płk Eugeniusz Ankutowicz (ur. 1925, Komarno) – oficer Wojska Polskiego, prezes Związku Inwalidów Wojennych RP w Stargardzie. Jego ojciec był podoficerem Wojska Polskiego i uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, matka pracowała jako akuszerka. W 1940 roku został deportowany wraz z matką do Nowosybirska. Z uwagi na młody wiek nie został przyjęty do Armii Andersa. Po dotarciu do tworzonej się w Sielcach nad Oką Armii Berlinga w czerwcu 1943 roku został przyjęty do 1. Pułku Czołgów. Ukończył przeszkolenie wojskowe i kurs podoficerski. W randze kaprala walczył w bitwie pod Lenino jako ładowniczy czołgu T-34. Następnie trafił do 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Walczył o Lublin, przyczółek warecko-magnuszewski oraz Warszawę. Po kontuzji, której doznał podczas walk o przedmieścia Warszawy, trafił do Oficerskiej Szkoły Czołgów. Po jej ukończeniu w lutym 1945 roku w stopniu podporucznika został przydzielony do 16. Samodzielnej Brygady Pancernej. Jako dowódca czołgu brał udział w walkach o Rotenburg i Drezno. Ranny, stracił trzy swoje czołgi. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie pełnił służbę w jednostkach pancernych Ludowego Wojska Polskiego. W 1975 roku przeszedł na emeryturę, od 1993 roku jest prezesem oddziału Związku Inwalidów Wojennych RP w Stargardzie.
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1925 r. Ojciec był podoficerem WP, matka akuszerką.
[00:01:00] Boh. miał sześć lat, gdy ojciec zapisał go do szkoły. Rodzina mieszkała w Komarnie, w mieście było wielu Żydów zajmujących się rzemiosłem i handlem. Ojciec był w jednostce saperskiej, zachorował na astmę i zwolniono go z wojska. Po śmierci dziadka ojciec objął gospodarstwo i dokupił ziemię. Matka, podobnie jak jej ojciec, chorowała na gruźlicę, ale leczyła się.
[00:09:58] Boh. był dobrym uczniem, po ukończeniu szkoły powszechnej ojciec wysłał go do IX Gimnazjum we Lwowie, gdzie do wybuchu wojny skończył dwie klasy. Po wybuchu wojny Rosjanie, którzy zajęli Komarno, chcieli aresztować ojca – jego ucieczka na niemiecką stronę. W gospodarstwie, do którego należała pasieka i sad, zamieszkał wuj, który był krawcem. W 1938 r. wyremontowano dom i oborę.
[00:14:05] W czasie walk o Lwów w Komarnie pojawili się Niemcy. Potem wkroczyła Armia Czerwona – defilada podczas zmiany okupanta. Boh. pomagał w pracy w gospodarstwie.
[00:16:15] Rodzina została zabrana z domu i przewieziona do Sambora, gdzie ładowano ludzi do wagonów. Podczas podróży na Syberię na jednej ze stacji kilku mężczyzn uciekło. Pociąg dojechał do nowosybirskiej obłasti, potem boh. z matką trafili do tajgi nad rzeką Czają, 60 km od rejonowego miasta Czainsk. Pory roku na Syberii – urodzajne lata, uprawy w przydomowych ogródkach. Warunki życia.
[00:24:00] Praca w tajdze – spław drewna Czają do Obu. Boh. pracował razem z dorosłymi. Nadzór NKWD nad zesłańcami – brak możliwości ucieczki. Na Syberii nie było jabłek ani gruszek, nie przywożono owoców z południowych republik ZSRR. Trudności z kupnem nafty i soli. Śnieżne zimy i wiosenne roztopy. Latem koszono łąki, ale siano zwożono zimą, gdy jeziora i rzeki zamarzały.
[00:30:40] Po napaści Niemiec na Związek Radziecki zesłańcy mogli się przenieść w inne miejsce i wyjechano z Osinowki do kołchozu nad Czają, gdzie pływały statki. Sytuacja Armii Andersa. Rozważania na temat postępowania Stalina i Armii Czerwonej – kwestia czerwonoarmistów w niewoli. Na pierwszą linię i na rozpoznanie wysyłano żołnierzy karnych batalionów.
[00:37:18] Boh. wysłał list do Jangi-Jul i dostał odpowiedź, że siedemnastolatków nie przyjmują do wojska. W 1943 wstąpił do Armii Berlinga trafiając do formacji czołgów. We wrześniu jednostkę skierowano do Smoleńska i dalej pod Lenino. Sytuacja na w czasie bitwy – artyleria i czołgi. Niemiecka obrona na linii strumienia utrudniała przejście czołgom. W czasie walk Niemcy nadawali przez głośniki komunikaty po polsku namawiające Polaków do przechodzenia na ich stronę. Zdarzały się przypadki dezercji – informowanie NKWD. [+]
[00:48:24] W październiku 1943 istniał tylko 1. Pułk Czołgów – powstawanie 1. Brygady Pancernej im. „Bohaterów Westerplatte”. Stacjonowanie pułku na Białorusi – relacje żołnierzy z Białorusinami, bieda miejscowej ludności, przypadki okradania zwłok żołnierzy. W marcu [1944], rozkazem Stalina, Polacy mieli być przewiezieni z Białorusi na Ukrainę – przeniesienie pułku. Działalność NKWD.
[00:54:25] 1. Brygada Pancerna została skierowana do pomocy radzieckiej dywizji walczącej na przyczółku warecko-magnuszewskim. Oddziały piechoty służyły do obrony czołgów. Organizacja brygady na wzór polski sprzed 1939 r. – różnice między jednostkami Armii Czerwonej. Polacy mieli czołgi T-34 i T-70. Radziecki przemysł zbrojeniowy koncentrował się na Uralu. Tworzenie kołchozów i sowchozów w latach 30. na Ukrainie – sprzedaż zboża Niemcom.
[01:04:52] NKWD poinformowało zesłańców, że mogą zmienić miejsce pobytu i że w Nowosybirsku działa delegatura polskiego rządu w Londynie. Rodzina wiosną przyjechała do Taskino, które leżało nad spławną rzeką.
[01:07:50] Wrażenia po dotarciu do Sielc nad Oką – język polski i nakarmienie poborowych. Droga ze stacji kolejowej do obozu. Boh. przyjechał 2 czerwca, w rocznicę bitwy pod Grunwaldem żołnierze 1 Dywizji Piechoty złożyli przysięgę. W uroczystości wziął udział polski ksiądz. Początkowo żołnierze mieli radzieckie mundury, polskie dostali przed bitwą pod Lenino. Uzbrojenie polskich żołnierzy. Pomoc Amerykanów – żywność, uwagi żołnierzy do kaszy jaglanej i mamałygi. Gdy poprawiło się wyżywienie, boh. odzyskał wagę i trochę urósł.
[01:20:32] Instruktorami w pułku szkoleniowym byli Rosjanie, którzy znali swoje czołgi. Opinia o czołgu T-34, jego zalety. W czołgu były dodatkowe gąsienice, które załoga mogła wymienić. Uzbrojenie czołgu w 1943 i 1945 r., porównanie z niemieckimi „Tygrysami”. W czasie bitwy pod Lenino boh. był ładowniczym w czołgu – zadania załogi. Boh. był odpowiedzialny za amunicję w czołgu.
[01:27:55] Zakres szkolenia załogi czołgu – boh. mógł być działonowym albo telegrafistą, inne szkolenie dla kierowcy. Obraz załogi czołgu ukazany w filmie „Czterej pancerni i pies” – rzeczywiste warunki panujące w czołgu, poziom hałasu, wykluczały przebywanie tam psa, który nie mógł mieć hełmofonu. Psa miał dowódca 1 brygady. [+]
[01:33:18] Pierwsza załoga czołgu, kształcenie dowódców czołgów. Boh. chodził do szkoły w Chełmie. Powstanie 2. Korpusu Pancernego.
[01:36:40] W czasie bitwy pod Lenino boh. był odpowiedzialny za dostarczenie amunicji i żywności. Uzupełnianie amunicji w czasie walki. W kwietniu 1945 boh. nie mógł się wycofać, bo nie wystrzelał całej amunicji – osłona odwrotu czołgów.
[01:40:35] Po uszkodzeniu czołgu w czasie bitwy pod Studziankami boh. poszedł jako uzupełnienie do innej załogi. Niemieckie czołgi były napędzane benzyną i łatwiej się zapalały, w sowieckich czołgach, napędzanych ropą, było więcej czasu na ucieczkę. [+]
[01:46:30] Organizowanie dostaw paliwa do czołgów, rozmieszczenie zbiorników paliwa. Dodatkowe paliwo wożono w zbiornikach zapasowych na zewnątrz, przed atakiem zdejmowano je.
[01:52:00] Drugi czołg boh. stracił w Warszawie. Sytuacja na froncie koło stolicy, wysadzenie mostów przez Niemców. Kompania boh. miała zdobywać most Kierbedzia i tam czołg został uszkodzony. Trzeci czołg boh. trafiono podczas forsowania Nysy Łużyckiej. Czołg wyremontowano i boh. dalej w nim jeździł. Boh. miał własną klapę i łatwiej mu było wydostać się z czołgu – skład załogi. [+]
[01:59:30] Reakcja na wybuch powstania w Warszawie. Forsowanie Wisły przez żołnierzy na wysokości Czerniakowa – wysokie straty. Gen. Berlinga odsunięto od dowodzenia, zastąpił go gen. Popławski.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.