Leon Skórzewski (ur. 1925, Warszawa) – przed wojną zastępowy w 51 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego. Wrzesień 1939 roku spędził na Bródnie w Warszawie, z grupą młodszych harcerzy został przydzielony do Kierownictwa Obrony Cywilnej na Pradze. Był gońcem aż do kapitulacji Warszawy. Uczestnik ruchu oporu: w 51 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej był odpowiedzialny za przeprowadzanie obserwacji, przechodził szkolenia z łączności. W ramach Hufca Bródno dowodził drużyną BR-200 złożoną z młodszej młodzieży. W maju 1944 r. ukończył kurs tajnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”. W czasie okupacji pracował jako praktykant w przedstawicielstwie firmy Bosch. Jego pluton BR-BS został przed powstaniem przemianowany na Pluton 618 Armii Krajowej. Brał udział w powstaniu na Bródnie, ale już na początku drugiej połowy sierpnia dostał rozkaz przeprowadzenia harcerzy w rejon Choszczówki. Stamtąd mieli udać się do Kampinosu. Ponieważ przy przeprawie przez Wisłę poniesiono duże straty, na rozkaz powrócił z ludźmi na Bródno. Po wejściu Rosjan zmobilizowany do Armii Berlinga. Trafił do I Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Zamościu. W wojsku wcielony do karnej kompanii i wysłany do walk w Berlinie. Zdemobilizowany w 1946 roku. W 1952 roku ukończył wydział mechaniczny Politechniki Warszawskiej. Pracował w Zakładach Mechanicznych „Ursus” – w latach 1976-1982 na stanowisku dyrektora do spraw rozwoju i inwestycji.
more...
less
[00:00:10] Propozycja objęcia stanowiska kierowniczego w fabryce w Ursusie (28 maja 1976 r.), „poprawianie” życiorysu. Kłopoty z wdrażaniem licencji na ciągniki Massey-Ferguson M-F (wicepremier Wrzaszczyk). Podpisanie umowy o pracę 14 czerwca, pensja 12 tys. zł, w poprzedniej pracy 15 tys.
[00:05:00] Rozmowa z kolegą wiceministrem. Bezpłatne studia, zapłata za egzaminy poprawkowe, chciwy prof. Szczawiński. Odejście z przedsiębiorstwa elektronicznego. Pierwszy dzień w Ursusie 16 czerwca 1976 r., dyrektor Prugar Ketling, sekretarka p. Gabrysia postanowiła odejść na emeryturę.
[00:09:30] Jesień 1947, studia na Politechnice Warszawskiej, nadrabianie zaległości na kursie wstępnym. Kolejne osoby nieradzące sobie z wprowadzeniem licencji M-F. Boh. nie należał do PZPR. Praca zarobkowa podczas studiów. Mieczysław Kasprzycki – kolega Żyd z karnej kompanii, planował po wojnie wyjechać za granicę.
[00:17:45] W czasie studiów praca w forcie Wola (potem wojskowe Zakłady Mechaniczne nr 3 im. Marcelego Nowotki) – kadrowiec Żyd. Wybranie dziesięciu najlepszych inżynierów spośród studentów (m.in. brat boh. i Prugar-Ketling). Prugar-Ketling był synem generała Bronisława Prugar-Ketlinga, który wyemigrował w 1940 r. do Francji.
[00:21:50] Spotkanie z Prugar-Ketlingiem, poznanie kadry Ursusa, śledzenie boh. w pracy przez tajniaków. Oficjalne przejęcie obowiązków 17 czerwca. Ostrożna postawa, „rozpoznawanie terenu”, unikanie decyzji kadrowych. Rodzinne powiązania w Ursusie, szacunek dla współpracowników.
[00:31:18] Zebranie w zjednoczeniu budowlanym, wystąpienie dyrektora biura boh. Rozbudowa fabryki, stawianie nowych budynków w Ursusie, plac budowy o powierzchni 17 ha. Początek strajku [1976 r.] – tłum pod oknem, protest przeciw podwyżkom cen żywności. Zachowanie dyrekcji (dyr. generalny 7 dyrektorów poszczególnych dziedzin). Rozwój wypadków, tonujące rozmowy z robotnikami.
[00:36:07] Część robotników zatrzymała pociągi na torach, wykolejenie ekspresu. Wyjście boh. z zakładu na tory ok. południa. Rozejście się tłumu poza zakładem.
[00:39:50] Komunikat Piotra Jaroszewicza, telewizor wystawiony na dach stołówki, wycofanie się rządu z podwyżek. Widok wozów milicyjnych za torami przy zakładach Ursus.
[00:42:00] Ok. godz. 16 przejście milicji, spychanie strajkujących z torów, pałkarze z drewnianymi pałami, „ścieżka zdrowia”. Przemówienie artystki opozycyjnej. Kocioł ZOMO, pałowanie.
[00:45:00] Wzywanie następnego dnia na identyfikację (znaki na ciele) [+]. Niektórzy dyrektorzy schowani w toalecie. Pobicie I sekretarza PZPR Ursusa. Pacyfikacja strajku przez milicję. Przybycie Jana Józefa Lipskiego, wyganianie robotników z hal.
[00:49:00] Przekupywanie boh. – działka rekreacyjna koło Dobrego. Czerwiński z „Solidarności”. Butelki koniaku. Dobre stosunki z pracownikami.
[00:53:38] Zachowanie milicji pierwszego dnia strajku. Złagodzenie polityki rządu, wprowadzanie podwyżek po cichu, anulowanie kar. Nie było zwolnień z pracy.
[00:56:20] Robotnicy spychający lokomotywę zostali naznaczeniu przez tajniaków specjalną farbą świecącą przy lampie UV. Prowokatorzy ubecy. Szef kadr „Ursusa” zmuszony do przyjęcia do pracy 15 tajniaków na tygodnie przed strajkami. [+] Tajniacy przed wizytą Jaruzelskiego.
[01:01:15] Prugar-Ketling ostrzeżenie - urządzenie podsłuchowe i nagrywające na biurku. Tajniacy-prowokatorzy 26 czerwca [1976]. Wprowadzanie tajniaków do fabryki. Podpis boh. na dokumentach fabryki.
[01:06:15] Stała obecność agentów SB w Ursusie, mieli własny pokój. Dowódca pacyfikujący strajk pracował w zakładzie, werbowanie współpracowników. Boh. uważano za człowieka współpracującego. Infiltracja „Ursusa”, pracowało tam 18 tysięcy pracowników.
[01:11:48] Pozostanie robotników na torach pomimo wycofania się Jaroszewicza z podwyżek. Po godz. 17 weszło ZOMO. Następnego dnia zakład nie ruszył, wzywanie protestujących na przesłuchania.
[01:15:00] Wzywanie boh. na spotkania do KC PZPR, komitetu warszawskiego, dzielnicowego. Zakupy w sklepiku komitetu miejskiego, sekretarz KC Zbigniew Michałek. Poczucie obowiązku, praca po godzinach. Unikanie picia w pracy. Reakcje kadry zarządzającej na strajk w Ursusie. Prugar-Ketling usunięty z Ursusa wiosną 1977 r.
[01:20:15] Przebieg wydarzeń podczas strajku – płacząca kobieta, rozmowy z mężczyznami. Podbicie oka sekretarzowi POP PZPR. Nieznajomość boh. przez załogę fabryki. Dyrektor generalny podlegał ministerstwu, hierarchia zarzadzania. Boh. zarządzał 3 tys. ludzi.
[01:26:21] Budżet boh. na zakupy zagranicznych sprzętów: 20 mln dolarów (kontraktowanie). Przyjęcia z kontrahentami w pałacyku Jabłonowskich w Legionowie. Tajny agent pilnował boh. Pozostawanie do późnych godzin w pracy, niezadowolenie żony.
[01:34:29] Stanowisko boh. w „Ursusie”: dyrektor ds. inwestycji, podlegało mu 8 zakładów w terenie. Samochód służbowy: wygodna wołga z silnikiem mercedesa. Kolega: wiceminister przemysłu Eugeniusz Szatkowski. „Byłem i jestem propaństwowcem”.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.