Maria Grażyna Majewska z d. Michalska (ur. 1928, Zielonka) wspomina okupację, działalność konspiracyjną na Żoliborzu, liczne koleżanki Żydówki, wybuch powstania warszawskiego i służbę jako łączniczki, a także pobyt z matką w obozie koncentracyjnym Ravensbrück i powrót do Warszawy.
[00:00:20] Ur. 23.08.1928 r. w Zielonce, zagrożona śmiercią niemowlęcą. Mama Janina Grochowska, ojciec Władysław Michalski. Boh. najmłodsza w szkole, jedynaczka. Mama zmobilizowana przed wybuchem II wojny światowej jako siostra chirurgiczna. Tata pracował w banku rolnym.
[00:05:00] Wybuch II wojny światowej: boh. została bez mamy, nauka w szkole sióstr zmartwychwstanek, obiady w willi babci na Bielanach przy ul. Lipińskiej (konspiracja), system odbierania telefonów. Droga tramwajem, spotkania z ojcem. Pierwsza miesiączka, duma dziewczynki. [+]
[00:09:55] 1 września 1939 r. – mama zmobilizowana, przebywała w szpitalu, tata wyprowadził się do Kielc, zmienił nazwisko. Duma z zostania kobietą. Mama wróciła do domu ok. 12 listopada [1939] po likwidacji szpitala wojskowego. Koleżanka mamy Breza. Opieka sąsiadek, koleżanek pod nieobecność mamy.
[00:14:30] [Powstanie warszawskie] Rozbity oddział 226, część żołnierzy poszła do Kampinosu, boh. była w służbie ogniowej. Uderzenie Niemców na barykadę przy ul. Krechowieckiej, przejście boh. z koleżanką do punktu kontaktowego przy ul. Suzina po dalsze rozkazy. Działki na terenie wojskowym ciągnącym się do Powązek.
[00:18:22] Zatrzymanie na punkcie patrolowym, przyjście do domu koleżanki-pielęgniarki z ul. Krechowieckiej 5 – ostrzał. Przekonanie o własnej niezniszczalności.
[00:21:45] Boh. chciała iść do Kampinosu, Zofia Breza z „Żywiciela” zatrzymała ją w mieście na prośbę matki. Pierwsze zadanie: przejście na ul. Pogonowskiego po wyposażenie szpitalne, szpital ss. zmartwychwstanek. Zdobyty posterunek niemiecki przy ul. Mierosławskiego. Droga do szpitala, powrót do domu.
[00:26:33] Bycie nastolatkiem w czasie wojny. Pseudonim bojowy „Kruszynka” – tak mówiono w domu. Zbiorowa przysięga na początku powstania przed księdzem Trószyńskim w lokalu przy ul. Suzina, „wszyscy chcieli walczyć”.
[00:29:16] W sąsiednim domu mieszkała rodzina Nowotków. Postać księdza Trószyńskiego z Marymontu. Przechodzenie powstańców do Kampinosu, boh. została łączniczką między szpitalami. Mama była przydzielona do szpitali żoliborskich razem z ciotką. Koniec powstania, Niemcy w kościele Stanisława Kostki, ostrzał w kierunku boh., ucieczka do domu ciotki przy pl. Wilsona, utrata przytomności, uratowana przez mamę i ciotkę. Wyjście z ludnością cywilną Warszawy.
[00:37:55] Ważny moment – przysięga. Własne ścieżki na Żoliborzu, topografia dzielnicy. Bombardowanie: pierwsze „szafy” zrzucane na szpital, człowiek wychodzący z komina. [+]
[00:40:56] Zbombardowana kuchnia polowa obsługiwana m.in. przez profesorkę matematyki. Ranny w brzuch mężczyzna. Wydostanie się do domu. Wygnanie ludności cywilnej z ul. Krasińskiego 16, plan ewakuacji. Przejście do Powązek. Brak wątpliwości, jak postępować, „pani by też tak zrobiła”.
[00:44:38] Wsypa, rewizja u koleżanki Hanki, zabicie jej dziadków „pochodzenia żydowskiego”. Rozmowa z gestapowcem. Powrót do domu. [+]
[00:48:27] Zawiadomienie chłopaka Hanki, spotkanie z Hanką. Śmierć rodziców Hanki. Pomoc Żydów. Hanna Tarska, jej mama działała w konspiracji, związana z PPS. Historia Hanki. Tajne komplety.
[00:53:26] Szkoła u ss. zmartwychwstanek, zadania łączniczki. Pomoc przy operacji amputacji ręki. Cała rodzina działała w konspiracji. Mama Janina ps. „Nina”, ojciec Władysław Michalski ps. „Korczak”. Ojciec wrócił do Warszawy, zamieszkał dawnej gospodyni babci, zmienił nazwisko i zawód.
[00:57:22] Zofia Breza, koleżanka mamy, ps. „Dorota”. Podlegała jej „cała rehabilitacja w «Żywicielu»”. Zamożny mąż, dwóch synów. Po powstaniu unikała kontaktu z boh. Na jej mieszkaniu widniała tabliczka „Nie wchodzić, tyfus”, odbywały się tam tajne zebrania.
[01:03:27] Nocleg u koleżanki Kristin, jej mama była zamożną Żydówką, ukrywała się. Była w Polsce z synem, Kristin przyjechała z gosposią z Paryża w trakcie okupacji. Podziemne przejścia między domami. Zatrzymanie przez gestapo brata Kristin i uwolnienie. Pomoc sąsiadki. Kristin Ordęga. Zarówno ona, jak i jej matka i brat przeżyli powstanie i wojnę.
[01:12:00] Koleżanki Żydówki (Ryfka, córka aptekarza Fabiszewskiego, Hanna Tarska), dawno zasymilowane rodziny żydowskie na Żoliborzu, uchroniły się przed gettem. Pomoc wzajemna.
[01:15:03] Koniec powstania, wyjście razem z ludnością cywilną. Brak strachu. Dotarcie do Pruszkowa, stamtąd długi transport do Ravensbrück. Zmiany dat urodzenia. Zachorowanie na szkarlatynę, zamknięcie w izolatce. W Prenzlau pomoc polskiego oficera. Pobicie mamy przez Niemca pod koniec wojny. Wypędzenie przez bauera, skarga na Niemca za pobicie.
[01:24:56] Zabranie mamy z boh. do Czechosłowacji, ucieczka Polaków od bauera. Dotarcie do pociągu wiozącego czołgi w stronę ZSRR. Wysiadka w Poznaniu, przejazd do Warszawy. Pokój z kozą w 3-osobowym mieszkaniu WSM na Żoliborzu, zdobycie łóżka.
[01:30:02] Dalsza edukacja u ss. zmartwychwstanek, mama pracowała w szpitalu. Babcia ocalała na Bielanach. Pomoc sąsiadki, palto dla boh.
[01:32:30] Praca mamy w SPB [Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane]. Śmierć mamy w 1946 r. Ciotka pracowała u Schichta, robiła mydło. Matka jeździła na wieś, zamieniała na żywność. Handel wymienny. Noszenie wspólnego palta z mamą. [+]
[01:36:01] Szkoła ogrodnicza przy pl. Inwalidów [Prywatna Szkoła Ogrodnicza Marii Wipszyckiej] w budynku XVI Gimnazjum im. Aleksandry Piłsudskiej.
[01:38:37] Wybuch powstania na Żoliborzu – boh. mieszkała przy ul. Suzina, przebieg wydarzeń. Chłopcy z Marymontu przebrani w mundury niemieckie. Jedność żoliborzan, poleganie na sobie. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..