Bronisław Sroka SJ (ur. 1936, Bratysława) lata II wojny światowej spędził w Budapeszcie, gdzie jego rodzice pracowali w polskich służbach dyplomatycznych. W sierpniu 1945 rodzina przyjechała do Polski i osiedliła się w Gdańsku, gdzie ojciec objął stanowisko dyrektora administracyjnego Politechniki Gdańskiej. W sierpniu 1952, będąc uczniem IV Liceum Ogólnokształącego w Gdańsku-Brzeźnie, wstąpił do podziemnej organizacji młodzieżowej „Podziemna Kolonia”, w ramach której brał udział w akcjach ulotkowych. W lutym 1953 został aresztowany i osadzony w areszcie na ulicy Okopowej w Gdańsku. W maju 1953 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na 5 lat więzienia i wkrótce osadzony w zakładzie karnym w Sztumie. W październiku 1953 przeniesiony do zakładu karnego w Sosnowcu-Radoszach, skąd w grudniu 1953 trafił do Progresywnego Więzienia dla Młodocianych w Jaworznie. Pracował w zakładzie produkcji bloczków betonowych, a następnie w kopalni węgla kamiennego Kościuszko-Nowa. W maju 1955 roku zwolniony. W okresie od grudnia 1956 do października 1958 odbył zasadniczą służbę wojskową jako radiotelegrafista w jednostce artylerii przeciwpancernej w Kwidzyniu. Kontynuował naukę w III Liceum Ogólnokształcącym na ulicy Topolowej w Gdańsku, gdzie w sierpniu 1959 zdał egzamin maturalny. Od października 1959 odbywał nowicjat oo. jezuitów w Kaliszu. W latach 1961-64 studiował na Wydziale Filozoficzym oo. jezuitów w Krakowie, potem ukończył Wydział Teologiczny Towarzystwa Jezusowego Bobolanum w Warszawie. W czerwcu 1967 odebrał święcenia kapłańskie, a w 1974 ukończył Wydział Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W styczniu 1970 został kapelanem podziemnej organizacji „Ruch”. Aresztowany w lipcu 1970, zwolniony w styczniu 1971. W latach 1974-77 duszpasterz akademicki i katecheta w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie przejął (po przeniesionym do Lublina o. Ludwiku Wiśniewskim) opiekę nad grupą gdańskiej młodzieży skupioną wokół Aleksandra Halla, Grzegorza Grzelaka i Arkadiusza Rybickiego. W 1976 uczestnik protestów przeciw zmianom w Konstytucji PRL, sygnatariusz Listu środowisk opozycyjnych Gdańska i Lublina do marszałka Sejmu PRL. Od 1977 uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Publikował w niezależnych pismach: „Bratniaku”, „Opinii”, „Rzeczpospolitej”. W latach 1977-81 pracował jako katecheta w Lublinie. 14 grudnia 1981, podczas strajku okupacyjnego w Stoczni Gdańskiej, odprawił mszę św. w sali BHP. W latach 1982-86 katecheta w Świętej Lipce i Piotrkowie Tryb., a w latach 1986-87 duszpasterz akademicki w Warszawie. Przez kolejne 11 lat (1987-98) był katechetą w Bydgoszczy, a następnie do 2003 w Szczecinie. Mieszka w Kolegium Jezuitów w Gdyni.
more...
less
[00:00:10] Boh. pracował prawie rok w kopalni „Kościuszko-Nowa” – zadania guzikowego przy pasie transmisyjnym. Nauka podczas pracy pod ziemią. Po wypadku boh. nie mógł wrócić na poprzednie stanowisko i trafił do kopania chodników – nakaz pracy w niedzielę i dwunastogodzinne szychty były zagrożeniem dla kontynuowania nauki oraz spotkań modlitewnych. Odmowa wyjścia do pracy – praca w kartoflarni jako rezultat spotkania z naczelnikiem więzienia.
[00:10:30] Boh. przypadkowo dowiedział się o zmniejszeniu wymiaru kary. Zatarg z oddziałowym podczas pracy w kartoflarni – widzenie z matką po interwencji naczelnika więzienia.
[00:16:20] Emocje w dniu wyjścia z więzienia, razem z boh. wyszło dwóch kolegów – powrót do Gdańska. Zachowanie psa po powrocie boh. do domu. Radość spotkania z matką. [+]
[00:24:30] [Świadek zbiera myśli].
[00:25:45] Ocena pobytu w więzieniu. Boh. pojechał do Katowic na egzaminy kończące IX klasę. Po maturze w liceum przy ul. Topolowej boh. chciał studiować chemię, ale w sierpniu 1959 r. wstąpił do zakonu Jezuitów. Był katechetą starszych klas szkół średnich przez prawie 40 lat. – propozycje kółek samokształceniowych, w Lublinie boh. miał w kółku 30 uczniów. Wpływ na młodzież. Kontakt z byłymi uczniami do dnia dzisiejszego.
[00:33:05] W lutym 1970 r. boh. wyjechał na ferie i został kapelanem organizacji „Ruch” – jej program i działania. Rola kościoła i polskiej inteligencji. W „Ruchu” działali m.in. bracia: Andrzej, Łukasz, Benedykt i Hubert Czuma. W grupie znalazł się prowokator, który zaproponował wysadzenie pomnika Lenina w Poroninie, zgodził się na to Andrzej Czuma. Do akcji wyznaczono 7 osób, które aresztowano na dworcu w Krakowie 20 czerwca 1970 r.
[00:41:00] Boh. został aresztowany 30 lipca 1970 r. po odprawieniu porannej mszy. Zawieziono go do więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, gdzie spędził trzy miesiące. Porównanie z uwięzieniem w czasach stalinowskich. Powód aresztowania boh., zachowanie śledczych Antoniego Olszowego i Franciszka Skawińskiego. Pogotowie w więzieniu podczas wydarzeń grudniowych na Wybrzeżu – rozmowa ze śledczymi. 31 stycznia 1971 r. boh. wyszedł na wolność. Boh. był w grupie, która miała być sądzona, ale wyłączono go z niej. Wyroki dla Andrzeja Czumy i Stefana Niesiołowskiego. [+]
[00:56:00] Boh. był katechetą – rozważania na temat wyborów życiowych. Najdłużej (18 lat) pracował w Kaliszu, przez 11 lat był w Bydgoszczy – możliwość opieki nad matką, która dożyła stu lat i zmarła w1998 r., ojciec zmarł w 1983 r. Wpływ rodziców na boh.
[01:02:08] Boh. został poproszony o rekolekcje dla członków „Solidarności” w gdańskim kościele św. Bartłomieja. Rekolekcje zaczęły się 12 grudnia 1981 r. – sytuacja 13 grudnia. Okoliczności odprawienia mszy świętej 14 grudnia w sali BHP w Stoczni Gdańskiej – spotkanie z Anną Walentynowicz. Atmosfera w stoczni, sytuacja następnego dnia. [+]
[01:13:52] Pierwszy wyjazd do Wilna – odprawienie mszy w Ostrej Bramie.
[01:15:00] Podczas mszy w Stoczni Gdańskiej, odprawionej przez boh., fotograf Stanisław Składanowski robił zdjęcia. Do grudnia 1981 boh. był w Lublinie, gdzie współdziałał z Solidarnością – przeniesienie do Świętej Lipki i praca z młodzieżą w Kętrzynie. Okoliczności zatrzymania podczas godziny policyjnej.
[01:20:36] Rozważania na temat pochodzenia boh. i jego rodziców. Przed wojną rodzice pracowali w polskim konsulacie w Bratysławie i boh. tam się urodził. W sierpniu 1939 r. spędzano wakacje u rodziny w Dąbrowie Zaolziańskiej, po wybuchu wojny wyjechano do Budapesztu. Stosunek Węgrów do Polaków w 1939 r. i podczas powstania warszawskiego.
[01:28:13] Wspomnienie Wigilii 1939 r. – Węgrzy udostępnili Polakom Kościół Skalny, gdzie odprawiono pasterkę. W latach 90. boh. będąc w Budapeszcie był ponownie w kościele i spotkał księdza, który pamiętał mszę z 1939 r. i śpiewane wtedy pieśni. [+]
[01:34:40] Słuchanie radia podczas okupacji – reakcja ojca po usłyszeniu wiadomości o zdobyciu przez Polaków Monte Cassino. Wiadomości o udziale polskich lotników w bitwie o Anglię. Ojciec słuchał radia z sąsiadem panem Baranowskim. Boh. w Budapeszcie zaczął chodzić do szkoły i po powrocie do Polski poszedł do drugiej klasy.
[01:40:00] Oblężenie miasta przez Armię Czerwoną, w lutym 1945 Budapeszt został wyzwolony. Sąsiad Baranowski wyszedł witać sowieckich żołnierzy i został aresztowany. Ojciec podczas okupacji pomagał Żydom – ich propozycja wyjazdu rodziny do RPA. Okoliczności aresztowania ojca przez NKWD – oskarżenie o szpiegostwo na rzecz Wielkiej Brytanii. Wypuszczenie z więzienia po interwencji Anglików.
[01:47:50] Spotkanie boh. z czerwonoarmistami, którzy przyjechali wozem na szaber.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.