Katarzyna Radomska z d. Pietrzczyk (ur. 1921, Bilcza) w momencie wybuchu II wojny św. miała 18 lat. Okupację niemiecką przeżyła w rodzinnej wsi, gdzie pomagała partyzantom. Po wojnie założyła rodzinę, wraz z mężem zbudowali dom i prowadzili gospodarstwo. Podczas kolektywizacji stracili ziemię, odebraną rodzinie na rzecz mającego powstać Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Mąż pani Katarzyny okupił utratę ziemi zawałem serca, w wyniku którego zmarł, ona sama zmuszona została pójść do pracy. PGR w Bilczy nigdy nie powstał, obecnie teren podzielony jest na niewielkie działki budowlane.
[00:00:10] Ur. 31 sierpnia 1921 r. w Bilczy, rodzice Michał, Marianna, dziesięcioro dzieci: Franciszek, Marianna, Franciszka, Józefa, boh., Aniela, Antonina, Julianna, Teresa, Piotr. Gospodarstwo rolne rodziców, edukacja w szkole w Bilczy, ojciec dobry gospodarz.
[00:02:50] Wybuch wojny, susza od 15 sierpnia do 15 października [1939]. Wejście Niemców do wsi 2 września, ostrzał wsi z samolotów. Ucieczka Ślązaków przez Bilczę, zawrócenie uciekinierów przez Niemców. Omyłkowe powitanie kwiatami Niemców, wziętych za Amerykanów. [+]
[00:06:00] Trudne życie w Bilczy w czasie okupacji, ubogie ziemie. Młodzi mężczyźni w partyzantce. Wyśrubowane kontyngenty: mięso, mleko, zboże. Zaangażowanie ojca w pomoc partyzantom. Gospodarstwo odgrodzone od sąsiadów, łatwe wejście dla partyzantów. Dokarmianie partyzantów, przechowywanie broni i amunicji w piwnicy, nocowanie partyzantów w stodole. Utrzymywanie kontaktów z partyzantami w tajemnicy przed dziećmi.
[00:10:10] Brat [Franciszek] w partyzantce. Stryjeczny brat Jan Pietrzczyk, oficer, uciekinier z transportu w głąb ZSRR: wyczerpująca wędrówka do Polski, zima spędzona u gospodarza [++]. Przechowywanie kuzyna przez ojca boh. przez rok. Dalsze losy kuzyna po wojnie.
[00:17:30] Partyzant AK Józef Woźniak ukrywał się w domu boh. Utrzymywanie zasad konspiracji. Praca Woźniaka z wujem w Warszawie.
[00:20:18] Bardzo trudne warunki lokalowe w domu, zamieszkanie 6 Niemców wracających w frontu wschodniego w domu boh. 1 listopada 1944 r. Okrążenie i wymordowanie Niemców przez Rosjan w Kowali.
[00:23:53] „Za Niemców było nam niedobrze, za ruskich jeszcze gorzej”. Zachowanie Rosjan we wsi: zabranie całego majątku z domu, wyjadanie miodu i wosku, dewastacja uli, kradzież ziemniaków z kopca i owcy. Uratowane czterech kur przez mamę.
[00:26:04] Ukrywanie się boh. i młodszej siostry przed Rosjanami, spanie w polu zimą w stodole. [+]
[00:27:25] Ukrywanie się przed niemiecka łapanką podczas prac polowych, strach. Czerwone jabłka dla Niemca [++]. Opis ucieczki dzieci przed łapanką, kryjówka w kamieniołomie. [++]
[00:32:55] 16 sierpnia odpust w Brzezinach. Ucieczka boh. przed łapanką w Bilczy do lasu, kryjówka w zaroślach. [+]
[00:35:05] Nocleg w kryjówce wśród gałęzi w 20-stopniowym mrozie. Los złapanych przez Niemców sąsiadek. Łapanka podczas nabożeństwa majowego w Dyminach, zamordowanie 14 chłopców przez Niemców.
[00:37:35] Pomaganie partyzantom: noszenie wody i chleba, naprawianie odzieży. Ukrywanie partyzantów przed dziećmi. Mielenie ziarna na żarnach w tajemnicy przed okupantem. Pod koniec wojny wyjawienie boh. informacji o partyzantach. Napad na Niemców wiozących masło do Dąbrowy, zemsta Niemców na mieszkańcach wsi – zabranie dobytku.
[00:41:33] „Uczciwość” Niemców w odróżnieniu od ruskich. Sytuacja po wojnie: bieda, głód, brak ziarna na obsiew. Brak ubrań i butów, drewniaki do chodzenia, przerabianie ubrań. Wyłapywanie akowców przez UB. Cała rodzina boh. przeżyła wojnę.
[00:44:40] Powolne odbudowywanie majątku. Poznanie męża, ślub po miesiącu znajomości. Okradzenie domu boh. w dniu wesela przez zazdrosnego odrzuconego konkurenta. Ślub we łzach w pożyczonej sukni, namiastka wesela. [++]
[00:48:55] Pierwsze palto uszyte na miarę. Mąż Władysław Radomski z Bieleckich Młynów zatrudniony w mleczarni w Kielcach. Zgodne małżeństwo, uczciwość w związku.
[00:52:18] Zabranie gruntów pod PGR, zaoranie pola bez zgody męża. Reakcja męża. Wyprawa z siostrą do Kielc po mięso na święta. Nagła śmierć męża. [++]
[00:59:10] Życie po śmierci męża: niewykończony dom, brak pieniędzy i możliwości zatrudnienia, kosztowny pogrzeb. Groszowa renta 285 zł. [+]
[01:01:45] Tworzenie „kołchozu” na przymusowo wywłaszczonych gruntach, tragiczny finał protestu sąsiadki. Groszowa rekompensata za utratę 5 ha ziemi.
[01:05:17] Urodzenie pierwszego syna w 1956 r. (zmarły), drugiego Józefa w 1960 r. Ciężki stan męża po wylewie, trudności z organizowaniem życia domowego. „Rozchodzenie się” pieniędzy z rekompensaty za ziemię.
[01:08:03] Liczne choroby boh., dożycie 100 lat. Najgorsze przeżycia wojenne –siedzenie w kryjówce w piwnicy podczas walk frontowych, przekonanie o nieuchronnej śmierci. Niewielka zmiana losu po wojnie, bieda.
[01:12:05] Oddawanie mleka w ramach kontyngentu. W wyniku konfliktu z sołtysem donos na ojca, karne zabranie ojca do kopania okopów w Łopusznie. Głowa do interesów brata (muzykowanie, bicie świń, szewstwo), wykupienie ojca przez brata. Opowieść ojca o warunkach pracy w Łopusznie.
[01:16:00] Duży obowiązkowy kontyngent z czasu Polski Ludowej, brak funduszy na poprawę życia. Oszukiwanie chłopów przy odstawianiu ziemniaków. Upadek „kołchozów” po 10 latach, niszczenie polskiej wsi. Dalsze losy zarekwirowanej ziemi: działki pod budownictwo mieszkaniowe.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.