Bronisław Sroka SJ (ur. 1936, Bratysława) lata II wojny światowej spędził w Budapeszcie, gdzie jego rodzice pracowali w polskich służbach dyplomatycznych. W sierpniu 1945 rodzina przyjechała do Polski i osiedliła się w Gdańsku, gdzie ojciec objął stanowisko dyrektora administracyjnego Politechniki Gdańskiej. W sierpniu 1952, będąc uczniem IV Liceum Ogólnokształącego w Gdańsku-Brzeźnie, wstąpił do podziemnej organizacji młodzieżowej „Podziemna Kolonia”, w ramach której brał udział w akcjach ulotkowych. W lutym 1953 został aresztowany i osadzony w areszcie na ulicy Okopowej w Gdańsku. W maju 1953 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na 5 lat więzienia i wkrótce osadzony w zakładzie karnym w Sztumie. W październiku 1953 przeniesiony do zakładu karnego w Sosnowcu-Radoszach, skąd w grudniu 1953 trafił do Progresywnego Więzienia dla Młodocianych w Jaworznie. Pracował w zakładzie produkcji bloczków betonowych, a następnie w kopalni węgla kamiennego Kościuszko-Nowa. W maju 1955 roku zwolniony. W okresie od grudnia 1956 do października 1958 odbył zasadniczą służbę wojskową jako radiotelegrafista w jednostce artylerii przeciwpancernej w Kwidzyniu. Kontynuował naukę w III Liceum Ogólnokształcącym na ulicy Topolowej w Gdańsku, gdzie w sierpniu 1959 zdał egzamin maturalny. Od października 1959 odbywał nowicjat oo. jezuitów w Kaliszu. W latach 1961-64 studiował na Wydziale Filozoficzym oo. jezuitów w Krakowie, potem ukończył Wydział Teologiczny Towarzystwa Jezusowego Bobolanum w Warszawie. W czerwcu 1967 odebrał święcenia kapłańskie, a w 1974 ukończył Wydział Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W styczniu 1970 został kapelanem podziemnej organizacji „Ruch”. Aresztowany w lipcu 1970, zwolniony w styczniu 1971. W latach 1974-77 duszpasterz akademicki i katecheta w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie przejął (po przeniesionym do Lublina o. Ludwiku Wiśniewskim) opiekę nad grupą gdańskiej młodzieży skupioną wokół Aleksandra Halla, Grzegorza Grzelaka i Arkadiusza Rybickiego. W 1976 uczestnik protestów przeciw zmianom w Konstytucji PRL, sygnatariusz Listu środowisk opozycyjnych Gdańska i Lublina do marszałka Sejmu PRL. Od 1977 uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Publikował w niezależnych pismach: „Bratniaku”, „Opinii”, „Rzeczpospolitej”. W latach 1977-81 pracował jako katecheta w Lublinie. 14 grudnia 1981, podczas strajku okupacyjnego w Stoczni Gdańskiej, odprawił mszę św. w sali BHP. W latach 1982-86 katecheta w Świętej Lipce i Piotrkowie Tryb., a w latach 1986-87 duszpasterz akademicki w Warszawie. Przez kolejne 11 lat (1987-98) był katechetą w Bydgoszczy, a następnie do 2003 w Szczecinie. Mieszka w Kolegium Jezuitów w Gdyni.
mehr...
weniger
[00:00:10] Po egzekucji Żydów nad Dunajem boh. widział zwłoki wywożone furmankami. Decyzja rodziny o wyjeździe do Polski – repatriacja w sierpniu 1945 r. Podróż do Krakowa, emocje podczas powrotu do kraju. Na jednej ze stacji boh. widział modlącego się czerwonoarmistę, muzułmanina – podarunek od żołnierza.
[00:07:48] Boh. nie zwrócił uwagi na wiadomości o końcu wojny, ale zapamiętał reakcje po informacjach o zdobyciu Monte Cassino.
[00:09:00] Wyjazd z Węgier, podróż do Polski przez Słowację. Pociąg repatriacyjny dojechał do Krakowa, matka chciała tu pozostać, ale synowie woleli mieszkać w Gdańsku. Początkowo rodzina przez dwa miesiące mieszkała w wagonie kolejowym, który stał koło stoczni – ruiny miasta. Poszukiwanie mieszkania przez ojca – znalezienie niewielkiego drewnianego domu w Kolonii Jordana, w którym rodzice mieszkali przez 36. lat. Ojciec, dyrektor administracyjny Politechniki Gdańskiej, dostał propozycję przeprowadzki do bloku, ale z niej nie skorzystano.
[00:16:05] Pobliskie tereny zabaw – cmentarz i lasek – jego rola terapeutyczna po powrocie z więzienia. Wagary z kolegami. Rodzice hodowali świnie i kozy.
[00:19:45] Matka po wojnie zajmowała się domem – stan zdrowia spowodowany przeżyciami z czasów wojny. Ojciec miał służbową broń, po jego aresztowaniu przez NKWD brat łowił ryby w parku i polował tam na bażanty. Wizyta u matki w szpitalu. W marcu 1944 r. ojciec został aresztowany przez Niemców, którzy zajęli Węgry. Ojciec siedział w więzieniu przez pół roku, pięciu Polaków, w tym: Henryka Sławika, Filipkiewicza, Pysza i księdza Witosławskiego skazano na śmierć.
[00:28:25] Ojciec pracując w bratysławskim konsulacie prowadził krótkie audycje radiowe dla Polaków. Sytuacja po zajęciu Czechosłowacji przez Niemców w 1938 r. – skutki incydentu podczas wizyty polskiego posła.
[00:32:10] Ojciec współpracował z Henrykiem Sławikiem. Szefem siatki szpiegowskiej pracującej na rzecz Anglików był Jakubowski.
[00:33:45] W powojennym Gdańsku mieszkali Niemcy zwani „adolfkami”. Sąsiadka Wesołowska była dumna z tego, że nie mówiła po polsku. Mieszkali także Kaszubi i repatrianci z dawnych Kresów. Stosunek władzy ludowej do Kaszubów – informacje Lecha Bądkowskiego na temat języka kaszubskiego. Konflikty między uczniami różnego pochodzenia. Na Węgrzech wiedziano o zbrodniach dokonywanych w Polsce przez Niemców. Incydent z udziałem „adolfków” śpiewających niemiecką piosenkę. [+]
[00:43:45] Z Kolonii Jordana widać było szubienice na Biskupiej Górce i egzekucje załogi KL Stutthof. Podczas procesu Alberta Forstera na ulicy wisiały głośniki i przechodnie słuchali transmisji z sali sądowej.
[00:45:20] Od 1948 r. ojciec pracował na politechnice jako dyrektor administracyjny, namawiano go, by wstąpił do partii – powód przeniesienia na inne stanowisko. Wcześniej pracował jako inspektor w Zjednoczeniu Stoczni Polskich – obiady w stoczniowej stołówce.
[00:48:40] Odprawienie mszy w sali BHP podczas strajku w 1981 r. Podczas strajków w 1980 boh. był w Lublinie – głodówka solidarnościowa, którą odbył w szałasie w Kosarzyskach, trwała osiem dni. Wyjazdy do szałasu, rekolekcje.
[00:55:43] Notatki dotyczące działalności „Podziemnej Kolonii” zostały zniszczone. Przysięga na krzyż trzymany przez kolegę Zygmunta Hinca.
[00:59:20] Boh. przebywał w celi więzienia przy ul. Okopowej – stukanie alfabetem Morse’a. Śmierć Stalina – dźwięki marsza żałobnego i czarna krepa na klapie munduru śledczego. Stopniowe zmiany.
[01:05:18] „Podziemna Kolonia” dysponowała sztucerem z pięcioma nabojami, pistoletem maszynowym i parabellum. Jedyna akcja z użyciem broni. Dostępność broni po wojnie. Boh. był oskarżony o przynależność do organizacji wywrotowej oraz o posiadanie broni. Broń przechowywano w grobowcu na cmentarzu św. Józefa.
[01:10:10] Boh. siedział przez trzy tygodnie w pojedynczej celi, w tym czasie nie wzywano go na przesłuchania. Konfrontacja z Zygmuntem Hincem, którego w czasie uwięzienia rzuciła dziewczyna. Wśród aresztowanych byli: brat Zygmunta Konrad Hinc, Leszek Wytrykus i Edward Jutrzenka-Trzebiatowski, który jako najmłodszy trafił do poprawczaka, a nie do więzienia.
[01:16:06] Boh. w chwili aresztowania miał 16 lat – traktowanie go przez śledczych, okoliczności wybicia zębów. Pobicie Stanisława Patyka. Żaden z aresztowanych kolegów nie zdradził powiązań z grupą działającą w szkole. Skutki przesłuchań trwających dwie doby. Boh. nie poznał nazwisk śledczych. [+]
[01:20:55] Pociecha w modlitwie. Groźby wobec boh.
[01:23:00] Rozprawa przed sądem odbyła się w maju 1953 r. i trwała trzy dni. Obecni byli rodzice i koledzy. Wspomnienie słów ojca i budyniu przyniesionego przez matkę. Moment ogłoszenia wyroku – świadomość, że pięć lat to 1825 dni. Stan psychiczny boh. – wizualizacje w celi. [+]
[01:32:08] Współczesne przejawy więziennej traumy. Wyżywienie więźniów – głód. Do aresztu przy Okopowej nie podawano paczek. Nowy kolega w celi, który oddał obiad boh., był mechanikiem na lotnisku – powody jego aresztowania.
[01:37:27] Rozmowa o imionach z Adolfem Malaczem. Przysłanie kapusia do celi. Paczki od rodziny przysyłane do więzienia przy ul. Strzeleckiej (obecnie ul. Kurkowa). Więźniom z karą śmierci nie wyłączano na noc światła w celach. Miejsce wykonywania wyroków – odgłosy strzałów.
[01:45:30] Dwaj śledczy, którzy odgrywali dobrego i złego, pytali o kontakty między „Podziemną Kolonią” a szkołą, do której chodził boh. Okoliczności podania nazwiska kolegi Henryka Piotrowskiego, którym jednak UB się nie zainteresowało. [+]
[01:51:43] Sympatią boh. była Ela z Wilna. Rola modlitwy w życiu boh. – Psalm 91. Boh. miał w więzieniu mszalik wydany przez Polonię w Chicago. Po aresztowaniu mszalik odebrano, ale boh. odzyskał go będąc w Jaworznie – modlitwa z kolegami.
[01:56:35] Pobyt w więzieniu w Sztumie – międzynarodowe towarzystwo w celi. Alojz Pustelnick był Niemcem polskiego pochodzenia, żołnierzem, który siedział za wysadzanie obiektów przemysłowych. Niemcy dostawali paczki, których nie dostawali polscy więźniowie – zachowanie Alojza Pustelnicka. Drugi Niemiec w celi rozmawiał tylko po niemiecku z Alojzem. W celi byli także Zygmunt Hinc i kapitan AK oraz dwaj Ukraińcy, w tym Michajło Wankowycz, nauczyciel ukraińskiego w szkole średniej w Polsce. Traktowanie przez Polaków banderowców złapanych z bronią w ręku [+]. Rozmowy akowca z Pustelnickiem i Wankowyczem.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..