Janusz Ludwiniak (ur. 1928, Cygów), emerytowany nauczyciel. Jego rodzice byli rolnikami, w 1937 r. rozpoczął naukę w Szkole Powszechnej w Cygowie, w momencie wybuchu II wojny światowej miał iść do czwartej klasy. W czasie niemieckiej okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach w Cygowie, Poświętnem i Stanisławowie. Był świadkiem zagłady społeczności żydowskiej tych ziem, także licznych działań partyzanckich. W 1946 r. rozpoczął naukę w reaktywowanym Liceum Pedagogicznym (dawne Seminarium Nauczycielskie, w czasie wojny szpital polowy) w Wołominie. W 1948 r. zdał maturę i rozpoczął pracę w zawodzie nauczyciela. W latach 1948-1959 uczył w Szkole Powszechnej w Poświętnem, w latach 1959-1972 był nauczycielem i dyrektorem Szkoły Podstawowej w Krubkach. Ostatnim miejscem jego pracy była Szkoła Podstawowa w Nowych Ręczajach, gdzie uczył i pełnił funkcję dyrektora. W 1986 r. przeszedł na emeryturę, jednak jeszcze przez 13 lat pracował w zawodzie w niepełnym wymiarze godzin. W 1979 r. uzyskał tytuł magistra geografii w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach (obecnie Uniwersytet Jana Kochanowskiego). Jego pierwsza żona Irena Rudnik zmarła podczas porodu syna Krzysztofa (ur. 1951). W 1952 r. ożenił się Marią Czubaczyńską, z którą ma jeszcze dwóch synów: Macieja (ur. 1953) i Jacka (1956).
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. i stan zdrowia.
[00:01:00] Boh., z zawodu nauczyciel, pracował w zawodzie 51 lat. Przez 11 lat w szkole w Poświętnem. Nauczycielka pani Lechowa straciła męża w Katyniu, obecnie szkoła nosi imię por. Stanisława Lecha. Przez 27 lat boh. był kierownikiem szkoły w Krubkach – różnica między kierownikiem a dyrektorem szkoły. Niedaleko Krubek przebiegała granica zaborów rosyjskiego i austriackiego. Do dworu pani Arkuszewskiej w Krubkach w 1939 r. przyjechał oddział kawalerii – po wiadomości o kapitulacji stolicy ułani, którymi dowodził mjr Dobrzański, pociągnęli w lasy świętokrzyskie i tam oddział mjr Dobrzańskiego „Hubala” prowadził działalność partyzancką.
[00:10:10] Po wojnie majątek rozparcelowano, a pani Arkuszewska wyjechała do Warszawy i pracowała w Ministerstwie Rolnictwa. Parkiem opiekowali się uczniowie szkoły, po jej zamknięciu w budynku mieściła się firma, która zniszczyła budynek. Działania obecnego właściciela pałacu. Gdy boh. przyjechał do Krubek, nie było tam budynku szkoły, lekcje odbywały się w wynajętych izbach. Potem zbudowano szkołę, niedawno zniszczony budynek rozebrano.
[00:17:55] W 1939 r. boh. ukończył czwartą klasę szkoły powszechnej. Naukę w piątej klasie rozpoczęto późną jesienią, jedyną nauczycielką była pani Lechowa. Drewno na opał uczniowie przynosili z domów. Po feriach zimowych kierownikiem szkoły został Bolesław Badaczewski, jego żona Sabina uczyła w szkole.
[00:20:00] Niedługo potem do grona nauczycielskiego dołączyła Maria Cichoradzka, wysiedlona z okolic Bydgoszczy. W czasie przesiedlenia Niemcy zabili jej męża, w Poświętnem zmarła jej matka i syn. Po kilku miesiącach przyszedł do Poświętnego Stefan Kmieciński, brat pani Cichoradzkiej, także nauczyciel. Boh. chodził na tajne komplety i pani Cichoradzka uczyła tam niemieckiego oraz geografii. Boh. studiując geografię w Kielcach pamiętał jej lekcje – poziom nauczania niemieckiego. Opinia o pani Cichoradzkiej, jej losy po wojnie.
[00:29:30] Kierownik szkoły, pan Badaczewski, działał w konspiracji i prowadził tajną podchorążówkę, jednocześnie był nauczycielem tajnych kompletów. Jego działalność konspiracyjna odbijała się na poziomie nauczania polskiego i matematyki. Zajęcia podchorążówki odbywały się w okolicznych lasach. Łaciny i religii uczył ksiądz wikary, który miał skłonności do alkoholu i kobiet. Potem religii uczył ks. Franciszek Gwóźdź, a łaciny pan Andrzej, który przychodził z Laskowizny – jego ubiór i podejście do uczniów. Boh. przypuszcza, że pan Andrzej był lekarzem i działał w konspiracji. Po latach boh. zapytał pana Witowskiego z Laskowizny o nauczyciela łaciny – jego reakcja. [+]
[00:40:02] Po przejściu frontu boh. uczył się w gimnazjum w Wołominie – wspomnienie lekcji łaciny. Pan Badaczewski należał do AK, po przejściu frontu przeniósł się do Raszyna, gdzie podjął pracę w gminie, potem pracował w szkole. Spotkanie po latach.
[00:44:30] Sytuacja przed wojną – rozdrobnienie gospodarstw. Bieda chłopów – jedna para butów na kilkoro dzieci. Ojciec miał 12 hektarów, w latach 30. przeprowadzono komasację gruntów – przeniesienie gospodarstwa, postawienie nowych budynków. Do wsi często przyjeżdżał poborca podatków.
[00:50:10] Ojciec kolegi, Kotowski, miał hektar ziemi i troje dzieci. W czasie wojny sąsiad Teodor Ludwiniak dostał się do niewoli i został robotnikiem przymusowym. Kotowski pojechał za niego do pracy w Niemczech, a Ludwiniak wrócił do domu. Syn Kotowskiego po wyzwoleniu wsi został wcielony do wojska i przeszedł kampanię od Wisły do Berlina. Wyjazd Kotowskich na Ziemie Odzyskane.
[00:53:50] Rola wsi w czasie okupacji – żywność dla miast, handel wymienny – napływ dóbr luksusowych na wieś. Sytuacja po wojnie – wyjazdy sąsiadów na Ziemie Odzyskane. W 1939 r. przesiedlono Niemców mieszkających w okolicy, a na ich miejsce przyszli Polacy z zachodu – zasiedlenie opuszczonej wsi Nadbiel.
[01:01:25] Współczesne wyjazdy ludzi ze wsi do miast. Przed wojną boh. znał dwóch mężczyzn z Cygowa, którzy dojeżdżali do pracy w mieście. Bolek Kot pracował w Rembertowie w zakładach „Pocisk” – jego opowieści o pracy. Inny sąsiad był szewcem w Wołominie. W czasach PRL ludzie ze wsi jeździli do pracy w fabrykach.
[01:05:12] W Cygowie nie mieszkali Żydzi. W Poświętnem były dwie rodziny żydowskie. Szmul miał sklep tekstylny, piekarnię i olejarnię. Wspomnienie wypieków, które można było kupić u Szmula. Lokalizacja domu Żyda Abrama, który miał dwie córki: Chanę i Rozę. Dziewczynki były starsze od boh. i chodziły do tej samej szkoły. Na kilka dni przed wojną obie żydowskie rodziny sprzedały majątki. Pan Pudłowski odkupił majątek od Szmula. Dom Abrama kupił piekarz Rogalski. Żydzi nie zdążyli wyjechać z Poświętnego. 10 września wieś została zbombardowana i spłonęło gospodarstwo odkupione od Szmula oraz dom Abrama.
[01:15:22] Córki Abrama przyjaźniły się z kuzynkami boh. Henią i Jasią Pasik. Zimą 1940 r. pojechano do wujów na Czubajowiznę, gdy wrócono do domu, były tam Roza i Chana. Ojciec zaprowadził dziewczyny na noc do stodoły, ale kazał im odejść. W 1942 r. zlikwidowano getto w Wołominie. Niektórzy pomagali Żydom nie bacząc na konsekwencje. Rozważania na temat postaw Polaków. [+]
[01:23:08] W 1942 r. boh. skończył szkołę powszechną i został uczniem tajnego kompletu gimnazjalnego w Stanisławowie – zamieszkanie na stancji u nauczycieli, państwa Paszkowskich. Po drugiej stronie ulicy była bożnica. Boh. widział kolumnę Żydów prowadzonych z Dobrego – wspomnienie mężczyzny, któremu wypadły szewskie kopyta. Żydów zamknięto w bożnicy – dochodzące stamtąd odgłosy. Następnego dnia zabrano także Żydów stanisławowskich i wszystkich popędzono na stację w Mińsku Mazowieckim. Boh idąc na lekcje widział rzeczy porzucone na rynku.
[01:30:50] Kryzys w PRL – towary na kartki. W Stanisławowie Mieczysław Wilczek założył sklep mięsny, świnie pochodziły z jego hodowli. Wizyty premiera Rakowskiego w Stanisławowie – posada ministra dla Wilczka.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..