Smuga Marian cz. 2

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1614

9 maja 2022, Kraków

1:58

Marian Smuga (ur. 1926, Miedzierza) pochodzi z rodziny chłopskiej, osiadłej na 15-hektarowym gospodarstwie na Kielecczyźnie. Matka zmarła wkrótce po jego narodzinach. Dzieciństwo spędził w rodzinnej wsi, pracując w gospodarstwie i ucząc w szkole powszechnej - do wybuchu II wojny światowej ukończył 7 klas. Podczas okupacji niemieckiej brał udział w udzielaniu pomocy okolicznym oddziałom partyzanckim. Od maja do lipca 1944 pracował w jednostce Baudienstu we wsi Zagacie. 13 września 1944 przeżył pacyfikację wsi, dokonaną przez oddział niemiecki. W 1947 roku rozpoczął służbę wojskową w 4 Szturmowym Pułku Lotnictwa w Bydgoszczy, gdzie pełnił funkcje majstra uzbrojenia, komendanta poligonu oraz szefa eskadry. W 1950 roku wstąpił do organizacji „Służba Polsce”. Po odbyciu kursu kierowniczego dla kadry, w kwietniu 1951 rozpoczął pracę jako pomocnik szefa sztabu w brygadach Służby Polsce, budujących kombinat w Nowej Hucie. Po półtora roku awansowany na członka Komitetu Wojewódzkiego SP w Krakowie, gdzie przez dwa lata pełnił funkcję szefa kadr. W 1956 roku zdał maturę i rozpoczął pracę jako spawacz w zakładach mechanicznych Szatkowskiego w Krakowie. Od 1959 roku był sekretarzem, a następnie I Sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR w Proszowicach, a następnie (od 1966) w Wadowicach. W 1965 roku ukończył studia w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie. W 1968 roku został kierownikiem Wydziału Rolnego w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Krakowie, a w 1971 roku – Sekretarzem ds. Rolnych. W latach 1979-81 był członkiem komisji zdrowia w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Krakowie. Od 1980 przewodniczył wojewódzkiej komisji do spraw badania majątków ludzi władzy. Od 1981 działał społecznie w Zarządzie Wojewódzkim Polskiego Czerwonego Krzyża. W 1995 roku po śmierci żony wyjechał do córki do Kanady. Mieszka w Domu Pomocy Społecznej przy ulicy Kluzeka w Krakowie.
więcej...
mniej

[00:00:10] Praca po wyjściu z wojska – na zimę brygady Służby Polsce rozwiązywano. Mieszkanie w baraku zimą. Praca w kadrach komendy Wojewódzkiej SP – wyjazd na kurs do Śremu, potem do Szczakowej.
[00:08:08] Podjęcie pracy w Nowej Hucie – skierowanie do brygady w Ruszczy. Prace przy organizowaniu obozu – pomoc uczennic szkoły zakonnej w napełnianiu sienników. [+]
[00:12:10] Boh. pełnił funkcję pomocnika szefa sztabu – jego zadania. Opieka medyczna w brygadzie. W Ruszczy budowano tory kolejowe do huty. Prace w wykopach pod fundamenty bez ciężkiego sprzętu. Nastawienie młodzieży do pracy – współzawodnictwo pracy. Wyżywienie junaków – rytm dnia. Powstanie organizacji Sprawni do Pracy i Obrony – zdobywanie odznak SPO podczas ćwiczeń o charakterze wojskowym.
[00:21:40] W soboty pracowano, w niedziele organizowano wycieczki. Po sześciu tygodniach turnus się kończył, w drugim pracowała młodzież szkolna, która miała inne nastawienie do pracy. Kadra wykładowców składała się ze studentów.
[00:24:10] Grupa młodzieży jadąca na drugi turnus do Poznania wzięła na dworcu w Częstochowie kamienie do wagonów i obrzucała nimi mijane stacje – przymusowa kąpiel w miejskiej łaźni. W Nowej Hucie pracowało kilka brygad SP, w Ruszczy była młodzież z Wielkopolski – interwencja wojska podczas starcia między brygadami. [+]
[00:30:06] Rola brygad Służby Polsce, w rocznych brygadach uczono zawodu. Przyjazdy do pracy robotników z białostockiego. Adam Ważyk napisał „Poemat dla dorosłych” na kanwie pracy młodzieży w Nowej Hucie. Zwrócił w nim uwagę m.in. na rozwiązłość panującą na budowie, wiersz był krytyką systemu komunistycznego.
[00:34:38] Mieszkania dla robotników i kadry, w tym radzieckich specjalistów – bloki na Grzegórzkach. Wspomnienie architekta kombinatu Demakowa, który zginął w wypadku samochodowym. Mieszkająca w Kanadzie wnuczka boh. napisała doktorat na temat Nowej Huty. Zmiana nastawienia do huty od lat 80.
[00:38:38] Boh. pracował w brygadach Służby Polsce przez półtora roku – ogólnopolska działalność organizacji. Praca w kadrach krakowskiej Komendy Wojewódzkiej SP. Boh. był dobrym uczniem, ale ojciec nie zgadzał się na edukację dzieci z powodu pracy w gospodarstwie. Młody ksiądz zorganizował chór przy kościele i śpiewał tam boh. oraz dwoje rodzeństwa. Boh. idąc do pracy w komendzie wojewódzkiej miał podstawowe wykształcenie – powody przerwania nauki w wieczorowej handlowce. Awanse w pracy – stanowisko szefa kadr.
[00:48:08] Nauka w szkole wieczorowej i zdana matura. Zmiany w 1956 r. – rozwiązanie Służby Polsce.
[00:50:30] Boh. podjął pracę w zakładach mechanicznych im. Szadkowskiego – specyfika zadań mostowni. Praca spawacza autogenowego (spawanie gazowe) – sposób wytwarzania acetylenu.
[00:54:50] Boh. założył rodzinę i mieszkał w Nowej Hucie – podjęcie studiów w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie dzięki trzyletniemu stypendium. Podróże z Krakowa do Warszawy. Wymagający tok studiów, nadrabianie zaległości. Skutki wyjścia do lokalu po zdanym egzaminie.
[01:02:35] Postrzeganie uczelni przez władze – spotkania z Mieczysławem Rakowskim, naczelnym „Polityki” i Andrzejem Wajdą. Wspomnienie występu Wojciecha Siemiona.
[01:06:22] Spotkania u państwa Wtorków, rodziny żony, którzy prowadzili zakład fotograficzny. Boh. ukończył studia w 1965 r.
[01:08:15] Po studiach boh. został wysłany do pracy Komitecie Powiatowym PZPR w Wadowicach – wyrzucenie z pracy osób nadużywających alkoholu. Przemysł w pobliskim Andrychowie – budowa fabryki w Wadowicach. Załatwienie pracy mieszkańcom Wadowic w chrzanowskiej kopalni „Janina” – wadowickie Barbórki.
[01:19:20] Powody wybudowania zakładu obuwniczego w Kalwarii. Powstanie rozlewni win importowanych i działalność meblarska.
[01:22:40] Wrażenia po wizytacji więzienia w Wadowicach. Występ zespołu „Śląsk” w Andrychowie – umożliwienie jednej z artystek widzenia z mężem odsiadującym wyrok w wadowickim więzieniu. Boh. był przez dwa lata Sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR – załatwianie spraw obywateli – interwencja w Andrychowie.
[01:30:20] Boh. wrócił do Krakowa – wiadomości o wydarzeniach w Gdańsku [w grudniu 1970], nadzieje związane z zastąpieniem Gomułki przez Edwarda Gierka.
[01:32:05] Czystki w partii – I Sekretarzem KW PZPR w Krakowie został Józef Klasa, ambasador na Kubie. W marcu 1971 r. boh. dostał propozycję pracy w Komitecie Wojewódzkim jako sekretarz ds. rolnictwa. Sytuacja rolników indywidualnych.
[01:38:15] Działalność urzędników gminnych. Powód wezwania ojca na kolegium – wystąpienie boh. w obronie zgromadzonych chłopów. Opinia na temat rządów ekipy Gierka, tarcia wewnętrzne i kliki. [+]
[01:44:00] Zwierzchnikiem boh. był Kazimierz Barcikowski, sekretarz KC ds. Rolnych, potem Józef Pińkowski. Skutki nowego podziału administracyjnego. Pomysł województw samowystarczalnych w zakresie wyżywienia i hodowli trzody przez przedsiębiorstwa. Działalność gospodarstwa rolnego przy Nowej Hucie. Wyjazd do Poznania, gdzie zwierzęta trzymano w nieodpowiednich pomieszczeniach. Opinia boh. o nowych zaleceniach władzy dla gospodarki.
[01:54:15] Inwestycje dokonane w Krakowie i województwie za sprawą boh. Budowa zakładu w Makowie Podhalańskim – brak fachowców.
więcej...
mniej

Gleb Tomasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film