Romanowska Wiesława
Wiesława Romanowska (ur. 1951, Rostów nad Donem), sybiraczka, radca prawny. Rodzice Grzegorz Romanowski i Anna Matuć pobrali się 13 marca 1945 r. w Dryświatach (obecnie na Białorusi). Już na drugi dzień po ślubie Grzegorz Romanowski dostał wezwanie do Armii Czerwonej, na które się nie stawił i zaczął ukrywać się w lesie. W 1946 r. urodziła im się córka Danuta, starsza siostra Wiesławy Romanowskiej. Kiedy miała 10 miesięcy, Annę Romanowską aresztowało NKWD i przez pięć dni trzymało wraz z niemowlęciem w karcerze. Dziecko zmarło, Grzegorz Romanowski z towarzyszami w akcie zemsty zaatakował posterunek NKWD i zabił kilku funkcjonariuszy. Cały czas był intensywnie poszukiwany przez sowietów, zamordowano go podczas obławy na początku 1951 r. Jego żonę, będącą w siódmym miesiącu ciąży, aresztowano i skazano na 25 lat łagru w Rostowie nad Donem. Tam urodziła się Wiesława Romanowska. Po kilku miesiącach Wiesława Romanowska została rozdzielona z mamą i trafiła do domu dziecka w Republice Komi. W 1955 r. Anna Romanowska została zwolniona i zabrała córkę z domu dziecka. Przez 8 miesięcy mieszkały w Incie niedaleko Workuty. W czerwcu 1956 r. przyjechały do Polski i zamieszkały w Pasłęku, gdzie w 1946 r. osiedliła się rodzina Anny Romanowskiej. Wiesława Romanowska w 1969 r. zdała maturę w liceum ogólnokształcącym w Pasłęku i rozpoczęła studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. 1 września 1973 r. podjęła pracę w PKP w Olsztynie, gdzie pracowała aż do emerytury w 2003 r. W latach 1976-1979 zrobiła aplikację radcowską i do dziś udziela porad prawnych. W 1981 r. urodziła córkę Monikę
mama Anna Romanowska zmarła w 1986 r. W 1967 r. odwiedziła Dryświaty razem z mamą, w 2019 r. była tam po raz drugi z córką.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh.
[00:00:16] Rodzice: Anna i Grzegorz pochodzili z Kresów. Matka urodziła się w Dryświatach, ojciec w Kozianach na obecnej Białorusi. 13 marca 1945 r. rodzicie pobrali się w dryświackim kościele. Następnego dnia ojciec dostał powołanie do Armii Czerwonej, zdezerterował i przyłączył się do oddziału partyzanckiego AK. Matkę, która zamieszkała u rodziny we wsi Siemianowicze, wzywano na przesłuchania, w 1946 r. urodziła się siostra boh. Danuta – aresztowanie matki, którą trzymano razem z dzieckiem przez kilka dni na posterunku NKWD. Po śmierci dziecka matkę wypuszczono. Ojciec wraz z oddziałem napadł na posterunek i wydano na niego wyrok śmierci. W lutym 1951 r. został zabity, ciała nie chciano oddać rodzinie, tylko wrzucono je do przerębla.
[00:08:18] Matka, będąca w siódmym miesiącu ciąży, została aresztowana i skazana na 25 lat więzienia. Przewieziono ją do więzienia w Rostowie nad Donem i tu 29 maja 1951 r. urodziła się boh. Reakcja matki na widok córki, karmienie dziecka w więziennych warunkach – pomoc innych matek. Znęcanie się strażniczek nad niemowlętami. Matkę zabrano z Rostowa, a boh. trafiła do domu dziecka w republice Komi – jej stan zdrowia. [+]
[00:14:30] Boh. przebywała w domu dziecka do 1955 r. Po śmierci Stalina matka składała apelacje o zmniejszenie kary. Po uwolnieniu matki w 1955 r. okazało się, że naczelnik nie wie, gdzie jest boh. – skutek zastosowanej groźby. W listopadzie matka przyjechała do domu dziecka. Spotkanie z córką. Pożegnanie z domem dziecka, przeprawa przez Peczorę. [+]
[00:22:50] Matka pracowała w tartaku – warunki bytowe. Boh. zostawała sama w zajmowanym pokoju – wyjście przez okno, by pozować do fotografii. Niebezpieczna zabawa dzieciaków w tartaku. Matka poszukiwała rodziny, która wyjechała w lutym 1946 do Polski – odnalezienie babci mieszkającej w Pasłęku. Repatriacja do Polski w czerwcu 1956 – podróż do kraju – podarki za śpiewane piosenki. Nauka modlitwy po polsku przed wyjazdem z zesłania.
[00:30:55] Podczas postoju w Moskwie boh. znalazła się na rynku – reakcja na widok kolorowych rzeczy. Pomoc milicjanta, gdy boh. zgubiła się na targowisku. Matka wysłała z Moskwy telegram do babci, ale na dworcu w Pasłęku nikt nie czekał. Spotkanie z rodziną – przywitanie boh. z kogutem. [+]
[00:38:15] Boh. poszła do przedszkola nie znając polskiego, ale szybko się go nauczyła. Matka pracowała w szwalni, potem w restauracji. Boh. skończyła liceum w Pasłęku i Wydział Prawa toruńskiego uniwersytetu. Matka zmarła na raka w 1986 r. – skutki wybuchu w Czarnobylu.
[00:41:35] Po dniu urodzin Stalina więźniarki dostały dodatkową porcję chleba – reakcja współwięźniarki Rosjanki. Kary – czyszczenie szamba chochlą. Matka pracowała przy budowie kanału Wołga-Don. [+]
[00:45:07] Dokumenty repatriacyjne były wystawione na panieńskie nazwisko matki: Anna Matuć. W 1959 r. matkę wezwała Służba Bezpieczeństwa – zarzut sfałszowania nazwiska po donosie człowieka, który był na ślubie rodziców. Matkę ukarano grzywną. Babcia pojechała do Dryświat i przywiozła akt ślubu. Namawianie matki, by wstąpiła do PZPR. Boh. po skończeniu studiów objęła kierownicze stanowisko i musiała zapisać się do partii.
[00:50:10] Kary w łagrze – rysowanie karykatur więźniów, które trafiały na tablicę. Jedna z kobiet była Świadkiem Jehowy i dostawała duże paczki żywnościowe, ale nie dzieliła się jedzeniem. Marzenia matki o chlebie – połagierna nerwica po powrocie do Polski. Racje żywnościowe w łagrze. Matka wspominała pobyt w areszcie NKWD razem z córką Danusią – tortura kropli wody. [+]
[00:55:15] W łagrze inni Polacy, jedna z koleżanek mieszkała potem w Bytomiu. Pięciu Polaków uciekło, potem do obozu przywieziono cztery trupy. Z rostowskiego więzienia przewieziono matkę do Inty – list do ciotki, która wyszła za Rosjanina, z prośbą o chustkę – strach przed kontaktem z krewną, więźniarką. W 1967 r. boh. pojechała z matką do Dryświat – wuj nie wpuścił ich do domu. Boh. w 2019 r. była ponownie w Dryświatach.
[01:01:15] Matka pochodziła z wielodzietnej rodziny. Rozważania na temat szczęścia w życiu, namowy matki, by boh. się kształciła. Powody wyboru studiów prawniczych.
[01:04:10] Wpływ dzieciństwa na życie dorosłe – więź z matką. Zachowanie boh., gdy matka trafiła do szpitala. Trudne początki samodzielnego życia po wyjeździe na studia. Opinia niani z domu dziecka o boh. – kołysanka śpiewana przez matkę. Rola śpiewu, modlitwy i nadziei podczas pobytu w łagrze.
[01:12:08] W obozie matka śniła o chlebie. Jej reakcja, gdy boh. wyrzuciła posoloną kromkę. [+]
[01:14:15] Siostra Danusia zmarła w areszcie NKWD, została pochowana na cmentarzu w Dryświatach. Nie zachowała się żadna fotografia ojca. Potajemne spotkania z ojcem, który dostarczał rodzinie żywność. Po ślubie zamieszkano u ciotki ojca w Siemianowiczach i tam szukało go NKWD. Matka spotykała się z mężem także w Wilnie. W 1967 r. boh. była z matką w Wilnie – spotkanie ze znajomym Litwinem, Władysławem, jego reakcja na widok matki. Rodzina ojca, mieszkająca w Kozianach, zginęła w czasie okupacji z rąk Niemców. Odwiedziny w 1967 r. u ciotki mieszkającej w Siemianowiczach.
[01:29:12] Ojciec mieszkający w Kozianach chodził na piechotę do matki mieszkającej w Dryświatach, pokonując wiele kilometrów w jedną stronę. Charakter ojca we wspomnieniach matki – zmiany po śmierci córki Danusi. Napad partyzantów na posterunek, w którym więziono matkę. Matka wspominała, że żona jednego z enkawudzistów chciała jej pomóc. Matka nie wierzyła w śmierć córki i przyniosła jej zwłoki do domu.
[01:33:40] Matka w Polsce mogła wyjść za mąż, ale boh. nie zaakceptowała żadnego z kandydatów. W 1964 r. przeniesiono się do mieszkania w poniemieckim domu –współlokatorzy byli dokuczliwi, ponieważ chcieli zająć cały dom. Starania matki o inne mieszkanie – interwencja trzynastoletniej boh., przeniesienie do centrum Pasłęka.
[01:40:12] Babcię Helenę Matuć do Pasłęka skierował PUR, zamężne córki zamieszkały w innych miejscowościach. W 1946 r. w mieście mieszkało trochę Niemców, babci przydzielono dom na przedmieściach – powody przeprowadzki do mieszkania w mieście. Wspomnienie świń Asi i Lusi – ukrywanie przed boh. zabicia Lusi.
[01:46:05] Początki w Polsce, porozumiewanie się boh. z rówieśnikami. Przezwiska nadawane przez dzieciaki. Boh. nie miała koleżanek pochodzących z Kresów. Przynależność do Związku Sybiraków. Opinia na temat współczesnej sytuacji Ukraińców uciekających do Polski po rosyjskiej napaści.
[01:51:48] Zwolnienie z łagru. Wydobycie informacji o miejscu pobytu boh., pomoc więźniarki Tamary. Boh. nie śnił się pobyt w domu dziecka ani podróż do Polski. Współczesne sny – motyw poszukiwania matki. Stosunek córki boh. do historii matki i babki.
[01:58:15] Matka opowiadała członkom rodziny o swoich przeżyciach, ale koleżankom nie. Sympatia matki do koleżanki boh., która miała na imię Danusia. Stosunek boh. do języka rosyjskiego i rosyjskiej kultury. Boh. jako niemowlę była karmiona przez matki różnych narodowości – jej zdolności językowe. Trauma po śmierci matki.
[02:04:22] Boh. nie pamięta złych momentów z wczesnego dzieciństwa – rozważania na temat podświadomości. Siostra matki, która dożyła sędziwego wieku, na rok przed śmiercią rozmawiała tylko po rosyjsku. Wspomnienia z domu dziecka, opiekunkami były Jakutki i boh. rozmawiała w ich języku. Ubrania dzieci w domu dziecka – zimowa odzież była podbita krecim futerkiem.
[02:10:50] Urodzajne lato na Syberii. Stan zdrowia boh. po przyjeździe do Polski. Miejsce urodzenia wpisane w dowodzie osobistym. Matka przebywając w łagrze w Incie pracowała w lesie. Podczas pracy przy budowie kanału Wołga-Don nosiła cegły.
[02:15:12] Wyjazd z domu dziecka, nawiązanie relacji z matką. Propaganda w domu dziecka – „matuszka Rosja” i „diadia Stalin”. Ubrania dzieci.
[02:20:45] Matka będąc w łagrze modliła się. Kontakty kobiet i mężczyzn w łagrze. Matce pomagała Ukrainka, Tamara – obrona przed nachalnym strażnikiem, próby nawiązania kontaktu po przyjeździe do Polski. Obawy matki przed ujawnianiem przeszłości.
[02:25:55] Matka pracując w restauracji nie chciała nieść czerwonej flagi w czasie pochodu pierwszomajowego. Stan zdrowia boh. po przyjeździe do Polski – zalecenie wyjazdu do Rabki, starania matki o miejsce dla córki. Traktowanie boh. w czasie podróży.
[02:31:35] Refleksje na temat postępowania matki i czerpanej stąd siły. Zachowanie boh. w szkole – wzywanie matki.
[02:35:00] W 1969 r. boh. zdała maturę w liceum w Pasłęku. Potem studiowała prawo na UMK w Toruniu. Po studiach podjęła pracę w PKP w Olsztynie – zdobycie uprawnień radcowskich, kolejne szczeble kariery.
more...
less