Zdzisław Bzymek (ur. 1947, Ostrowiec Świętokrzyski) – z zawodu prawnik, pochodzi z rodziny kultywującej tradycje patriotyczne od czasów powstania styczniowego. Bratanek Edwarda Bzymka-Strzałkowskiego, szefa kontrwywiadu AK, poddanego represjom stalinowskim. Po ukończeniu studiów prawniczych Zdzisław Bzymek pracował w Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Gdańsku, gdzie zajmował się zbieraniem dokumentacji w sprawach zbrodniarzy niemieckich działających na Pomorzu, m.in. w sprawie biskupa Spletta i Alberta Forstera. Wykładał prawo międzynarodowe publiczne na uniwersytecie, pracował w instytucjach państwowych i kancelariach prawnych. Brał udział w misji pokojowej w Iraku, gdzie zajmował się m.in. pracami nad konstytucją nowego państwa irackiego. Jest prezesem Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Ostrowcu Świętokrzyskim.
[00:00:07] Autoprezentacja boh., który jest prawnikiem specjalizującym się w prawie międzynarodowym publicznym, m.in. w ściganiu zbrodniarzy wojennych. Boh. urodził się w 1947 r. w Ostrowcu Świętokrzyskim.
[00:02:20] Powody zainteresowania prawem – postać stryja Edwarda Bzymka-Strzałkowskiego. Podczas okupacji zginęło siedmiu członków rodziny. Zainteresowania boh., który w 1965 r. zdawał na reżyserię w Łodzi – wybór drogi życiowej, służba wojskowa.
[00:05:44] Wojenne losy ojca Bolesława i stryja Edwarda Bzymka-Strzałkowskiego. Tradycje patriotyczne w rodzinie, prababka Maria Strzałkowska była wolontariuszką w oddziałach Mariana Langiewicza i brała udział w bitwie pod Słupią, za co otrzymała ryngraf z grawerunkiem podpisu generała. Rodzina dziadka mieszkała w Wymysłowie k/Ostrowca, niedaleko było miejsce krwawej bitwy z 1863 r. i prababka woziła tam wnuki. W 1863 r. była, wraz z Witoldem Zapałowskim, pełnomocnikiem rządu narodowego, jedną z pierwszych osób na miejscu stoczonej walki.
[00:10:55] Sytuacja w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Stryj Edward studiował prawo – rola prawa w demokracji. Rozważania na temat fundamentów Europy: demokracji, prawa i religii chrześcijańskiej.
[00:15:00] Edward Bzymek-Strzałkowski ukończył gimnazjum w Ostrowcu, tam zaprzyjaźnił się z Janem Piwnikiem i Janem Rybkowskim, późniejszym reżyserem. Stryj ukończył podchorążówkę w Pińsku, w 1939 r. służył w obronie fabryki mechanicznej w Rzeszowie. Potem brał udział w obronie Chełma i walczył w bitwie pod Biłgorajem, tam dostał się do sowieckiej niewoli, z której uciekł i przedostał się na Węgry. W obozie jenieckim, zimą 1939-40, spotkał Jana Piwnika. Stryj uciekł, ukończył szkolenie wywiadowcze w Budapeszcie i przez „zieloną granicę” wrócił do Polski. W Krakowie organizował wywiad i kontrwywiad ZWZ – działanie Brygad Wywiadowczych.
[00:19:45] Stryj Edward Bzymek-Strzałkowski brał udział w operacji „Most III”, zorganizowanej przez AK, w czasie której przekazano do Londynu szczątki rakiety V-2, znalezione w okolicach Sarnak i zbadane przez prof. Groszkowskiego. Odznaczenia po akcji. [+]
[00:24:30] Bolesław Bzymek trafił do oddziałów leśnych w okolicach Limanowej i zajmował się wywiadem i kontrwywiadem. Zachowanie formalnej ciągłości władzy w Polsce dzięki rządowi londyńskiemu. Sytuacja po wyzwoleniu, gdy władzę przejęli komuniści. Nadzieje na demokratyczną Polskę – sytuacja polityczna po likwidacji Armii Krajowej. Stryj Edward Bzymek-Strzałkowski działał w II Zarządzie Głównym WiN – przekazanie do USA informacji o sytuacji w Polsce.
[00:34:25] W 1946 r., po wpadce członka organizacji, stryj został aresztowany w mieszkaniu swojego zastępcy Zbigniewa Langnera. UB przejęło archiwum II Zarządu. Podczas przesłuchania stryj wyskoczył przez okno z trzeciego piętra siedziby krakowskiego UB. Nie zginął, ale był poważnie ranny i przewieziono go do szpitala więziennego – powody starań, by utrzymać go przy życiu. Śledztwo kontynuowano, brali w nim udział Adam Humer i Józef Różański, prokuratorem był Stanisław Zarakowski. [+]
[00:43:00] Apel stryja do współpracowników, by się ujawniali. Podczas śledztwa stryj nie zdradził towarzyszy, ale większość, w tym płk Niepokólczycki, została aresztowana – rozbicie struktur II Zarządu WiN. Jesienią 1947 r. odbył się proces, podczas którego stryj został skazany na karę śmierci, w więzieniu przy Montelupich siedział w celi z dwoma hitlerowcami – ich reakcja po wyroku. Stan zdrowia stryja po skoku z okna. [+]
[00:46:55] Spośród siedmiu oskarżonych skazanych na karę śmierci cofnięto ją czterem osobom, w tym płk Niepokólczyckiemu i Edwardowi Bzymkowi-Strzałkowskiemu. Stryj siedział w więzieniach w Rawiczu i Wronkach oraz na Mokotowie. Boh. jeździł z ojcem na widzenia – wrażenia z więzień. W sierpniu 1956 r. stryj został zwolniony na mocy amnestii – moment wyjścia z więzienia. [+]
[00:51:30] Po wielu staraniach stryj został zatrudnionym w Urzędzie Probierczym w Warszawie i pracował tam do emerytury, zmarł w sierpniu 1981 r. Reakcje na wydarzenia roku 1968, 1970 i 1980. Boh. odwiedzał stryja mieszkającego w Wesołej, wspomnienie rozmów i ostatnich spotkań.
[00:56:08] Wpływ stryja na boh., który zajął się obroną praw człowieka. Sytuacja rodziny w latach 50., traktowanie boh. przez nauczycieli. Boh. nie dostał się na reżyserię i wybrał prawo, po pierwszym roku studiów zaliczył w terminie wszystkie egzaminy, ale nie mógł podjąć dodatkowych studiów dyplomatycznych.
[01:01:35] Po studiach boh. pracował w Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Gdańsku, zajmował się tam zbieraniem dokumentacji dla oskarżeń zbrodniarzy niemieckich działających na Pomorzu, m.in. w sprawie biskupa Spletta i gauleitera Alberta Forstera, którego podczas procesu po wojnie skazano na karę śmierci, a po kilku latach przewieziono z Gdańska do Warszawy, by tam wykonać wyrok. Boh. znalazł protokół z wykonania kary, który wydał się podejrzany. Inna wersja mówiła o wywiezieniu Forstera do Moskwy, w związku z jego informacjami na temat Bursztynowej Komnaty. [+]
[01:07:50] Ścieżka kariery – aplikacje i wykłady z prawa międzynarodowego publicznego na uniwersytecie. Wyjazd za granicę – zainteresowania zawodowe. Boh. brał udział m.in. w misji w Iraku, gdzie zajmował się ofiarami wojny, w tym jeńcami wojennymi. Był w grupie zajmującej się pracami nad konstytucją państwa irackiego.
[01:12:30] Amerykanie nie podpisali w 1954 r. Konwencji Haskiej o ochronie dóbr kultury i Polacy reprezentowali stronę amerykańską podczas przekazywania ocalałych zabytków Irakijczykom. Boh. jest w posiadaniu dokumentacji stanu stanowiska archeologicznego w Babilonie. Zajmował się śledztwem w sprawie śmierci korespondenta wojennego Waldemara Milewicza, który w 2004 r. zginął w okolicach Bagdadu. Brał udział w śledztwie w sprawie więzienia Abu Ghurajb, w którym Amerykanie torturowali irackich więźniów. Zajmował się odszkodowaniem dla wieśniaka, któremu samolot bezzałogowy zniszczył stodołę.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.