Marian Smuga (ur. 1926, Miedzierza) pochodzi z rodziny chłopskiej, osiadłej na 15-hektarowym gospodarstwie na Kielecczyźnie. Matka zmarła wkrótce po jego narodzinach. Dzieciństwo spędził w rodzinnej wsi, pracując w gospodarstwie i ucząc w szkole powszechnej - do wybuchu II wojny światowej ukończył 7 klas. Podczas okupacji niemieckiej brał udział w udzielaniu pomocy okolicznym oddziałom partyzanckim. Od maja do lipca 1944 pracował w jednostce Baudienstu we wsi Zagacie. 13 września 1944 przeżył pacyfikację wsi, dokonaną przez oddział niemiecki. W 1947 roku rozpoczął służbę wojskową w 4 Szturmowym Pułku Lotnictwa w Bydgoszczy, gdzie pełnił funkcje majstra uzbrojenia, komendanta poligonu oraz szefa eskadry. W 1950 roku wstąpił do organizacji „Służba Polsce”. Po odbyciu kursu kierowniczego dla kadry, w kwietniu 1951 rozpoczął pracę jako pomocnik szefa sztabu w brygadach Służby Polsce, budujących kombinat w Nowej Hucie. Po półtora roku awansowany na członka Komitetu Wojewódzkiego SP w Krakowie, gdzie przez dwa lata pełnił funkcję szefa kadr. W 1956 roku zdał maturę i rozpoczął pracę jako spawacz w zakładach mechanicznych Szatkowskiego w Krakowie. Od 1959 roku był sekretarzem, a następnie I Sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR w Proszowicach, a następnie (od 1966) w Wadowicach. W 1965 roku ukończył studia w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie. W 1968 roku został kierownikiem Wydziału Rolnego w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Krakowie, a w 1971 roku – Sekretarzem ds. Rolnych. W latach 1979-81 był członkiem komisji zdrowia w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Krakowie. Od 1980 przewodniczył wojewódzkiej komisji do spraw badania majątków ludzi władzy. Od 1981 działał społecznie w Zarządzie Wojewódzkim Polskiego Czerwonego Krzyża. W 1995 roku po śmierci żony wyjechał do córki do Kanady. Mieszka w Domu Pomocy Społecznej przy ulicy Kluzeka w Krakowie.
more...
less
[00:00:10] Praca po wyjściu z wojska – na zimę brygady Służby Polsce rozwiązywano. Mieszkanie w baraku zimą. Praca w kadrach komendy Wojewódzkiej SP – wyjazd na kurs do Śremu, potem do Szczakowej.
[00:08:08] Podjęcie pracy w Nowej Hucie – skierowanie do brygady w Ruszczy. Prace przy organizowaniu obozu – pomoc uczennic szkoły zakonnej w napełnianiu sienników. [+]
[00:12:10] Boh. pełnił funkcję pomocnika szefa sztabu – jego zadania. Opieka medyczna w brygadzie. W Ruszczy budowano tory kolejowe do huty. Prace w wykopach pod fundamenty bez ciężkiego sprzętu. Nastawienie młodzieży do pracy – współzawodnictwo pracy. Wyżywienie junaków – rytm dnia. Powstanie organizacji Sprawni do Pracy i Obrony – zdobywanie odznak SPO podczas ćwiczeń o charakterze wojskowym.
[00:21:40] W soboty pracowano, w niedziele organizowano wycieczki. Po sześciu tygodniach turnus się kończył, w drugim pracowała młodzież szkolna, która miała inne nastawienie do pracy. Kadra wykładowców składała się ze studentów.
[00:24:10] Grupa młodzieży jadąca na drugi turnus do Poznania wzięła na dworcu w Częstochowie kamienie do wagonów i obrzucała nimi mijane stacje – przymusowa kąpiel w miejskiej łaźni. W Nowej Hucie pracowało kilka brygad SP, w Ruszczy była młodzież z Wielkopolski – interwencja wojska podczas starcia między brygadami. [+]
[00:30:06] Rola brygad Służby Polsce, w rocznych brygadach uczono zawodu. Przyjazdy do pracy robotników z białostockiego. Adam Ważyk napisał „Poemat dla dorosłych” na kanwie pracy młodzieży w Nowej Hucie. Zwrócił w nim uwagę m.in. na rozwiązłość panującą na budowie, wiersz był krytyką systemu komunistycznego.
[00:34:38] Mieszkania dla robotników i kadry, w tym radzieckich specjalistów – bloki na Grzegórzkach. Wspomnienie architekta kombinatu Demakowa, który zginął w wypadku samochodowym. Mieszkająca w Kanadzie wnuczka boh. napisała doktorat na temat Nowej Huty. Zmiana nastawienia do huty od lat 80.
[00:38:38] Boh. pracował w brygadach Służby Polsce przez półtora roku – ogólnopolska działalność organizacji. Praca w kadrach krakowskiej Komendy Wojewódzkiej SP. Boh. był dobrym uczniem, ale ojciec nie zgadzał się na edukację dzieci z powodu pracy w gospodarstwie. Młody ksiądz zorganizował chór przy kościele i śpiewał tam boh. oraz dwoje rodzeństwa. Boh. idąc do pracy w komendzie wojewódzkiej miał podstawowe wykształcenie – powody przerwania nauki w wieczorowej handlowce. Awanse w pracy – stanowisko szefa kadr.
[00:48:08] Nauka w szkole wieczorowej i zdana matura. Zmiany w 1956 r. – rozwiązanie Służby Polsce.
[00:50:30] Boh. podjął pracę w zakładach mechanicznych im. Szadkowskiego – specyfika zadań mostowni. Praca spawacza autogenowego (spawanie gazowe) – sposób wytwarzania acetylenu.
[00:54:50] Boh. założył rodzinę i mieszkał w Nowej Hucie – podjęcie studiów w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie dzięki trzyletniemu stypendium. Podróże z Krakowa do Warszawy. Wymagający tok studiów, nadrabianie zaległości. Skutki wyjścia do lokalu po zdanym egzaminie.
[01:02:35] Postrzeganie uczelni przez władze – spotkania z Mieczysławem Rakowskim, naczelnym „Polityki” i Andrzejem Wajdą. Wspomnienie występu Wojciecha Siemiona.
[01:06:22] Spotkania u państwa Wtorków, rodziny żony, którzy prowadzili zakład fotograficzny. Boh. ukończył studia w 1965 r.
[01:08:15] Po studiach boh. został wysłany do pracy Komitecie Powiatowym PZPR w Wadowicach – wyrzucenie z pracy osób nadużywających alkoholu. Przemysł w pobliskim Andrychowie – budowa fabryki w Wadowicach. Załatwienie pracy mieszkańcom Wadowic w chrzanowskiej kopalni „Janina” – wadowickie Barbórki.
[01:19:20] Powody wybudowania zakładu obuwniczego w Kalwarii. Powstanie rozlewni win importowanych i działalność meblarska.
[01:22:40] Wrażenia po wizytacji więzienia w Wadowicach. Występ zespołu „Śląsk” w Andrychowie – umożliwienie jednej z artystek widzenia z mężem odsiadującym wyrok w wadowickim więzieniu. Boh. był przez dwa lata Sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR – załatwianie spraw obywateli – interwencja w Andrychowie.
[01:30:20] Boh. wrócił do Krakowa – wiadomości o wydarzeniach w Gdańsku [w grudniu 1970], nadzieje związane z zastąpieniem Gomułki przez Edwarda Gierka.
[01:32:05] Czystki w partii – I Sekretarzem KW PZPR w Krakowie został Józef Klasa, ambasador na Kubie. W marcu 1971 r. boh. dostał propozycję pracy w Komitecie Wojewódzkim jako sekretarz ds. rolnictwa. Sytuacja rolników indywidualnych.
[01:38:15] Działalność urzędników gminnych. Powód wezwania ojca na kolegium – wystąpienie boh. w obronie zgromadzonych chłopów. Opinia na temat rządów ekipy Gierka, tarcia wewnętrzne i kliki. [+]
[01:44:00] Zwierzchnikiem boh. był Kazimierz Barcikowski, sekretarz KC ds. Rolnych, potem Józef Pińkowski. Skutki nowego podziału administracyjnego. Pomysł województw samowystarczalnych w zakresie wyżywienia i hodowli trzody przez przedsiębiorstwa. Działalność gospodarstwa rolnego przy Nowej Hucie. Wyjazd do Poznania, gdzie zwierzęta trzymano w nieodpowiednich pomieszczeniach. Opinia boh. o nowych zaleceniach władzy dla gospodarki.
[01:54:15] Inwestycje dokonane w Krakowie i województwie za sprawą boh. Budowa zakładu w Makowie Podhalańskim – brak fachowców.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.