Feliks Szczawiński (ur. 1923, żytomierska obłast) pochodzi z polskiej rodziny mieszkającej w okolicach Żytomierza. Ukończył cztery klasy polskiej szkoły. Przeżył Hołodomor na Ukrainie. W 1936 roku rodzina została deportowana do Kazachstanu, gdzie Feliks Szczawiński pracował w kuźni oraz jako kierowca. W 1958 roku wrócił na Ukrainę i przez 25 lat, do emerytury, pracował jako kierowca autobusu.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1923 r. w okolicach Żytomierza.
[00:00:30] Losy rodziny podczas rewolucji, po ślubie rodzice dostali 5 hektarów ziemi. Boh. miał trójkę rodzeństwa. W 1930 r. uznano rodzinę za kułaków – „rozkułaczenie”, zabranie dobytku i wypędzenie z domu w czasie głodu na Ukrainie. [+]
[00:02:46] W 1936 r. Polacy, w tym rodzina boh., zostali wywiezieni do Kazachstanu do kokczetawskiej obłasti. Budowa domu – losy do wybuchu wojny, praca w warsztacie. Polaków nie brano do wojska – praca podczas wojny.
[00:04:40] Losy pod koniec wojny. W 1945 r. boh. zrobił prawo jazdy i pracował jako kierowca. W Kazachstanie mieszkał przez 22 lata, po powrocie pracował jako kierowca autobusu. Stan zdrowia boh. – oczekiwanie na setne urodziny, dieta bez cholesterolu. Obserwacje zależności ciśnienia i diety.
[00:10:00] W Kazachstanie boh. pracował w kuźni. Od lat 30. do 50. boh. nie jadł mięsa – pozytywny wpływ na zdrowie. W zakładzie były amerykańskie samochody i boh. czasem woził zwierzchników.
[00:12:25] Boh. nie dostał zgody na wyjazd do Polski, został w Kazachstanie i pracował w kolumnie samochodowej. W 1958 r. wrócił na Ukrainę i przez 25 lat, do emerytury, był kierowcą autobusu.
[00:13:15] Boh. chodził do polskiej szkoły i ukończył cztery klasy. W Kazachstanie nie uczył się, tylko poszedł do pracy. Sytuacja na Ukrainie – w okolicznych wsiach nie było zbyt wielu polskich rodzin – wywózki do Kazachstanu, więcej Polaków mieszkało na Podolu w chmielnickiej obłasti.
[00:15:40] W 1930 r. aresztowano kułaków, których sądziły trójki – chłopów wywożono do łagrów, byłych oficerów rozstrzeliwano. Opinia sąsiada na temat Kazachstanu, gdzie jako więzień pracował przy budowie kolei. Początki w Kazachstanie – opowieści zesłańców, Rosjan, których wywieziono w styczniu – do wiosny zmarły wszystkie dzieci. W pierwszej połowie lat 50. wyjeżdżano na Ukrainę – powody powrotów do Kazachstanu. Po powrocie na Ukrainę boh. mieszkał u znajomych, potem zbudował dom. [+]
[00:20:00] W Kazachstanie nie było kościołów – przyjazdy księży po śmierci Stalina. Religia po powrocie na Ukrainę – w rejonie był jeden kościół. Boh. pracował jako kierowca autobusu – kursy do Kijowa, Lwowa, Kiszyniowa. Zajęcia wnuka i prawnuka.
[00:23:00] Początki w Kazachstanie – w każdym posiołku był komendant, któremu trzeba się było meldować. Po przeprowadzce do rejonowego Krasnoarmiejska [obecnie Tajynsza] boh. był pod nadzorem NKWD. Złapanych uciekinierów skazywano na trzy lata więzienia. Sytuacja na przełomie mat 40. i 50., zmiany po śmierci Stalina. Praca w kolumnie samochodowej – wyjazdy w teren. Boh. chciał namówić braci na stosowanie diety, ale nie udało mu się, bracia już nie żyją.
[00:27:20] Boh. dostał paszport i mógł przyjechać na Ukrainę. W Kazachstanie potrzebował pozwolenia NKWD na wyjazd do innego posiołka. Kary więzienia na złapanie bez zezwolenia na przemieszczanie się. Inne uprawy na Ukrainie i w Kazachstanie. Rozważania na temat diety bez cholesterolu i śmierci brata Stanisława.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.