:00] W 1969 r. boh. zdała maturę w liceum w Pasłęku. Potem studiowała prawo na UMK w Toruniu. Po studiach podjęła pracę w PKP w Olsztynie – zdobycie uprawnień radcowskich, kolejne szczeble kariery.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..